Bolivia: Ông Evo Morales chuẩn bị trở lại

Ngày 31-7, một giải đấu bóng đá trẻ quốc tế mang tên Copa Evo do cựu Tổng thống Bolivia Evo Morales tổ chức và đặt tên đã khởi tranh tại vùng nhiệt đới Chapare, quê hương ông. Ông Morales cho biết, mục đích của giải đấu là để hỗ trợ bóng đá như một hình thức hội nhập. 6 đội từ Bolivia và 6 đội khác từ khắp châu Mỹ sẽ tham gia.

Cựu Tổng thống Evo Morales là một người hâm mộ bóng đá cuồng nhiệt. Khi còn làm tổng thống ở độ tuổi 50, ông đã tham gia chơi bóng ở giải bóng đá chuyên nghiệp hàng đầu của Bolivia. Ông quảng bá môn thể thao này bằng cách cho ra mắt các sân đấu mới trên khắp đất nước.

Ông Evo Morales.

Nhưng, với Copa Evo, một số đối thủ chính trị cho rằng ông có “động cơ khác” chứ không chỉ là tình yêu với bóng đá. Ông là một trong số các ứng cử viên của đảng Phong trào xã hội chủ nghĩa (Movimiento al Socialismo - MAS) được đề cử ra ứng cử trong cuộc bầu cử vào năm 2025 và một số người coi giải Copa Evo là một nỗ lực mới nhất để ông duy trì sự hiện diện trước công chúng.

Trên chính trường, ông Morales là một chính khách hàng đầu, vừa trải qua một giai đoạn khó khăn, có thể nói là thoái trào. Tuy là lãnh đạo của MAS nhưng ông không còn tham gia trực tiếp vào chính phủ nữa mặc dù vẫn nhận được sự ủng hộ nhiệt tình của một số thành phần xã hội, đặc biệt là những người trồng cây coca ở Chapare, nhưng sự ủng hộ đã không còn như trước đây.

Cuộc bầu cử tổng thống năm 2019 để lại nhiều dấu ấn đáng buồn. Ông Morales đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử đó, nhưng bị phe đối lập phản ứng dữ dội, cáo buộc gian lận và tổ chức biểu tình phản đối. Đất nước sôi sục với các cuộc biểu tình trước khi quân đội đề nghị ông từ chức. Ông đã từ chức và rời khỏi đất nước. Sau một năm bất ổn chính trị, MAS dưới thời lãnh đạo của cựu Bộ trưởng Tài chính Luis Arce đã thất bại trong bầu cử. Kể từ đó, ông Morales sống lưu vong tại Argentina.

Tháng 10-2020, MAS đã trở lại ngoạn mục sau chiến thắng vang dội trong cuộc bầu cử tổng thống (bầu lại), với các ứng cử viên của đảng này là Chủ tịch đảng Luis Arce chiếm hơn 50% phiếu bầu và cựu Chủ tịch đảng Carlos Mesa chiếm 30% phiếu, đánh bật các đối thủ đối lập. Cán cân chính trị thiên tả được lập lại ở Bolivia.

Trong phát biểu chiến thắng ngay sau đó, ông Arce, cựu Bộ trưởng Tài chính dưới thời Tổng thống Morales cho biết: “Chúng tôi đã giành lại được nền dân chủ và trên hết là chúng tôi đã lấy lại được hy vọng”. Ông Arce tuyên bố sẽ chấm dứt tình trạng bất ổn định chính trị, đất nước bị chia rẽ kể từ tháng 10-2019 do phe đối lập chống Tổng thống Morales gây ra, dẫn đến cuộc bầu cử tổng thống năm 2019 bị hủy bỏ và ông Morales bị lực lượng an ninh buộc rời khỏi đất nước. Ông Morales gọi đó là một cuộc đảo chính phân biệt chủng tộc của thành phần cánh hữu.

Mặc dù đang sống lưu vong ở Argentina, ông Morales vẫn chỉ đạo việc tổ chức lại cuộc bầu cử trong nước và góp phần tạo nên chiến thắng của đảng mình. Ông ca ngợi đây là “một chiến thắng vang dội”, là “chiến thắng của ý chí người dân”. Tổng thống Venezuela Nicolás Maduro cũng chúc mừng: “Một chiến thắng tuyệt vời! Người dân Bolivia đã sử dụng lá phiếu bầu cử để đánh bại cuộc đảo chính chống lại người anh em Evo của chúng tôi”.

Ngay sau chiến thắng của ông Arce, đầu tháng 11-2020, ông Morales chính thức quay trở về nước trong sự đón tiếp của hàng ngàn người dân Bolivia ở khu vực giáp biên giới với Argentina. Với việc ông Arce lên làm tổng thống, ông Morales mặc nhiên được miễn trừ các cáo buộc do phe đối lập đưa ra 2 năm trước, từ đó tạo điều kiện cho ông lên kế hoạch quay trở lại nắm quyền trong nhiệm kỳ tới.

Các chính khách đối lập đe dọa sẽ khiếu nại với FIFA nếu Liên đoàn Bóng đá quốc gia không “tránh xa” giải đấu mang tên ông Morales mà họ coi là mang động cơ chính trị nhiều hơn thể thao. FIFA là tổ chức có chính sách trung lập. Do Liên đoàn Bóng đá quốc gia Bolivia đã làm rõ rằng họ chỉ hỗ trợ trọng tài và trang thiết bị và không tổ chức hoặc công bố sự kiện này, cho nên FIFA cũng khó đáp ứng yêu cầu của phe đối lập.

Chưa hết, những người phản đối cũng đặt câu hỏi về nguồn tài trợ của giải đấu và quyết định tổ chức nó ở Chapare, khu vực trồng cây coca chủ yếu của Bolivia. Trong một bức thư gửi đến tất cả các đội liên quan, các nghị sĩ đối lập đã cảnh báo, yêu cầu họ không tham gia. Trước những lời chỉ trích, một số đội đã xin rút khỏi giải nhưng ban tổ chức đã có ngay những đội khác thay thế. Các nhà tổ chức giải đấu đã phản đối, từ chối thay đổi tên giải đấu và tuyên bố rằng giải đấu đã được các nhà tài trợ và hiệp hội những người trồng coca tài trợ.

Chapare là nơi ông Morales sinh ra và là nơi sự ủng hộ dành cho ông mạnh mẽ nhất. Đó là nơi ông khởi nghiệp chính trị và nổi lên với tư cách là một nhà lãnh đạo công đoàn. Thời đó, Chính phủ Bolivia vẫn đi theo “cuộc chiến chống ma túy” do Mỹ dẫn đầu gây ra tình trạng bạo lực tràn lan trong khu vực. Sau khi MAS lên nắm quyền, đảng này đã đóng cửa Văn phòng đại diện Cơ quan chống ma túy Mỹ (DEA) tại Bolovia và hợp pháp hóa một phần việc trồng cây coca. Bạo lực đã giảm và cây coca phát triển ra nhiều nơi khác. Phe đối lập và chính quyền Mỹ đã đổ lỗi cho việc hợp pháp hóa trồng cây coca của ông Morales khiến buôn bán ma túy gia tăng.

Theo CAND

• Hành trình ly kỳ của ông Trump từ tổng thống thất cử đến tổng thống đắc cử Mỹ (09/11)