Phải có “bàn tay sắt” để tinh gọn bộ máy, tinh giản biên chế

Hôm qua (30-10), tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 4, Quốc hội dành trọn một ngày để thảo luận về Báo cáo kết quả giám sát của Quốc hội việc thực hiện chính sách, pháp luật về cải cách tổ chức bộ máy hành chính Nhà nước giai đoạn 2011- 2016. Tham gia thảo luận tại hội trường, đại biểu Phạm Trọng Nhân (ảnh), Phó trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Dương đánh giá cao nỗ lực của Chính phủ thời gian qua, nhưng cũng cho rằng tiến trình cải cách đang đứng trước nhiều thử thách, trở lực cần phải vượt qua. Do vậy cần đề cao tinh thần trách nhiệm và quyết tâm cải cách trong thời gian tới. Báo Bình Dương giới thiệu bài tham luận của đại biểu Phạm Trọng Nhân.

 Trước hết, tôi đánh giá rất cao tinh thần, trách nhiệm và những nỗ lực to lớn của Đoàn giám sát của Quốc hội trong hơn một năm qua để có được báo cáo trình Quốc hội hôm nay. Có thể nói đây là một công trình đồ sộ, công phu và nhiều tâm huyết của các thành viên trong đoàn thể hiện qua những nhận định, phân tích, đánh giá sâu sắc và toàn diện bức tranh về tổ chức bộ máy hành chính Nhà nước hiện nay. Tôi cũng ghi nhận quyết tâm của Chính phủ với những kết quả đạt được bước đầu. Song, dù đã rất nỗ lực nhưng tôi cho rằng cải cách tổ chức bộ máy hành chính Nhà nước vẫn chưa đạt mục tiêu, chưa đáp ứng được kỳ vọng của nhân dân. Tiến trình cải cách đã và đang đứng trước rất nhiều trở lực và thách thức cần phải vượt qua.

Chủ trương cải cách này đã được đề ra từ năm 1986 và tiếp tục được khẳng định qua các kỳ Đại hội Đảng toàn quốc. Điều đó đã chỉ ra rằng, cách đây 30 năm Đảng đã nhìn ra nguy cơ của một bộ máy cồng kềnh, trì trệ và kém hiệu quả.

Cụ thể hóa các nghị quyết của Đảng, Quốc hội và Chính phủ đã tạo ra những nền tảng pháp lý ngày càng hoàn thiện. Chúng ta có thể thấy điều kiện để tiến hành cải cách là không thiếu: Khi chủ trương có, quyết tâm chính trị có, nền tảng pháp lý cũng có, thế nhưng bộ máy vẫn tiếp tục cồng kềnh, biên chế ngày càng phình to và ngân sách nuôi nó đã vượt ngưỡng giới hạn. Ba điều chúng ta có, nếu ví như là phần cứng thì cũng chỉ là điều kiện cần, còn điều kiện đủ theo tôi chính là tinh thần đổi mới, cải cách và trách nhiệm trước nhân dân, nếu ví đó như là phần mềm hay xem là đạo đức công vụ thì nó vẫn chưa thấm được vào tư duy nhận thức của một bộ phận cán bộ, công chức đang tham gia trong nền hành chính công hiện nay.

Chúng ta thử nhìn về tinh thần trách nhiệm của chính quyền địa phương trong quản lý nhà nước qua những hiện tượng nổi lên trong thời gian gần đây sẽ rõ. Từ sau vụ việc quán cà phê Xin chào, tôi nghĩ đã khép lại tất cả những gì được coi là bất cập về sự tắc trách, quan liêu, trì trệ và vô cảm của các cơ quan quản lý nhà nước địa phương, trước tiếng kêu cứu của người dân khi để những vụ việc cỏn con nhưng đích thân người đứng đầu Chính phủ, người lẽ ra là chỉ làm chính sách và quyết định những việc trọng đại quốc gia nhưng phải ra tay chỉ đạo giải quyết, thì nay câu chuyện cái cống nước ở 146 Quán Thánh khi kéo được cả các cấp chính quyền từ Trung ương đến địa phương vào cuộc lại như một gáo nước tạt thẳng vào những người có trách nhiệm đang cố gắng xây dựng một nền hành chính hiện đại, vì dân phục vụ.

Cái cống nước ở Quán Thánh dĩ nhiên là ô nhiễm nhưng nó không đáng sợ bằng sự ô nhiễm tư duy, nhận thức đã len lỏi trong một số cán bộ, công chức, viên chức hiện nay. Và chúng ta tán dương hay thương cảm khi hình ảnh một vị phó chủ tịch quận phải thân chinh đi khắp các nẻo đường chỉ để dọn dẹp lấn chiếm lòng lề đường, vỉa hè và hình ảnh cụ già gần tuổi 80 cùng các cháu giành giật chiếc xe bán cá viên chiên từ tay đoàn kiểm tra liên ngành mới thấy hết sự bất lực trong quản lý, kỷ cương và sự vô trách nhiệm của chính quyền cơ sở. Lòng lề đường, vỉa hè là vô tri vô giác nhưng việc sử dụng trái phép triền miên như thách thức thành trì của thể chế vốn được cho là đã đổi mới và hoàn thiện. Liệu đây có phải là một nền hành chính mà chúng ta đang xây dựng và người dân đang mong mỏi từ các cơ quan Nhà nước? Câu trả lời chắc chắn là không!

Mặc dù những người đang vận hành bộ máy hành chính theo cách thức không tử tế như trên đã và chắc chắn sẽ bị xử lý, nhưng bài học để lại là rất lớn vì đã phần nào ảnh hưởng nghiêm trọng đến niềm tin của người dân vào công cuộc cải cách này. Chúng ta có thể thấy thành tựu, kết quả cải cách có chuyển biến nhưng còn chậm, trong khi những vụ việc tiêu cực lại xảy ra quá nhanh, ngày càng nhiều, mức độ nghiêm trọng và vô cảm ngày càng lớn, vượt ngoài mọi sự tưởng tượng.

Tuy vậy, cải cách tổ chức bộ máy hành chính Nhà nước không chỉ có những gam màu tối như thế. Nếu như phải chọn một trong nhiều điểm sáng để nhấn mạnh toàn cảnh bức tranh thì tôi đề nghị lấy Quảng Ninh là ví dụ điển hình nhất trong tất cả. Việc tinh giản bộ máy, nhất thể hóa các cơ quan Đảng và chính quyền tương đồng về chức năng và nhiệm vụ mà những năm qua, tập thể Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Quảng Ninh đang ra sức xây dựng và bảo vệ đã đạt được những thành quả bước đầu. Mô hình mà tỉnh Quảng Ninh đang tiếp tục xây dựng đã đụng đến và xử lý được những những vấn đề, những điều mà chúng ta cho là khó, là rất nhạy cảm trong toàn bộ hệ thống chính trị ở địa phương, bao gồm cả cơ quan Nhà nước, cơ quan Đảng, đoàn thể và các tổ chức chính trị - xã hội.

Bài học kinh nghiệm đáng học là từ nơi đây, nhưng điều quan trọng hơn cả vẫn là quyết tâm nhân rộng mô hình này như thế nào để sự lan tỏa của nó đến tận ngóc ngách của toàn bộ hệ thống hiện nay là vấn đề cần bổ sung trong nghị quyết.

Tôi đồng tình với các nhóm giải pháp và kiến nghị của báo cáo Chính phủ và Đoàn giám sát của Quốc hội và cho rằng như thế đã quá đủ cho một nền tảng pháp lý cần thiết. Tuy nhiên, về chủ quan tôi nghĩ rằng quan trọng nhất vẫn là nhận thức và tư duy của mỗi cán bộ, công chức, viên chức có chịu đổi mới và chúng ta có đủ dũng khí để bước qua lực cản như bước qua cái cống Quán Thánh trong tiến trình cải cách nhằm chưng cất lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức hay không?

Thực tế đã minh chứng, thể chế đã đổi mới qua Hiến pháp và Luật Tổ chức chính quyền địa phương với nhiều những tiến bộ nhưng bộ máy vẫn cồng kềnh và chưa hiệu quả. Việc cải cách tổ chức bộ máy hành chính Nhà nước tưởng dễ hóa ra lại quá khó, mà cái khó ở đây chủ yếu là lòng người. Nếu lợi ích cục bộ và lợi ích nhóm vẫn còn quá lớn, lấn át cả nhận thức và tư duy cũ kỹ, lạc hậu thì cần thiết đòi hỏi phải có một bàn tay sắt đủ cứng rắn như Đảng đã và đang làm trong công cuộc phòng, chống tham nhũng hiện nay. Tôi cho rằng chỉ khi nào chúng ta coi việc tăng biên chế, phình bộ máy cũng là một dạng tham nhũng thì đến lúc đó chúng ta mới có đủ quyết tâm xử lý và thực hiện hiệu quả công cuộc này. Quốc hội hãy xem phụ lục 6 và điểm 2 về những bất cập hạn chế sẽ rõ, chúng ta sẽ phải chữa ngôi nhà dột từ nóc.

Quá trình để một ấu trùng hóa bướm phải trải qua nhiều giai đoạn rất đau đớn và trong công cuộc cải cách tổ chức bộ máy hành chính Nhà nước dù cho phải lấy đá ghè chính chân mình chúng ta cũng phải làm vì đã đến lúc người dân không thể mãi đóng thuế để cõng cả một bộ máy hành chính cồng kềnh nhưng kém hiệu quả mà Đoàn giám sát của Quốc hội đã chỉ ra.

 (*): Tựa bài do Tòa soạn đặt

• Thủ tướng chủ trì Phiên họp thứ 8, Ủy ban Quốc gia về chuyển đổi số (24/04)
• Người xây “nhịp cầu” nối ý Đảng - lòng dân (24/04)
• Hội Nông dân phường Chánh Phú Hòa (TX.Bến Cát): Ra mắt chi hội nông dân nghề nghiệp (24/04)
• Ủy ban MTTQ Việt Nam phường Tân Phước Khánh (TP.Tân Uyên): Duy trì nhiều mô hình xây dựng văn minh đô thị (24/04)
• Ngày 24-4-1954: Trận địa của ta vẫn được giữ vững, sân bay vẫn bị quân ta kiểm soát (24/04)
• Bế mạc Phiên họp thứ 32 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (24/04)
• Anh Nguyễn Hoàng Giang giữ chức Chủ tịch Hội Liên hiệp Thanh niên huyện Dầu Tiếng (23/04)
• Trường Chính trị tỉnh và Học viện Cán bộ TP.Hồ Chí Minh: Ký kết hợp tác đào tạo và nghiên cứu khoa học (23/04)