Sâm thử và chuột sâm: Món ăn quý tộc và dân dã

Cập nhật: 20-01-2020 | 11:04:39

Sâm thử (chuột sâm) là một món ăn có từ thời Nỗ Nhĩ Cáp Xích, ông tổ của các đời vua nhà Thanh ở Mãn Châu. Tuy nhiên, mãi đến Xuân Canh Tý 1874, khi Từ Hy Thái Hậu sử dụng món ăn này để tiếp đãi các sứ thần phương Tây thì nó mới trở nên nổi tiếng và được nhiều người biết đến. Món sâm thử cao sang ấy chắc chắn khó tìm, nhưng chuột sâm lại là món ăn dân dã hàng ngày của người Xê Đăng dưới chân núi Ngọc Linh.

 Những chú chuột đồng ở vùng Dương Châu được bắt về nuôi với ngũ cốc, nhân sâm và dược liệu để tạo ra món sâm thử

 Thức ăn duy nhất của chuột núi ở Trà Linh là sâm Ngọc Linh nên chuột thường mập ú được người dân bắt về làm thức ăn hàng ngày

MÓN ĂN QUÝ TỘC NHÀ THANH

Để làm món sâm thử, thoạt tiên người ta bắt những con chuột đồng tại vùng Dương Châu, loại chuột ở đây chỉ chuyên ăn thóc lúa nên thịt ngon và sạch hơn những nơi khác. Chuột bắt về được nuôi bằng ngũ cốc, nhân sâm, nhung hươu và nhiều vị thuốc tráng dương khác. Người ta nuôi những con chuột này tới khi chúng sinh con thì giết sạch chỉ giữ lại con non. Tiếp đó người ta nuôi những con non này bằng nhân sâm và các dược liệu quý để chúng sinh sản. Khi chuột bao tử đời thứ 3 được sinh ra thì người ta sẽ đưa vào thưởng thức.

Trước khi đưa sâm thử ra bàn tiệc, đầu bếp ngự thiện phòng nhúng từng chú chuột vào một chiếc bát đựng mật ong, nhân sâm và các vị thuốc bổ thận, chờ đến khi chuột trong bát uống đầy mật thì sẽ bày lên một chiếc đĩa ngọc và dâng lên. Thịt chuột lúc này vừa thơm, mềm vừa đọng lại đủ tinh túy của nhân sâm và các dược liệu nên được coi là “thập toàn đại bổ”. Khi thưởng thức món ăn này, các thực khách sẽ đưa thẳng chú chuột non còn sống lên miệng và nhai. Khi nhai nếu ai tinh ý có thể nghe thấy tiếng chuột kêu chít chít, thậm chí còn cảm nhận được chiếc đuôi chuột đang ngọ nguậy trong miệng.

Trong cuốn tự truyện của một sứ thần người Tây Ban Nha tham dự bữa tiệc Xuân Canh Tý 1874 do Từ Hy Thái Hậu chiêu đãi, cho biết khi món sâm thử được đưa lên, hầu hết các thực khách phương Tây đều không dám đụng đũa. Mặc dù được Từ Hy Thái Hậu ăn thử và mời mọc, nhưng không một sứ thần phương Tây nào dám đụng đũa vì tất cả họ đều không thể phân định rằng việc ăn món sâm thử này có phải là văn minh hay không. Tuy nhiên, tất cả mọi người đều đồng tình rằng không có một món ăn nào trên thế giới có thể cầu kỳ và kinh dị sánh ngang món ăn này.

MÓN ĂN DÂN DÃ CỦA NGƯỜI XÊ ĐĂNG

Tuy không nuôi đến 3 đời mới thu hoạch như sâm thử, nhưng nhiều già làng vùng núi Trà Linh , huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam khẳng định chuột sâm là món ăn dân dã của người dân Xê Đăng. Nhiều già làng ở Trà Linh cho biết cách đây hơn 50 năm, khi sâm Ngọc Linh còn là cây thuốc dấu của bà con Xê Đăng mọc dày đặc trong rừng, lũ chuột ban đêm thường mò tìm và ăn một loại hạt mà bà con thường gọi là hạt lửa. “Loại hạt mà chuột rừng thích ăn có màu đỏ chót nên bà con gọi là hạt lửa. Hết mùa hạt lửa, lũ chuột rừng lại lùng tìm ăn cả cây, củ hạt lửa”, già làng Hồ Văn Lôi kể.

Theo già làng Hồ Văn Lôi, loài chuột núi Ngọc Linh hồi đó sinh sôi nảy nở nhiều vô kể nên trai tráng trong làng cứ rảnh việc nương rẫy là lên rừng bẫy chuột mang về làm thức ăn. Chuột núi Ngọc Linh con nào cũng to và thịt thì thơm ngon vô cùng. Loại hạt lửa mà lũ chuột rừng khoái khẩu chính là hạt sâm Ngọc Linh. Sau khi cây sâm Ngọc Linh tự nhiên trong rừng bị tận diệt, nhiều người Xê Đăng đã bí mật trồng loại sâm quý này trong rừng sâu, nhưng vẫn bị lũ chuột rừng bám theo phá phách. Anh Hồ Văn Toán, nhân viên trại sâm giống làng sâm Tắc Ngo, xã Trà Linh, khẳng định: “Lũ chuột rừng này rất lạ, chỉ ăn duy nhất loài sâm Ngọc Linh. Bọn chúng ăn từ hạt, thân đến cả củ, ngoài ra không thèm ăn bất kỳ loại cây nào khác”.

Anh Hồ Văn Tâm, một thợ săn chuột rừng ở Trà Linh, nói: “Bà con trên này mỗi gia đình khi vào rừng sâm đều tìm cách bẫy chuột để bảo vệ sâm và làm thức ăn hàng ngày. Thịt chuột ở núi Ngọc Linh là loại thịt ngon nhất trong các loại thịt thú rừng. Mỗi khi bắt được chuột bà con đều để lại ăn chứ không bán”. Còn già làng Hồ Văn Lôi thì cho biết: “Sâm Ngọc Linh có giá trị lớn, đắt như vàng. Để bảo vệ sâm bà con phải đặt bẫy để bắt chuột nên món chuột sâm với bà con người Xê Đăng là món ăn dân dã hàng ngày”.

Vì là món ngon nên chuột sâm thường được người dân Xê Đăng vùng Trà Linh trữ trên gác bếp dùng để đãi khách. Mỗi khi có khách quý đến nhà, người Xê Đăng sẽ mang chuột ra đãi. Chuột được lấy xuống từ gác bếp, đập hết bồ hóng rồi rửa sạch và cho lên bếp nướng, ăn kèm với rau rừng.

THU NGUYỄN

 

Chia sẻ bài viết
Tags
Sâm thử

LƯU Ý: BDO sẽ biên tập ý kiến của bạn đọc trước khi xuất bản. BDO hoan nghênh những ý kiến khách quan, có tính xây dựng và có quyền không sử dụng những ý kiến cực đoan không phù hợp. Vui lòng gõ tiếng việt có dấu, cám ơn sự đóng góp của bạn đọc.

Gửi file đính kèm không quá 10MB Đính kèm File
Quay lên trên