Khi chăm sóc trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, bạn cần biết một số dấu hiệu bệnh nặng, có thể báo động bạn phải mang trẻ đến bệnh viện: (1) Bú kém tức trẻ bú ít hơn nửa số lượng và hoặc số lần bú trong ngày. Ví dụ bình thường mỗi ngày trẻ bú 80ml, 8 lần trong ngày (cả ngày lẫn đêm). Nếu trẻ bú ít hơn 4 lần hay mỗi lần ít hơn 40ml là bú ít. (2) Bỏ bú: trẻ không bú hay bú rất ít. (3) Trẻ bị co giật. (4) Thở bất thường: bạn đếm nhịp thở trẻ tròn trong một phút. Nếu trên 60 lần trong một phút bạn hãy đếm lại lần hai. Nếu vẫn trên 60 lần trong một phút là trẻ có thở nhanh. Hoặc bạn quan sát cách trẻ thở lúc nằm yên xem có thở mệt, thở hổn hển không. Xem vùng bẹ sườn trẻ từ dưới vú đến bờ sườn có lõm sâu vào rõ rệt không. Nếu có, trẻ có thở rút lõm ngực nặng. Bạn cũng có thể nghe tiếng trẻ thở xem có êm hay rên rĩ, rên è è. Xem môi và quanh môi có tím hay hồng hào. Thở nhanh, thở rút lõm ngực, thở rên, tím tái là dấu hiệu trẻ bị khó thở nặng. Bạn cần mang gấp trẻ đến bệnh viện. Bình thường, lồng ngực nâng lên khi trẻ hít vào, lồng ngực lõm vào khi trẻ hít vào ở trẻ bị thở rút lõm ngực. (5) Bạn xem trẻ có ngủ li bì hay khó đánh thức hay không? Trẻ sơ sinh dành phần lớn thời gian để ngủ và bú. Tuy nhiên khi thức trẻ vẫn cử động tay chân bình thường. Sau bú no, ấm áp trẻ ngủ yên hồng hào. Tuy nhiên khi trẻ ít cử động hơn bình thường, ngủ hoài hay trẻ quấy khóc hoài dỗ không nín bạn nên mang trẻ khám bệnh. (6) Khác với trẻ lớn và người lớn, trẻ sơ sinh bị sốt thường là biểu hiện của một nhiễm trùng nặng và cần phải nhập viện điều trị. Trẻ sơ sinh bị sốt khi bạn đo nhiệt độ ở nách trên 37,5 độ C. (7) Da trẻ bị vàng sớm lúc trẻ mới một, hai ngày tuổi. Hay vàng da quá rốn, vàng da kèm bỏ bú, bú kém, co giật là vàng da nặng cần nhập viện điều trị. (8) Trẻ sơ sinh có thể đi tiêu từ 1 đến 8 lần mỗi ngày, đặc biệt là ở trẻ bú mẹ có thể đi tiêu nhiều lần. Khi bạn thấy trẻ đi tiêu nhiêu lần hơn, phân lỏng hơn bình thường hay phân có đàm máu, mùi thối bất thường bạn nên mang trẻ đi bệnh viện. (9) Bạn quan sát rốn trẻ nếu bị chảy máu, mủ, vùng da xung quanh rốn tấy đỏ lan rộng xung quanh là trẻ bị nhiễm trùng rốn nặng cần phải nằm viện. Trẻ có hơn 10 mụn mủ da trên người hay bị mụn mủ to, tấy đỏ cũng là dấu hiệu trẻ bị nhiễm trùng nặng cần mang đi khám bệnh.
(10) Trẻ chậm tiêu sau sanh 48 giờ hay chậm tiểu sau sanh 24 giờ. (11) Trẻ bị nôn ói liên tục, bụng chướng to, ộc dịch xanh.
Khi gặp một trong số các mô tả nói trên, cần nhanh chóng đưa trẻ đến bệnh viện để được chữa trị kịp thời.
B.S ĐỨC TRÍ
(Bệnh viện Nhi Đồng 1, TP.HCM)