Arập Xêút: Hoàng tử trẻ lên ngôi thống trị

Vua Salman của Arập Xêút vừa quyết định phế truất cháu trai để đưa con trai ruột lên làm Hoàng thái tử Arập Xêút, vị trí thứ nhất sẽ lên nối ngôi một khi ông thoái vị. Đây cũng sẽ là vị trí quyền lực nhất trong Hoàng gia, chỉ sau Vua Salman, khẳng định quyết tâm cải cách và xác lập vị thế cường quốc khu vực của Vương quốc Arập Xêút.

Quyết định thay thế ngôi vị Hoàng thái tử được thể hiện trong một sắc chỉ ban hành ngay sau nửa đêm 20-6, tức rạng sáng 21-6. Theo đó, Phó Hoàng thái tử Mohammed Bin Salaman chính thức trở thành Hoàng thái tử Arập Xêút, thay thế Mohammed bin Nayef.

Sáng 21-6, người dân Arập Xêút bỗng thức dậy với tin tức sốt dẻo, vừa sửng sốt, nhưng cũng không lấy gì làm lạ, vì ai cũng biết rằng trước sau gì Bin Salman cũng sẽ thay thế vị trí Bin Nayef, chỉ là lúc nào mà thôi.

Động thái đổi ngôi Hoàng thái tử được Vua Salman đưa ra vào lúc này có ý nghĩa nhất định. Arập Xêút vừa có một loạt hành động quan trọng trong vài tuần lễ gần đây, bao gồm việc khôi phục lại quan hệ với Mỹ, đồng thời mở chiến dịch vây hãm về ngoại giao, kinh tế đối với Qatar, trong khi vẫn tiếp tục đẩy mạnh cuộc chiến tại Yemen.

Ngoại trừ động thái đầu tiên, hai động thái gây chiến trong khu vực đều xuất phát từ văn phòng của Bin Salman. Trong nước, Bin Salman vẫn được tự do theo đuổi chương trình cải cách về kinh tế và văn hóa.

Mohammed Bin Nayef là người thân Mỹ, nhưng ngày càng bị Vua Salman gạt ra ngoài lề. Với sắc chỉ đưa Bin Salman lên Hoàng Thái tử, Bin Nayef cũng đồng thời mất hết các chức vụ hiện nắm, như Bộ trưởng Nội vụ và Giám đốc Cơ quan tình báo quốc gia. Bin Nayef hầu như chẳng được giao nhiệm vụ gì trong chương trình cải cách trong nước, về đối ngoại cũng chẳng có vai trò gì.

Và việc Bin Nayef kết thúc nắm giữ các vị trí quyền lực đồng nghĩa với việc Vua Salman hoàn tất kế hoạch truyền ngôi cho con trai, thay đổi một truyền thống đã tồn tại hàng thập kỷ qua.

Trong khi đó, Bin Salman là một người trẻ, năng động và có những định hướng mới khiến Vua Salman hài lòng. Năm nay mới 31 tuổi, Bin Salman là vị Hoàng tử trẻ nhất trong số các vị Hoàng thái tử được sắc phong trong Hoàng gia Arập Xêút. Từ khi Vua Salman lên ngôi năm 2015, chỉ trong một thời gian ngắn quyền lực và địa vị của Bin Salman đã tăng lên cực nhanh, hơn bất cứ ai trong Hoàng gia.

Hoàng Thái tử Mohammed Bin Salman hội kiến Tổng thống Donald Trump tại Nhà Trắng trong chuyến thăm Mỹ tháng 3-2017.

Là người say mê học thuyết lãnh đạo của cựu Thủ tướng Anh Winston Churchill và binh pháp Tôn Tử, Bin Salman đã sớm thể hiện tham vọng mạnh mẽ. Kể cả khi vừa mới được vua cha trọng dụng, phong làm Phó Hoàng thái tử năm 2016, ông đã thể hiện tốt vai trò là hạt nhân trong những động thái mạnh mẽ cả đối nội lẫn đối ngoại của Arập Xêút.

Trong chuyến xuất ngoại đầu tiên trên cương vị Tổng thống, ông Donald Trump đã đến thăm Arập Xêút, hội đàm với Vua Salman và bàn thảo nhiều vấn đề trọng đại, khởi tạo lại quan hệ song phương giữa hai nước. Và đó được xem là một minh chứng rõ nét cho thành công của Phó Hoàng thái tử Bin Salman. Ông dẫn đoàn quân triển khai cuộc chiến tại Yemen, đồng thời chủ trì cuộc cải cách quân đội, với ngân sách thuộc hàng cao nhất thế giới.

Trong nước, Bin Salman là hạt nhân trong chương trình cải cách kinh tế - xã hội, người đi đầu thúc đẩy tư nhân hóa công ty dầu mỏ quốc doanh Aramco. Chính nhờ sự thể hiện tốt vai trò đó mà Bin Salman được Vua Salman tin tưởng và quyết định cho lên ngôi vị Hoàng thái tử. Bin Salman vốn đã được tự do hành động từ khi còn là Phó Hoàng thái tử, nay sẽ càng thêm nhiều quyền lực hơn.

Ông tiếp tục nắm giữ chức Bộ trưởng Quốc phòng và bổ sung thêm chức Phó Thủ tướng. Ông cũng chủ trì một cuộc họp nội các để thảo luận về các mặt của đời sống xã hội, với một loạt thay đổi được đưa ra và được Hội đồng Lập pháp phê chuẩn. Những chính sách quyết liệt do ông đưa ra, bao gồm việc siết chặt chi tiêu ngân sách quốc gia, đóng băng các hợp đồng đầu tư công của chính phủ và cắt giảm lương công chức cùng nhiều biện pháp khác đều nhằm mục đích đối phó một cách hiệu quả với tình hình kinh tế khó khăn do giá dầu mỏ thế giới giảm sâu.

Sự kiện Mohammed Bin Salman được tấn phong Hoàng Thái tử Arập Xêút đã phát đi một tín hiệu đáng chú ý cho toàn khu vực Trung Đông. Với tham vọng khẳng định vị thế thống trị trong khu vực, Arập Xêút chắc chắn sẽ không dừng lại trong chính sách đối ngoại khu vực của mình. Từ đó, hai điểm nóng có liên quan trực tiếp tới Arập Xêút được dự báo sẽ càng nóng hơn, bởi khi được trao thêm quyền lực mới, Bin Salman, với tham vọng quyền lực của mình sẽ càng đẩy cuộc đối đầu giữa Arập Xêút và Qatar lên mức cao hơn.

Đồng thời, với việc tiếp tục nắm giữ chức Bộ trưởng Quốc phòng, Bin Salman cũng sẽ tiếp tục đẩy mạnh quyết liệt hơn nữa chiến dịch ném bom tại Yemen nhằm đánh bật phiến quân Houthi ra khỏi thủ đô Yemen và giúp nước này khôi phục lại hoạt động của chính phủ. 

Theo CAND

• Tình bạn ngày càng khăng khít giữa ông Trump và Elon Musk (23/11)