Lại một mùa thi tốt nghiệp và thi đại học, cao đẳng sắp đến. Có đến hàng triệu thí sinh trên cả nước đang ra sức, nỗ lực cho kỳ thi quyết định của mình. Sau kỳ thi, cũng có người thành công, cũng có người thất bại trên con đường học vấn. Trong số họ, cũng có người lấy mục đích đỗ đạt làm mục tiêu phấn đấu, cũng có người vì bố mẹ thúc ép, có người vì sở thích cá nhân...

Tuy nhiên, tất cả họ đều tập trung sức lực cho kỳ thi của mình, kỳ vọng đỗ đạt và thành công. Chính vì thế, nhiều người trong số họ học không đúng phương pháp, tập trung quá nhiều sức lực cho việc ôn thi mà lại đạt hiệu quả không cao.

Cần biết nghỉ ngơi hợp lý

Mỗi năm, từ thực tế công việc, sau mỗi kỳ thi BV Tâm thần T.Ư2 lại tiếp hàng trăm học sinh thi trượt đại học, cao đẳng và bị áp lực tâm lý nặng nề hoặc rơi vào các trạng thái bệnh lý tâm thần. Đa phần họ có một thời gian ôn thi triền miên dẫn tới stress, cộng với việc thi trượt làm họ không chịu đựng được các áp lực tâm lý. Chính vì vậy, học như thế nào có hiệu quả, vừa không rơi vào stress, vừa đạt kết quả cao đang là vấn đề đặt ra cho các sĩ tử mùa thi.

Điều đầu tiên các em cần lưu ý là phương pháp học tập như thế nào cho tốt. Các nhà khoa học tâm lý cho rằng để có trí nhớ và sự nhận thức tốt cần phải có phương pháp học và tích lũy kiến thức tốt. Chúng ta học nhưng cũng cần phải có thời gian nghỉ ngơi hợp lý, học nhưng vẫn cần tham gia các hoạt động thể dục thể thao như đá bóng, bơi lội, vui chơi với bạn bè,... Cần có thời gian thư giãn giữa những giờ học để lấy lại năng lượng tinh thần cho việc ôn tập tiếp theo. Theo các nhà sinh lý thần kinh thì trí não của chúng ta chỉ hoạt động có hiệu quả liên tục trong vòng 45 phút đến 1 giờ, sau đó cần được nghỉ giải lao hoặc chuyển sang hoạt động chân tay chừng 15 - 20 phút rồi mới hoạt động trí não trở lại. Bênh cạnh đó cũng cần lưu ý là hoàn toàn tránh lối học “nước tới chân mới nhảy”, không chịu học ôn tập ngay từ đầu mà đợi cận kề ngày thi mới học dồn nén, học đêm ngày, học như thế rất có hại cho sức khỏe. Người học thi theo kiểu nước tới chân mới nhảy rất dễ bị stress như thiếu an tâm, chỉ sợ không học hết, học không kịp, tình trạng bị stress sẽ gây giảm trí nhớ, thậm chí đầu óc có thể bị trống rỗng.

Bên cạnh tự áp lực từ các em, thì cha mẹ đôi khi cũng là nguyên nhân gây cho các em nhiều áp lực trong thi cử. Nhiều bậc cha mẹ thường hối thúc các em, đặt ra chỉ tiêu quá cao, bắt ép các em học ngày học đêm, thậm chí chúng tôi biết còn có nhiều gia đình mắng chửi, hoặc đánh các em vì các em không tập trung cho việc học. Điều đó thật nguy hại bởi gây cho các em sự lo lắng và cường độ áp lực càng tăng lên.

Dinh dưỡng đúng mức

Khi học thi, để có trí nhớ và cả sức khỏe tốt trong mùa thi, cần lưu ý đến chế độ ăn đầy đủ và cân bằng dưỡng chất. Chú ý dùng đủ các thực phẩm như sữa (trong thời gian học thi mỗi ngày nên uống một ly sữa), trứng, thịt, cá, rau quả, đặc biệt nên dùng thêm các loại dầu thực vật như dầu mè, dầu đậu nành. Các loại thực phẩm vừa kể chứa nhiều dưỡng chất rất cần cho hoạt động trí não, tức hỗ trợ cho trí nhớ của ta. Nhiều trường hợp ôn thi cho rằng uống cà phê, trà đậm đặc có thể giúp tỉnh táo và chống lại cơn buồn ngủ. Tuy nhiên, điều đó là sai lầm và đôi khi thường mang lại hậu quả xấu hơn. Do cà phê, trà đậm có chứa cafein là chất có tác dụng kích thích hệ thần kinh trung ương làm cho tỉnh táo chống lại cơn buồn ngủ nên nếu uống vào ban ngày, đặc biệt vào buổi sáng có thể chấp nhận được. Tuy nhiên với các bạn trẻ đang học thi hoàn toàn không nên lạm dụng để thức đêm học thi, thức theo kiểu thâu đêm suốt sáng.

Nên lưu ý buồn ngủ là dấu hiệu cho biết cơ thể đã mỏi mệt cần sự nghỉ ngơi. Dùng chất kích thích cho tỉnh táo vào lúc này là sự đánh lừa, làm cho cơ thể phải hoạt động quá sức của nó. Sau giai đoạn dùng chất kích thích, cơ thể sẽ mỏi mệt, suy sụp nhiều hơn, thậm chí trí óc không còn đủ sức tập trung nhớ những gì đã học. Bên cạnh đó, nhiều gia đình và các em cho rằng việc học thi là phải học ngày học đêm thì như vậy mới có thể đủ kiến thức cho kỳ thi. Hiểu như vậy là không đúng bởi như chúng tôi phân tích ở trên. Quá trình nhận thức ở con người chỉ có giới hạn, nếu chúng ta làm việc quá sức sẽ ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe. Các em cần phải nghỉ ngơi đúng giờ, đi ngủ đủ giấc thì các em mới có thể sảng khoái học tập, quá trình nhận thức tốt hơn và tránh stress cho các em.

Nhiều trường hợp do quá lo lắng cho thi cử và mong muốn luôn tỉnh táo, giúp trí nhớ tốt hơn nên đã lợi dụng một số thuốc cải thiện trí nhớ cho người cao tuổi, hoặc chất kích thích. Điều đó rất nguy hại, gây cho các em nhiều ảo giác và các khó khăn khi tiếp nhận thông tin. Bên cạnh đó thì hiện nay chưa có loại hóa dược nào giúp tạo ra trí nhớ, trí thông minh. Các em có thể sử dụng các loại vitamine như B1, B6, B12 để cải thiện chức năng suy nhược, giúp các em ổn định hơn chứ không giúp để tạo ra trí nhớ.

BS LÊ MINH CÔNG

(Phó Trưởng khoa Tâm lý lâm sàng, BV Tâm thần T.Ư2)