Có một “Bà đầm thép” trong văn hóa đại chúng

Cựu Thủ tướng Anh Margaret Thatcher không chỉ là một chính trị gia có sức ảnh hưởng lớn, mà bà còn là một nhân vật được nói đến nhiều trong nền văn hóa đại chúng. Bà đã qua đời hôm 8/4 sau một cơn đột quỵ.

Với chính sách chính trị cứng rắn, mái tóc chải bồng và túi xách trong tay, bà Thatcher từng là “mỏ vàng” để các nghệ sĩ hài, nhà soạn kịch, nhà văn, nhà soạn ca khúc khai thác, bất kể họ yêu hay ghét bà.

Là mục tiêu châm biếm

Các chính sách thị trường tự do của bà Thatcher đã làm thay đổi và chia rẽ nước Anh. Những người không ủng hộ chính sách của bà đã ra sức phản đối bà. Kết quả là một thế hệ nghệ sĩ hài Anh, từ Ben Elton tới Alexei Sayle, cũng lấy bà làm mục tiêu châm biếm.

Tại loạt phim truyền hình nổi tiếng trong những năm 1980 là Spitting Image, Thatcher bị mô tả như một nhân vật chuyên ức hiếp người khác. Bà bị gán cho hình ảnh một người bán thịt với con dao vấy máu, một nhà lãnh đạo độc đoán thống trị nội các.

Chương trình Saturday Night Live nổi tiếng của Mỹ cũng lấy "Bà đầm thép", biệt danh của Thatcher, làm đề tài trong nhiều vở kịch ngắn trào phúng. Chẳng hạn như trong vở Monty Python, Michael Palin đã hóa thân thành Thatcher, chế giễu mái tóc của bà, ngay sau khi bà  được bầu làm Thủ tướng vào năm 1979.

  Meryl Streep trong chân dung cựu Thủ tướng Anh Margaret Thatcher, phim Bà đầm Thép.Trong thời của bà Thatcher, nhạc pop chiếm ưu thế trong khung cảnh âm nhạc và nhiều nhạc sĩ đã trút sự bất bình với những chính sách xã hội của bà vào tác phẩm của mình. “Bất cứ khi nào tôi được hỏi về nguồn cảm hứng lớn nhất của mình, tôi đều nhắc đến Margaret Thatcher” - ca sĩ và nhạc sĩ Billy Bragg nói như vậy hồi năm 2009. Bragg từng là thành viên của Red Wedge, trào lưu đã lập chiến dịch chống lại Thatcher và đảng Bảo thủ của bà.

“Tôi chẳng thấy có niềm vui nào cả, tôi chỉ thấy nỗi buồn. Tôi chẳng thấy có cơ hội nào trong ngày mai mới mẻ tươi sáng của bà” – ban nhạc The Beat đã viết như vậy trong ca khúc Stand Down Margaret, thúc giục bà Thatcher từ chức.

Nhiều nghệ sĩ khác còn bày tỏ những suy nghĩ cực đoan hơn về bà. Tuy nhiên, hôm 8/4, Geri Halliwell, cựu thành viên nhóm nhạc nữ Spice Girls, đã viết trên trang Twitter, rằng: “Hãy nghĩ về quý bà quyền lực đầu tiên của chúng ta, Margaret Thatcher, con gái của một người bán tạp phẩm. Bà đã dạy cho tôi biết rằng, bất cứ điều gì cũng có thể xảy ra”.

Nguồn cảm hứng cho văn học và màn bạc

Bà Thatcher đã hiện diện trong nhiều cuốn tiểu thuyết được tung ra hoặc có bối cảnh trong những năm 1980. Trong cuốn Những vần thơ quỷ Satan (1988) của nhà văn Salman Rushdie, bà được gọi là “Mrs. Torture” (Bà Tra tấn). Mặc dù không ủng hộ các quan điểm chính trị của Thatcher, song hôm 8/4, Rushdie đã nhớ đến bà như một người phụ nữ “ân cần, chu đáo”. Chính bà đã ra lệnh cảnh sát bảo vệ Rushdie, sau khi ông bị Iran tuyên án tử hình với cuốn tiểu thuyết Những vần thơ quỷ Satan.

Bà còn hiện diện rất rõ, mặc dù hầu như không nhìn thấy, trong cuốn tiểu thuyết đoạt giải Booker của Alan Hollinghurst - The Line of Beauty (2004), câu chuyện có bối cảnh trong thời kỳ đỉnh cao quyền lực của bà.

Hiển nhiên sân khấu và điện ảnh đã không bỏ qua cơ hội khai thác hình ảnh Thatcher. Trong vở nhạc kịch Billy Elliot, từng đoạt giải Tony, những người thợ mỏ đã hát bài Mừng Giáng sinh Maggie Thatcher (Merry Christmas Maggie Thatcher), ca khúc do Elton John soạn nhạc.

Thời gian này, khán giả sân khấu đang đổ xô đi xem The Audience, vở kịch kể về những cuộc gặp gỡ của Nữ hoàng Anh Elizabeth II với 12 vị thủ tướng, trong đó Nữ hoàng đã khiển trách bà Thatcher về việc phản đối những biện pháp chống lại chế độ phân biệt chủng tộc apartheid ở Nam Phi.

Trên màn bạc, Thatcher trở thành một nhân vật hài hước trong bộ phim Bond For Your Eyes Only. Phim truyền hình The Long Walk to Finchley (2008) đã nói về con đường đi lên quyền lực của Thatcher. Tác phẩm điện ảnh gần đây nhất mô tả Thatcher mà là phim Bà đầm thép (The Iron Lady - 2011) do minh tinh Hollywood Meryl Streep thủ vai chính. Vai diễn này đã đem về cho Streep giải Oscar Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất.

Hôm 8/4, Streep viết: “Thật khó hình dung rằng một phần lịch sử hiện nay của chúng ta không bị ảnh hưởng bởi những biện pháp mà bà Thatcher đã áp dụng với nước Anh. Song với tôi, bà là một nhận vật đáng kính với sức mạnh và lòng can đảm của mình”.

Phát hành cuốn tiểu sử về bà Thatcher

Tập đầu tiên trong bộ sách tiểu sử về cựu Thủ tướng Anh Margaret Thatcher, mang tựa đề Not for Turning, sẽ được phát hành ngay sau đám tang của bà. Allen Lane, thuộc Nhà xuất bản Penguin Books, cho biết nhà văn Charles Moore đã được ủy quyền viết cuốn sách tiểu sử này hồi năm 1997, song phải cam kết là nó không được tung ra khi bà Thatcher còn sống.

Trong thời gian viết cuốn sách này, Moore đã được phép tiếp cận tất cả tài các giấy tờ riêng tư của bà Thatcher và nhiều lần được phỏng vấn bà. Bà Thatcher còn ủng hộ việc phỏng vấn nhiều người khác, trong đó có những người từng làm việc gần gũi nhất với bà và gia đình bà.

Theo TT&VH

• Đức: Chính trường đầy sóng gió (14/11)