Năm 2011 là năm bản lề trong xây dựng nông thôn mới (NTM) của Bình Dương. Chương trình kế hoạch đã được đề ra nhưng cho đến nay đã xuất hiện một số khó khăn, vướng mắc cần nhanh chóng khắc phục.
Tập trung xây dựng NTM
Thực hiện mục tiêu chung, trong thời gian qua, các cấp, các ngành, các địa phương đã nhanh chóng tập trung triển khai các công tác chuẩn bị cho Chương trình mục tiêu xây dựng NTM của tỉnh. Nghị quyết Hội nghị Ban Chấp hành Tỉnh Đảng bộ tỉnh Bình Dương lần thứ IX, nhiệm kỳ 2010-2015 xác định mục tiêu đến năm 2015 có 40% số xã đạt tiêu chí NTM theo tiêu chí quốc gia; đến năm 2020 có 100% số xã đạt chuẩn xã NTM. Theo đó, tỉnh đã chọn 29 xã để xây dựng NTM giai đoạn 2010-2015, trong năm 2013 sẽ có 5 xã đạt chuẩn xã NTM. Bình Dương đã thực hiện thành lập Ban chỉ đạo xây dựng NTM cấp tỉnh đến cấp xã (29 xã được chọn làm thí điểm).
Xây dựng NTM rất cần sự đồng lòng, hưởng ứng của nông dân
So với Bộ tiêu chí quốc gia về xã NTM thì hiện nay trên địa bàn tỉnh có 2 xã đạt được trên 15 tiêu chí (chiếm 3,3%); 11 xã đạt từ 11 - 14 tiêu chí (chiếm 18,3%), 47 xã đạt dưới 10 tiêu chí (chiếm 78,3%). Như vậy có thể thấy để có thể thực hiện thành công Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM trong thời gian tới, các cấp, ngành và các địa phương trên địa bàn tỉnh cần phải có quyết tâm, nỗ lực cao. Tuy nhiên qua thực hiện các chương trình, đề án phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội trong thời gian qua đã tạo cho Bình Dương có những tiền đề hết sức cơ bản cho quá trình xây dựng NTM Bình Dương trong giai đoạn tới. Thu nhập và đời sống vật chất, tinh thần của dân cư nông thôn ngày càng được nâng cao với 30,1 triệu đồng/năm, trong đó khu vực nông thôn là 19 triệu đồng /năm; hơn 97% nhà ở nông thôn được xây dựng kiên cố; 64,5% dân số thực hiện bảo hiểm y tế; 95,43% hộ đạt gia đình văn hóa; 62,77% khu phố, ấp đạt tiêu chuẩn văn hóa; 99% hộ dân nông thôn đều có phương tiện đi lại và nghe nhìn. Toàn tỉnh hiện có 419 tổ hợp tác hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp với 9.751 thành viên; số trang trại là 1.773 với tổng diện tích đất sản xuất là 16.960 ha, số lao động thường xuyên là 9.154; số hợp tác xã nông nghiệp là 13 với 627 thành viên. Năm 2010, tỷ lệ dân số nông thôn sử dụng nước hợp vệ sinh đạt 95%; 86% hộ nông thôn có nhà tiêu hợp vệ sinh; 96,7% xã, phường, thị trấn đạt chuẩn quốc gia về y tế; 100% xã có trạm truyền thanh; 100% xã, ấp có điện và tỷ lệ hộ dân nông thôn sử dụng điện đạt 98,85%...
Điều chỉnh để thực hiện thuận lợi
Khó khăn trong việc triển khai thực hiện chương trình hiện nay là công tác lập đề án xây dựng xã NTM và đây cũng là vấn đề khó khăn nhất để thực hiện tiêu chí thu nhập bình quân đầu người ở xã NTM bằng 1,5 lần thu nhập bình quân của tỉnh. Theo định hướng phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Bình Dương, đến năm 2020 thì Bình Dương sẽ trở thành đô thị loại 1, hiện nay tỉnh cũng đã triển khai xây dựng Quy hoạch chung xây dựng đô thị Bình Dương đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030. Một số chỉ tiêu và tiêu chí theo Quyết định số 491/QĐ-TTg hiện không phù hợp với tình hình thực tế địa phương như: tiêu chí số 6.3 “Tỷ lệ thôn có nhà văn hóa và khu thể thao thôn đạt quy định của Bộ Văn hóa - Thể thao - Du lịch”. Theo tình hình thực tế Bình Dương thì không nhất thiết mỗi thôn (ấp) phải có “nhà văn hóa và khu thể thao đạt quy định của Bộ Văn hóa - Thể thao - Du lịch” vì hiện nay tất cả các ấp tại các xã trên địa bàn tỉnh đều có văn phòng ấp và các văn phòng ấp này lâu nay cũng là nơi sinh hoạt văn hóa của người dân tại một số địa phương. Tiêu chí số 7 “Chợ nông thôn đạt chuẩn Bộ Xây dựng” và tiêu chí 17.4 “Nghĩa trang được xây dựng theo quy hoạch” hiện nay cũng chưa thực sự phù hợp với tình hình thực tế một số địa phương. Hệ thống bán lẻ tại các địa phương đã cơ bản đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của nông dân và việc xây dựng chợ nông thôn cũng gặp một số khó khăn nhất định.
Tiêu chí số 10 “Thu nhập bình quân đầu người/năm so với mức bình quân chung của tỉnh là 1,5 lần” cũng chưa phù hợp vì Bình Dương là một tỉnh công nghiệp phát triển nên các xã nông thôn không thể đạt được do thu nhập của nông nghiệp luôn thấp hơn công nghiệp và dịch vụ. Tiêu chí số 12 “Tỷ lệ lao động trong độ tuổi làm việc ở lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp là 20%”. Tại Bình Dương, nếu ở cấp tỉnh thì tiêu chí này đạt được dễ dàng, nhưng ở xã nông thôn thì rất khó đạt. Còn nếu đạt thì các xã này đã chuyển sang phường, thị trấn không còn nông thôn nữa. Bình Dương đã đề nghị điều chỉnh các tiêu chí này là dưới 40%.
Hiện nay, một số địa phương trên địa bàn tỉnh đang tập trung cho việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia. Nếu có các điều chỉnh cho phù hợp thì các địa phương sẽ dễ dàng và nhanh chóng hơn trong việc thực hiện các nhiệm vụ đã được đặt ra.
Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Vinh Hiển - thành viên Ban chỉ đạo Trung ương Chương trình mục tiêu xây dựng NTM: Bình Dương cần tiếp tục thực hiện quy hoạch chi tiết các xã NTM
Với tiềm lực kinh tế mạnh mẽ, sự quyết tâm của các cấp ủy Đảng trong việc thực hiện và xây dựng chương trình NTM tại 29 xã, Bình Dương sẽ có những bước chuyển mạnh mẽ trong việc hoàn thành các tiêu chí và mục tiêu mà mình đề ra. Tỉnh đã thực hiện tốt công tác quy hoạch chung cấp tỉnh thì trong thời gian tới cần thực hiện tốt việc xây dựng đồ án quy hoạch cấp xã. So với các địa phương khác thì khó khăn của Bình Dương không nhiều, vì vậy, các huyện, xã có thực hiện chương trình xây dựng NTM cần phải sớm có quy hoạch phát triển vùng, quy hoạch phát triển giáo dục một cách phù hợp, đồng thời phải gắn phát triển quy hoạch ngành một cách chặt chẽ với các mục tiêu phát triển trọng điểm của xã, huyện.
Ông Trần Văn Nam - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương: Cần phải xem xét lại một số tiêu chí đánh giá cho phù hợp với tình hình thực tế
Tiêu chí nào bắt buộc phải có thì phải thực hiện. Không thể bắt các xã đều phải xây một chợ, một nhà văn hóa tại các thôn khi hiệu quả mang lại và nhu cầu của người dân chưa thật sự cao. Ban chỉ đạo quốc gia cần sớm nghiên cứu, tháo gỡ và tạo ra một số tiêu chí “mềm” trong bộ 19 tiêu chí đánh giá thì mới hy vọng các địa phương đồng lòng quyết tâm xây dựng NTM theo hướng hiện đại hóa chứ không nên chạy theo thành tích.
ĐÀ BÌNH