Thủ Dầu Một ngày ấy

Dù đã 68 năm trôi qua kể từ ngày hơn 5 vạn quần chúng nhân dân rầm rập kéo về Nhà việc Phú Cường dự mít-tinh, giành chính quyền (25.8.1945 - 25.8.2013) nhưng người dân Thủ Dầu Một vẫn luôn ghi nhớ mãi ngày lịch sử đó với niềm tự hào vô bờ bến. Đó là ngày đánh dấu một bước ngoặt lịch sử, xóa bỏ chính quyền phát xít của Nhật dựng lên, lập ra chính quyền của giai cấp công nông.

Phường Phú Cường hôm nay 

Thời cơ chín muồi

Theo những nhân chứng lịch sử kể lại, khoảng tháng 5-1945, Tỉnh ủy Thủ Dầu Một đã chỉ đạo các cơ sở khẩn trương chuẩn bị lực lượng khởi nghĩa khi thời cơ chín muồi. Từ đó đến tháng 8-1945 là bước phát triển nhảy vọt của phong trào quần chúng ở Thủ Dầu Một với Hội Cứu quốc, công nhân, nông dân và các đội tự vệ được thành lập. Hầu hết nhân dân lao động đều tham gia trong đoàn thể quần chúng. Cán bộ Đảng, Mặt trận Việt Minh sôi nổi diễn thuyết về chủ trương của Đảng, của Việt Minh.

Ở Thủ Dầu Một, không khí chuẩn bị khởi nghĩa diễn ra sôi nổi trong tháng 7 và đầu tháng 8. Đội tự vệ ra đời ở lò chén Phú Cường và thanh niên tiền phong Chánh Hiệp, Phú Hòa là những đơn vị hoạt động rất mạnh, có đến vài trăm người và được trang bị hơn 10 khẩu súng lấy được của Nhật. Song song đó, công tác binh vận được xúc tiến trong đội cảnh sát, đại đội cộng hòa vệ binh nên nhiều binh sĩ, hạ sĩ quan hứa sẵn sàng ủng hộ. Hầu hết công chức ở quận và tỉnh ngã về Việt Minh; một số người ở tầng lớp trên cũng liên lạc với cách mạng. Thanh niên tiền phong ở nội ô (đây là một tổ chức quần chúng hợp pháp, công khai hoạt động do Đảng ta lãnh đạo nhằm tập hợp thanh niên các tầng lớp tham gia sinh hoạt, giáo dục tinh thần yêu nước trong đông đảo thanh niên) tổ chức sinh hoạt văn hóa, dự mít-tinh chính trị, tập luyện võ thuật, diễu hành; họ còn phân công đội viên canh giữ đường phố, dán truyền đơn… Đội tự vệ, thanh niên tiền phong là những lực lượng nòng cốt để tiến tới giành chính quyền.

Sau khi Chủ tịch Hồ Chí Minh ra lời kêu gọi: “Giờ quyết định vận mệnh cho dân tộc ta đã đến. Toàn quốc đồng bào hãy đứng dậy đem sức ta mà giải phóng cho ta” thì tình thế cách mạng ở Thủ Dầu Một đã chín muồi.

“Bao năm lầm than, khổ đau nên sau khi nghe đọc diễn văn thì không có niềm vui sướng nào bằng. Càng vui sướng hơn khi hàng vạn đồng bào, có cả người Kinh, Hoa kiều, dân tộc thiểu số cùng chung một tấm lòng, một niềm vui mừng ngày đất nước chiến thắng”.

(Ông Nguyễn Hậu Tài, cán bộ lão thành cách mạng ở phường Phú Cường, TP.TDM).

Ngày 17 và 18-8-1945, Xứ ủy Nam kỳ quyết định khởi nghĩa thì đêm 23-8, Tỉnh ủy Thủ Dầu Một họp mở rộng tại chợ Bưng Cầu kiểm điểm lại lực lượng, phân công cán bộ, lập ra Ủy ban khởi nghĩa của tỉnh do đồng chí Văn Công Khai làm trưởng ban, quyết định dời trụ sở chỉ huy về ngã ba lò chén (Phú Cường) để chỉ đạo khởi nghĩa giành chính quyền trong tỉnh lỵ. Trên thực tế, trong những ngày 23, 24-8 lực lượng cách mạng đã làm chủ tình hình. Khí thế cách mạng như triều dâng, thác đổ.

Chiều ngày 24-8, một tổ tự vệ đến cắm cờ trên dinh Chánh Tham biện, Ủy ban khởi nghĩa tỉnh và đồng chí Văn Công Khai đến Nhà việc Phú Cường để chỉ huy khởi nghĩa. Đêm 24 rạng sáng 25, lực lượng tự vệ của công nhân cao su và các huyện trong tỉnh đi về tỉnh lỵ, chia thành nhiều bộ phận đóng ở các nơi để hỗ trợ cho cuộc khởi nghĩa. Cùng với các đội tự vệ khởi nghĩa cướp chính quyền, các đoàn thể quần chúng gấp rút sắp xếp tổ chức, đội hình, phân công bảo vệ thôn xóm, đường phố. Nhân dân thức thâu đêm may cờ đỏ sao vàng, dán khẩu hiệu chuẩn bị cho giờ hành động đã định vào ngày hôm sau.

Ngày hội đổi đời

Ông Nguyễn Hậu Tài, cán bộ lão thành cách mạng ở phường Phú Cường (TP. TDM), người đã từng chứng kiến giờ phút lịch sử ấy nay đã gần 100 tuổi vẫn nhớ như in sự kiện ngày 25-8, ngày nổi dậy giành chính quyền của hơn 5 vạn dân tại Phú Cường - Thủ Dầu Một. Ông kể: “Tôi còn nhớ, rạng sáng ngày 25-8-1945, cuộc biểu dương lực lượng của gần 5 vạn quần chúng nhân dân kéo về Nhà việc Phú Cường dự mít-tinh, giành chính quyền. Rừng cờ vàng sao đỏ (cờ của lực lượng thanh niên tiền phong lúc bấy giờ) và cờ đỏ sao vàng bay dọc theo 2 phố chợ, mọi người hô vang khẩu hiệu: Chính quyền về tay Việt Minh, Việt Nam độc lập muôn năm, đả đảo chính quyền Nguyễn Văn Sâm… 5 vạn đồng bào, cùng lực lượng bán vũ trang hợp thành sức mạnh tổng hợp của cuộc tổng khởi nghĩa”.

Tại cuộc mít-tinh, đồng chí Văn Công Khai, Bí thư Tỉnh ủy, kiêm Trưởng ban khởi nghĩa tỉnh đọc diễn văn, nêu rõ ý nghĩa cuộc nổi dậy giành chính quyền của nhân dân Thủ Dầu Một: “Từ nay xóa bỏ chính quyền do phát xít Nhật dựng lên, lập ra chính quyền của giai cấp công - nông”. Đáp lại là cả rừng cờ đỏ sao vàng phất phới cùng tiếng hô như sấm dậy của nhân dân: “Việt Nam độc lập muôn năm”...

Sau cuộc mít-tinh, 5 vạn đồng bào trong tỉnh diễu hành trên khắp đường phố, hô vang khẩu hiệu cách mạng, phân công chiếm công sở, cơ quan còn lại của địch, bắt tay sai phản động. Đến 14 giờ chiều cùng ngày, cuộc khởi nghĩa giành chính quyền kết thúc thắng lợi cùng với nhân dân Sài Gòn và một số tỉnh khác.

Ông Nguyễn Văn Hữu, cán bộ lão thành cách mạng của thành phố Thủ Dầu Một cùng chung niềm tự hào, ông nói: “Có được thành tựu vẻ vang đó là do Đảng ta đã dựa hẳn vào lực lượng công nhân, nông dân thông qua các tổ chức công khai hợp pháp, lấy thanh niên làm nòng cốt và đặc biệt là lòng yêu nước của quần chúng nhân dân. Thời đó, vũ khí còn rất thô sơ, mình giành được chính quyền là nhờ lòng yêu nước, nhờ dân nuôi cách mạng, dân nuôi bộ đội”.

Ngày 25-8-1945 ở Thủ Dầu Một là ngày hội đổi đời từ kiếp nô lệ thành người chủ đất nước, góp phần vào bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử giải phóng dân tộc ta.

Dấu tích của sự kiện lịch sử của ngày 25-8-1945 hiện được lưu giữ trân trọng bằng Bia lưu niệm sự kiện lịch sử “Giành chính quyền thắng lợi” ngày 25-8- 1945 đặt tại trụ sở làm việc của UBND phường Phú Cường (TP.TDM) hiện nay. Với người dân Thủ Dầu Một nói chung và phường Phú Cường nói riêng thì đây luôn là niềm tự hào, cùng góp phần giáo dục thế hệ trẻ nâng cao lòng tự hào dân tộc, tiếp bước truyền thống cha anh trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

THU THẢO

• Cần nhiều hơn nữa sân chơi rèn luyện sức khỏe cho thanh niên công nhân (20/04)
• Phường Thuận Giao, TP.Thuận An: Sinh hoạt chi hội thanh niên công nhân nhà trọ (20/04)
• Phường Phú Chánh, TP.Tân Uyên: Tuyên truyền pháp luật tại nhà trọ (20/04)
• Thành đoàn Dĩ An: Phối hợp tư vấn tuyển sinh quân sự (20/04)
• Xã Tân Lập, huyện Bắc Tân Uyên: Chủ tịch UBND xã đối thoại với thanh niên (20/04)
• Đoàn thị trấn Tân Bình (huyện Bắc Tân Uyên): Phối hợp tuyên truyền phòng chống ma túy và chủ quyền biên giới, biển đảo (20/04)
• Huyện đoàn, hội LHTN Việt Nam huyện Bàu Bàng: Tổ chức Lễ hội Chôl Chnăm Thmây (20/04)
• Ngày 20-4-1954 quân ta đánh bại nhiều đợt phản kích, chuẩn bị trận địa đánh chiếm sân bay Mường Thanh và đồi A1 (20/04)