Phó Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh: Việc đăng ký thường trú, tạm trú cần mở thêm sự lựa chọn cho công dân

Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Dương tham dự kỳ họp thứ X, Quốc hội khóa XIV trực tuyến tại điểm cầu Bình Dương. Ảnh: XUÂN THI 

Tuy nhiên, theo ông  Phạm Trọng Nhân,  nếu đặt dự thảo luật  trong tương quan với Nghị  quyết 52 của Bộ Chính trị về  một số chủ trương, chính sách  chủ động  tham gia cuộc cách  mạng công nghiệp lần thứ 4 và  Quyết định 749 của Thủ tướng  Chính phủ phê duyệt “Chương  trình chuyển đổi số quốc gia  đến năm 2025, định hướng đến  năm 2030” thì có thể thấy nhiều  quy định vẫn chưa đáp ứng  được tinh thần Nghị quyết 52  cũng như chương trình chuyển  đổi số quốc gia. Nhiều điều  khoản của dự luật, đặc biệt là  thủ tục đăng ký cư trú chưa thể  đáp ứng yêu cầu “ứng dụng  khoa học, công nghệ tiên tiến  vào đăng ký, quản lý cư trú” mà  ngay từ đầu Tờ trình của Chính  phủ đã đặt ra. 

Cụ thể, về  hồ sơ đăng ký  thường trú, điểm c khoản 2  Điều 21 quy định “Giấy tờ, tài  liệu chứng minh các điều kiện  khác quy định tại điểm b, điểm  c khoản 2 Điều 20 của luật  này”. Đối chiếu điểm b, điểm  c khoản 2 Điều 20 thì để đăng  ký thường trú, người cao tuổi,  người khuyết tật phải chứng  minh quan hệ nhân thân với  anh, chị, em ruột, cháu ruột;  người khuyết tật, mất khả năng  lao động, người bị bệnh tâm  thần hoặc các bệnh khác làm  mất khả năng nhận thức, khả  năng điều khiển hành vi về ở  với ông nội, bà nội, ông ngoại,  bà ngoại, anh, chị, em ruột, cô,  dì, chú bác, cậu ruột, cháu ruột,  người giám hộ… Nếu bỏ sổ  hộ khẩu, ngoài giấy khai sinh  chứng minh quan hệ nhân thân  cha, mẹ, con; giấy đăng ký kết  hôn chứng minh quan hệ vợ  chồng thì không còn loại giấy  tờ nào có thể chứng minh quan  hệ nhân thân giữa công dân với  anh, chị, em ruột, ông, bà, cô,  cậu, dì, chú... ngoại trừ lý lịch  đảng viên. Trong trường hợp  những công dân trên không  phải là đảng viên thì họ phải  làm thế nào để chứng minh  quan hệ nhân thân này?  Bên cạnh đó, điểm a khoản 2  Điều 21 quy định hồ sơ đăng ký  thường trú có tờ khai thay đổi  thông tin cư trú, trong đó ghi rõ ý  kiến đồng ý cho đăng ký thường  trú của chủ hộ, chủ sở hữu chỗ ở  hợp pháp. Như vậy, vì sao trong  tờ khai thay đổi thông tin cư trú  không xác định cả quan hệ nhân  thân cho các đối tượng điều  chỉnh như trên để công dân bớt  phiền hà về thủ tục hành chính  mà trong thực tế người bị bệnh  tâm thần không thể thực hiện  được điều này?

Ngoài ra, khoản 1 Điều 22  về thủ tục đăng ký thường trú  và khoản 2 Điều 28 về hồ sơ,  thủ tục đăng ký tạm trú, gia  hạn tạm trú dự thảo quy định  “Người đăng ký nộp hồ sơ tại  cơ quan đăng ký cư trú nơi  mình cư trú”. Như vậy, dự luật  lần này đã không đặt ra trường  hợp cho phép công dân nộp hồ  sơ đăng ký thường trú và tạm  trú qua môi trường mạng, mà  tất cả đều phải thực hiện tại cơ  quan đăng ký cư trú. 

Từ quy định còn khá nhiều  giấy tờ đến thủ tục đăng ký  cư trú phải được thực hiện  tại cơ quan đăng ký cư trú đã  cho thấy sự không tương đồng  trong yêu cầu, đòi hỏi nâng  cao hiệu quả quản lý xã hội  thông qua nghiên cứu, chuyển  giao và ứng dụng mạnh mẽ các  thành tựu tiên tiến của cuộc  cách mạng công nghiệp lần thứ  4 mà Nghị quyết 52 đề ra, cũng  như đổi mới căn bản, toàn diện  hoạt động quản lý, điều hành  của Chính phủ, hoạt động sản  xuất, kinh doanh của doanh  nghiệp, phương thức sống,  làm việc của người dân, phát  triển môi trường số an toàn,  nhân văn, rộng khắp được nêu  trong chương trình chuyển đổi  số quốc gia. Quan trọng hơn,  đây có thể là mảnh đất tạo  điều kiện cho sự nhũng nhiễu  tiếp tục tồn tại, chưa đúng với  nguyên tắc “Trình tự, thủ tục  đăng ký cư trú phải đơn giản,  thuận tiện, kịp thời, chính xác,  công khai, minh bạch, không  gây phiền hà...” mà khoản 3  Điều 3 dự thảo đã quy định. 

Do đó, trong thủ tục đăng  ký thường trú, tạm trú, dự thảo  phải mở thêm sự lựa chọn cho  công dân, tương ứng và phù  hợp với tiến trình cải cách thủ  tục hành chính. Tương tự như  vậy, khoản 3 Điều 28 quy định  trong thời gian 30 ngày trước  ngày kết thúc thời hạn tạm trú  đã đăng ký, công dân phải làm  thủ tục gia hạn tạm trú và thủ  tục này cũng phải được thực  hiện tại cơ quan quản lý cư trú.  Vì sao không cho công dân xác  thực như cách làm gia hạn các  gói cước điện thoại, vừa nhanh,  vừa đơn giản, trong khi đó nếu  không gia hạn thì rất nhiều tình  huống xảy ra có thể dẫn đến  những rắc rối. 

Theo quy định tại Điều  24 và Điều 29, công dân sẽ bị  xóa đăng ký thường trú trong  trường hợp vắng mặt từ 12  tháng liên tục và xóa đăng ký  tạm trú trong trường hợp vắng  mặt tại nơi tạm trú từ 6 tháng  liên tục trở lên mà không đăng  ký tạm trú tại chỗ ở khác. Vấn  đề đặt ra là cách thức nào để  nhà chức trách biết được công  dân vắng mặt liên tục suốt thời  gian trên trừ khi định vị công  dân hoặc theo dõi họ liên tục.  Đồng thời, sau khi xóa đăng ký  thường trú và tạm trú thì Nhà  nước sẽ quản lý những trường  hợp này như thế nào trong khi  thực tế họ vẫn còn sống mà vì  lý do nào đó họ chưa thể hoàn  thành quy định đăng ký thường  trú và tạm trú theo quy định?  Nếu xóa đăng ký thường trú,  tạm trú thì xét về tính pháp lý  phải cho họ tồn tại một nơi nào  đó để quản lý mà không thể  xóa vĩnh viễn. Thực thế nếu sử  dụng hệ thống điện tử thì đây  chỉ là một thông tin để theo dõi  biến động về nơi ở công dân mà  thôi. Trong khi đó nếu thật sự  liên thông hệ thống thì chỉ cần  các giao dịch dân sự như hóa  đơn điện, nước, điện thoại, hóa  đơn siêu thị, đóng bảo hiểm xã  hội, bảo hiểm y tế… sẽ chứng  minh được địa điểm, khu vực  hiện tại của công dân sinh sống. 

“Những ngày gần đây,  ngành công an đang tiến hành  thu thập thông tin công dân để  xây dựng cơ sở dữ liệu và tất cả  quy trình này đều thực hiện thủ  công bằng giấy. Nhiều người  lao động làm sai phải mất nhiều  thời gian chỉnh sửa, tốn kém,  trong khi đó nếu xây dựng ứng  dụng như NCOV hay tờ khai y  tế chạy song song cùng văn bản  giấy để người dân lựa chọn và  tự chịu trách nhiệm về thông  tin cung cấp có phải ít tốn kém  và vô cùng thuận lợi trong việc  điều chỉnh hơn không? Hay  thông tin gắn chip vào thẻ căn  cước công dân mà ngành công  an đang triển khai, thực tế đã  được tôi đề nghị khi thảo luận  Luật Căn cước công dân. Tuy  nhiên, hiện nay với việc tốc  độ phát triển khoa học, công  nghệ thì việc gắn chip cũng  đã trở nên lỗi thời, lạc hậu vì  chỉ cần mã số định danh công  dân để truy cập vào hệ thống  dữ liệu mà không cần lưu trên  chip này vì không phải nơi nào  cũng có đầu đọc thẻ này”, ông  Nhân nói. 

Ông Phạm Trọng Nhân cho  rằng, từ những phân tích trên,  có thể thấy, việc quy định sổ  hộ khẩu, sổ tạm trú không có  giá trị sử dụng trong các giao  dịch, quan hệ pháp luật được  xác lập mới kể từ ngày luật  này có hiệu lực thi hành được  xem là cuộc cách mạng trong  quản lý nhà nước về cư trú. Tuy  nhiên, điều quan trọng nhất  của Luật Cư trú (sửa đổi) lần  này không chỉ đơn giản là bỏ  sổ hộ khẩu hay sổ tạm trú bởi  quản lý cư trú của công dân  trong thời đại khoa học, công  nghệ là không khó, do đó việc  đơn giản hóa hơn nữa hồ sơ,  thủ tục đăng ký cư trú trong dự  luật lần này cần phải được thực  hiện một cách quyết liệt, mạnh  mẽ và liên thông dữ liệu với  các ngành nhằm minh chứng  cho việc thực hiện những cam  kết về Chính phủ số, mà trong  đó hồn cốt của chuyển đổi số  là phải đưa công nghệ thông  tin vào mọi mặt của đời sống,  trong đó phải lấy người dân  làm trung tâm. Có như vậy mới  thực hiện đúng cam kết không  bỏ lỡ chuyến tàu cách mạng  công nghiệp lần thứ 4 mà Đảng  và Nhà nước đã quyết liệt trong  thời gian qua.

THU THẢO (thực hiện) 

• Họp mặt truyền thống quân - dân - y Chiến khu Đ (20/04)
• “Thủ lĩnh” thanh niên năng nổ, nhiệt huyết (20/04)
• Hội LHTN Việt Nam phường An Thạnh (TP.Thuận An): Phối hợp tuyên truyền về bảo hiểm (20/04)
• TP.Tân Uyên: Sôi nổi các hoạt động dành cho thanh niên công nhân dân tộc Khmer (20/04)
• Đoàn thanh niên Công ty cổ phần Cao su Phước Hòa: Xây dựng văn hóa ứng xử văn minh trên không gian mạng (20/04)
• Thiết thực mô hình “Những tấm lòng vàng” (20/04)
• Cần nhiều hơn nữa sân chơi rèn luyện sức khỏe cho thanh niên công nhân (20/04)
• Phường Thuận Giao, TP.Thuận An: Sinh hoạt chi hội thanh niên công nhân nhà trọ (20/04)