Một số doanh nghiệp (DN) còn nợ đọng bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) ở Bình Dương với số tiền khá lớn. Ngày 1-1-2018, Luật Hình sự có hiệu lực thi hành. Lần đầu tiên trong bộluật này cóquy định vềtội danh trốn đóng BHXH. Người trốn đóng BHXH cóthểbị xử phạt cao nhất đến 7 năm tù, DN trốn đóng BHXH bị xử phạt đến 3 tỷ đồng...
Ảnh hưởng quyền lợi người lao động
Theo số liệu thống kê của BHXH tỉnh, tổng số tiền nợ đọng BHXH, BHYT, BHTN tính đến tháng 8-2017 là 751,4 tỷ đồng; trong đó nợ từ 3 đến 6 tháng 368 đơn vị với tổng số nợ khoảng 54,8 tỷ đồng. Nợ từ 6 đến 12 tháng là 125 đơn vị với tổng số tiền khoảng 40,7 tỷ đồng. Nợ trên 12 tháng là 256 đơn vị với tổng số tiền khoảng 127,5 tỷ đồng. Đến cuối quý, danh sách DN nợ đọng BHXH từ 1 đến dưới 3 tháng sẽ giảm rất nhiều bởi DN phải nộp tiền để nhận lại thẻ BHYT cho người lao động (NLĐ). Tuy nhiên, nhiều trường hợp DN nợ bảo hiểm với thời gian kéo dài nên quyền lợi của NLĐ không được thực hiện, ảnh hưởng đến đời sống của họ. Bên cạnh đó, một số DN có biểu hiện chây ỳ trong cam kết lộ trình trả nợ, từ xin gia hạn lại xin giãn nợ nhưng cũng không thực hiện nghĩa vụ của mình. Nhiều DN không những không đóng BHXH cho NLĐ mà còn chiếm dụng cả số tiền NLĐ đã đóng thông qua việc khấu trừ vào tiền lương của họ hàng tháng.
Tư vấn việc làm, các chế độ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động tại Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh
Tìm hiểu nguyên nhân, một số cán bộ phụ trách công tác BHXH cho rằng, nguyên nhân chính của nợ BHXH là do hoạt động sản xuất, kinh doanh gặp nhiều khó khăn nên nhiều DN phải giải thể, phá sản hoặc tạm ngừng hoạt động làm ảnh hưởng đến quyền lợi của NLĐ. Bà Trương Thị Bích Hạnh, Chủ tịch LĐLĐ tỉnh cho biết: “BHXH là sự bảo đảm thay thế một phần thu nhập của NLĐ khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, hết tuổi lao động trên cơ sở đóng vào quỹ BHXH. DN nợ BHXH, BHYT, BHTN đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của NLĐ, các chế độ như ốm đau, thai sản, nghỉ việc… không được thực hiện, quyền lợi, chế độ chính sách của NLĐ bị xâm hại. Nhiều trường hợp NLĐ khi ốm đau không được thăm khám, chữa bệnh và thanh toán BHYT; nghỉ thai sản không được thanh toán chế độ; nghỉ việc không được trợ cấp BHTN; khi chuyển làm việc ở công ty khác không được chốt sổ BHXH để tiếp tục thực hiện ở đơn vị mới. Những trường hợp như vậy đều do DN nợ BHXH, trong khi nguyên tắc tham gia bảo hiểm là có đóng mới có hưởng”.
Trước thực trạng đó, một số DN cũng đã có nhiều giải pháp tạm thời để thực hiện chính sách cho NLĐ bằng việc tạm ứng kinh phí để giải quyết bớt chế độ thai sản, ốm đau, nghỉ việc cho NLĐ. Có DN trích kinh phí giao cho NLĐ tự mua BHYT để được hưởng chế độ thanh toán BHYT. Những giải pháp này đã giải quyết một phần chế độ cho NLĐ.
Sẽ bị phạt tù
Trước thực trạng nợ đọng BHXH, công tác thu hồi nợ BHXH, BHYT, BHTN được UBND tỉnh đặc biệt quan tâm chỉ đạo quyết liệt nên tỷ lệ nợ của DN trên địa bàn có xu hướng giảm dần qua các năm. Đối với DN quá hạn từ 3 tháng trở lên, BHXH tỉnh phối hợp với các ngành như: Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, Cục Thuế, Công an, Bộ Chỉ huy Quân sự và Liên đoàn Lao động tỉnh tổ chức gặp gỡ, đối thoại, tuyên truyền, giải thích cho người sử dụng lao động chấp hành tốt các chính sách BHXH, BHYT cho NLĐ. Trong 9 tháng năm 2017, các ngành trong tỉnh đã tổ chức kiểm tra, thanh tra liên ngành gần 200 DN trên địa bàn. Ngoài việc triển khai tốt nhiệm vụ của Tổ công tác liên ngành do UBND tỉnh thành lập, BHXH tỉnh đã chủ động tham mưu, triển khai thực hiện các biện pháp như gửi email, điện thoại nhắc các đơn vị nợ dưới 2 tháng. Đối với các đơn vị nợ từ 2 tháng trở lên thì gửi văn bản. Sau 2 lần gửi văn bản (mỗi lần cách nhau 15 ngày) mà số tiền nợ chưa được thanh toán thì tiến hành lập biên bản yêu cầu đơn vị xác nhận nợ và cam kết lộ trình thanh toán.
Từ ngày 1-1-2018, Luật Hình sự có hiệu lực thi hành và quy định DN cố tình nợ BHXH sẽ bị xử phạt hình sự tại Điều 216 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi) về tội trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN cho NLĐ. Cụ thể người có nghĩa vụ đóng BHXH, BHYT, BHTN cho NLĐ mà gian dối hoặc bằng thủ đoạn khác để không đóng hoặc không đóng đầy đủ theo quy định từ 6 tháng trở lên là bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này. Nếu còn vi phạm, phạm tội thì bị phạt tiền từ 500 triệu đến 1 tỷ đồng hoặc bị phạt tù từ 2 - 7 năm.
Trao đổi với chúng tôi, bà Lê Minh Lý, Giám đốc BHXH tỉnh cho biết: “Khi luật có hiệu lực, BHXH tỉnh sẽ tuyên truyền, phổ biến các nội dung của Bộ luật Hình sự liên quan đến việc nợ, trốn đóng BHXH cho các DN để họ nắm bắt. Sau đó, BHXH sẽ đi thanh tra liên ngành và xử phạt các DN vi phạm. Nếu đơn vị nào vẫn cố tình chây ỳ, BHXH sẽ chuyển toàn bộ hồ sơ sang phía cơ quan điều tra để hình sự hóa tội danh này. Bộ luật Hình sự sửa đổi đã được thông qua và chúng tôi đang chờ các văn bản hướng dẫn từ các cơ quan chức năng”.
KIM HÀ