- Từ năm 2011, Chính phủ đã phê duyệt Đề án (2435) đẩy mạnh không dùng tiền mặt Việt Nam giai đoạn 2011-2015; NHNN cũng có Quyết định 1131 ban hành kế hoạch triển khai thực hiện đề án trên. Qua 2 năm triển khai thực hiện, đến nay các quy định này đã bước đầu phát huy tác dụng góp phần tăng dần tỷ lệ thanh toán không dùng tiền mặt trên tổng phương tiện thanh toán. Tại Bình Dương, tính đến cuối năm 2013, tỷ lệ thanh toán không dùng tiền mặt bình quân đạt gần 73% (tăng 2 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm 2012). Tuy vậy, thực tế tỷ lệ người dân quan tâm đến việc thanh toán bằng thẻ hay thanh toán qua chuyển khoản thay cho thanh toán bằng tiền mặt vẫn chưa đạt yêu cầu đề ra. Tình trạng này không chỉ có ở Bình Dương mà nhiều tỉnh, thành khác cũng chưa đẩy nhanh tiến độ phát triển thanh toán không dùng tiền mặt. Chính vì vậy, mới đây, NHNN đã công bố dự thảo Thông tư quy định thu phí nộp, rút tiền qua tài khoản. Mục tiêu của thông tư là nhằm hạn chế thanh toán bằng tiền mặt trong nền kinh tế, góp phần tiết kiệm chi phí xã hội liên quan đến sử dụng tiền mặt, nâng cao chất lượng dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt của các ngân hàng.
- Ông có thể giải thích rõ hơn việc thu phí nộp, rút tiền mặt qua tài khoản?
- Như tôi đã nói, hiện nay người dân vẫn có thói quen rút tiền mặt từ ngân hàng để trực tiếp mua hàng hóa, dịch vụ, kể cả trong những giao dịch có giá trị lớn. Cuối ngày, các đơn vị kinh doanh, dịch vụ lại tiếp tục mang tiền này nộp ngân hàng, ngân hàng bố trí nhân lực rất lớn để kiểm đếm, phân loại tiền cũ, rách mới chuyển vào tài khoản; sau đó phải chuyển tiền cho người khác hoặc ngay sáng hôm sau, tiền lại rút khỏi tài khoản... Ở một khía cạnh khác, tình trạng một số tổ chức, cá nhân gom tiền công đức, tiền không đủ tiêu chuẩn trong lưu thông rồi đưa vào ngân hàng để nộp vào tài khoản, từ đây họ sẽ được hợp thức hóa tiền cũ nát và hưởng chênh lệch từ việc đổi tiền cũ sang tiền mới.
Để hạn chế tình trạng này, đặc biệt là hạn chế các điểm bán hàng có lượng tiền mặt lớn trong ngày nộp vào ngân hàng, NHNN khuyến khích tổ chức, cá nhân dùng hình thức chuyển khoản khi mua hàng. Còn trường hợp các TCTD, tổ chức, cá nhân nộp hoặc rút tiền mặt từ tài khoản thì chịu một mức phí nhất định; mức phí này hoàn toàn phù hợp thực tế, giống như gửi thư thì phải dán tem, trả phí dịch vụ gửi thư... Còn việc nộp tiền tiết kiệm hoặc thanh toán trả nợ vay sẽ không bị thu phí gì cả.
- Thưa ông, trường hợp tổ chức, cá nhân dùng tiền gửi tiết kiệm chuyển đến tài khoản khác thì có bị thu phí không?
- Trước tiên, cần phân biệt tài khoản thanh toán và tiền gửi tiết kiệm là hai khái niệm hoàn toàn khác nhau. Khi nộp tiền tiết kiệm người gửi sẽ có mã số tiền gửi, còn tài khoản là số tài khoản mà TCTD sẽ tạo cho người có yêu cầu và sẽ tạm thời giữ một khoản tiền của tổ chức, cá nhân để thanh toán cho người thụ hưởng nào đó trong tương lai. Do vậy, nếu chuyển tiền tiết kiệm vào tài khoản khác là rất tốt và đương nhiên sẽ không bị thu phí, với điều kiện người nhận phải có tài khoản; nếu người nhận lại rút tiền mặt trong tài khoản ra thì sẽ bị thu phí. Tóm lại, ngân hàng chỉ thu phí khi nộp, rút tiền mặt qua tài khoản. Nếu vẫn giữ nguyên trong tài khoản thì được hưởng lãi suất không kỳ hạn; nếu chuyển khoản thì không bị thu phí nộp, rút tiền mặt.
- Mức thu phí dự kiến ra sao, thưa ông?
- Hiện nay, các tổ chức, cá nhân khi nộp, rút tiền mặt qua tài khoản tại các TCTD, NHNN đều không bị thu phí (ngoại trừ phí chuyển tiền và một số khoản phí tùy quy định của từng ngân hàng). Tuy nhiên, trong dự thảo thông tư mới, mức phí dự kiến đối với TCTD, nộp hoặc rút tiền mặt từ tài khoản mở tại NHNN phải trả mức phí 0,005%/tổng giá trị tiền mặt giao dịch. Trường hợp các tổ chức, cá nhân nếu nộp tiền mặt vào tài khoản ngân hàng thì phải trả phí tối đa 0,03%/tổng giá trị tiền nộp và tối đa 0,05%/ tổng giá trị tiền mặt rút ra khỏi tài khoản. Các TCTD phải niêm yết công khai mức phí với mức vừa nêu để tổ chức, cá nhân được biết.
- Người dân lo rằng việc thu phí nộp, rút tiền mặt qua tài khoản sẽ xảy ra tình trạng “phí chồng phí”, vì ngân hàng đã thu phí chuyển tiền và nhiều phí khác?
- Tôi xin khẳng định là không. Vì một khoản là phí nộp, rút tiền mặt, còn một khoản là phí chuyển tiền. Hai loại phí này hoàn toàn khác biệt nhau. Nhân đây, tôi cũng xin nói rõ, nội dung dự thảo Thông tư quy định thu phí dịch vụ tiền mặt mà NHNN đang triển khai có xin ý kiến của các tổ chức, cá nhân nhằm ban hành quy định thông tư một cách toàn diện, phù hợp với tình hình thực tế.
- Xin cảm ơn ông!
THANH HỒNG (thực hiện)