Cơ quan Tình báo Mossad “nuôi ong tay áo”

Vụ việc nhân viên tình báo Ben Zygier của Israel tự tử trong nhà giam vào tháng 12-2010 đã khiến dư luận thế giới quan tâm vào vấn đề tuyển chọn các nhân viên có tiềm năng làm việc cho Mossad. Trên trang mạng Mossad, cơ quan này giới thiệu nhiệm vụ là "thu thập thông tin, phân tích tình báo và thực hiện những chiến dịch bí mật ở nước ngoài". Trang này cũng khuyến khích công chúng tại Israel và ở nước ngoài ghi danh vào những công việc với nhiều chuyên ngành khác nhau: đồ họa, chuyên viên hậu cần, chuyên viên tin học, chuyên viên ngoại ngữ, đặc biệt là tiếng Ba Tư và ARập.

Rõ ràng là giai đoạn chủ đạo nằm trong việc tuyển mộ sáng suốt các ứng viên tiềm năng. Bài thi đầu tiên nhằm xác định xem họ có thích ứng cho những nhiệm vụ được giao và nhất là liệu họ có làm hư hỏng công việc hay gây tác hại cho quyền lợi quốc gia của Israel. Mục tiêu cuối cùng là đảm bảo họ sẽ trung thành với tổ chức. Các công việc được giới thiệu với từ ngữ thật kêu: "Việc làm sẽ thay đổi cuộc sống của bạn" hay "Công việc trong mơ của bạn".

Đây là một ví dụ về công việc trong lĩnh vực "sứ mệnh đặc biệt": ứng viên sẽ có cơ hội tạo ra một thực tại mà họ là nhân vật trung tâm. Thật ra đây là công việc của một "katsa" (sĩ quan thu thập). Trong những cơ quan tình báo của các quốc gia khác, đó là "mối tiếp xúc".

Bất chấp dư luận cho rằng, Mossad chỉ thực hiện việc thanh toán kẻ thù, thật ra cơ quan này không hề giới hạn trong hoạt động đó. Trong suốt hơn 60 năm tồn tại, Mossad chỉ thực hiện khoảng 40 vụ ám sát có mục tiêu những kẻ khủng bố, chuyên gia hạt nhân hay tội phạm chiến tranh Quốc xã.

Hoạt động của Mossad chủ yếu là thu thập và phân tích thông tin. Nhân viên katsa đóng vai trò quan trọng trong Mossad. Người này rất cần thiết. Đó là đầu cầu của Mossad trên thực địa. Với sự trợ giúp của các chuyên gia tại bộ chỉ huy, người này có nhiệm vụ phát hiện, tiếp xúc, tuyển mộ, huấn luyện, bảo vệ và hỗ trợ cho nhân viên cung cấp thông tin. Sĩ quan katsa nằm trong ban Tsomet (giao lộ).

Một ban khác là Keshet có nhiệm vụ theo dõi các mục tiêu và thâm nhập vào những cơ sở đáng chú ý. Ban thứ ba là Césarée chịu trách nhiệm về sự bình yên của Mossad: đó là các nhân viên thực địa. Họ thâm nhập vào những quốc gia thù nghịch như Syria, Liban hay Iran. Một đơn vị của Césarée là Kidon (lưỡi lê) chuyên đảm trách những nhiệm vụ nhạy cảm nhất đòi hỏi vũ lực.

Một trong các chức năng của trang mạng Mossad là mở rộng mạng lưới các ứng viên tiềm năng cho Mossad. Cách đây 15 năm, khi chưa có trang mạng, Mossad chỉ khai thác "mạng lưới cựu nhân viên", tìm kiếm ứng viên trong số những cựu quân nhân hay trong cộng đồng tình báo bằng cách sử dụng hệ thống đề nghị cá nhân. Từ đó phương cách tuyển mộ đã được cải thiện.

Nhưng vẫn còn một vấn đề to tát đối với ban nhân lực: làm thế nào đảm bảo rằng nhân viên mới sẽ không bị rối loạn nhân cách che đậy hay có khuynh hướng tự tử? Lịch sử của Mossad và nhiều cơ quan tình báo khác có rất nhiều trường hợp những ứng viên có vẻ thích hợp nhưng đã bị loại.

  Ben Zygier, hay "Tù nhân X"

Ngược lại số trường hợp tuyển mộ người bị rối loạn nhân cách rất hiếm. Đã có 4 trường hợp, trước tiên là Avri Elad, sĩ quan trong quân đội Israel. Năm 1954, Avri Elad được phái sang Ai Cập dưới căn cước của một cựu sĩ quan SS để hướng dẫn một nhóm sinh viên Do Thái gây rối loạn cho chính quyền. Cuối cùng Avri Elad lại phản bội họ, dù ông ta bác bỏ những lời buộc tội nhưng vẫn bị kết án 10 năm tù giam.

Kế đó là trường hợp của Mordechai Kedar, một tên cướp ngân hàng bị tình nghi giết người. Được tuyển mộ vào năm 1956 rồi được gửi sang Argentina để thiết lập một bức bình phong trước khi được phái sang Ai Cập. Trong khi còn ở Buenos Aires, ông ta đã sát hại một liên lạc người Do Thái và cướp tiền của người này. Tòa án quân sự đã kết án ông ta 20 năm tù giam.

Ba thập niên sau lại nổi lên vụ Victor Ostrovsky. Ông này có thông hành Canada và dáng vẻ của một tay chơi chuyên nghiệp. Người ta tuyển mộ Ostrovsky mặc dù biết ông ta có nhiều nhược điểm. Sau 18 tháng đào tạo, người ta nhận thấy Ostrovsky đã lừa gạt các đồng nghiệp.

Bị sa thải, Ostrovsky trả thù bằng cách viết một quyển sách nói về các chiến dịch của Mossad và không ngần ngại đưa ra những tên tuổi. Trước khi sách được xuất bản, Mossad cố ngăn chặn nhưng không thành công. Nó trở thành quyển sách bán chạy nhất và Victor Ostrovsky trở nên giàu có.

Cuối cùng là vụ Yehouda Gil. Sĩ quan katsa huyền thoại này là một doanh nhân Ý. Giữa thập niên 70 của thế kỷ trước, ông làm thân với một vị tướng Syria mà Gil có nhiệm vụ tuyển mộ. Nhưng vị tướng không muốn phản bội đất nước. Lo ngại phải báo cáo thất bại với cấp trên nên ông im luôn và trong suốt 20 năm ông giả vờ như vị tướng thường xuyên cung cấp các tin tình báo đáng giá.

Trong thời gian đó Gil "sáng tác" những báo cáo giả và giấu tiền chuyển cho vị tướng dưới nệm giường trong căn hộ tại Tel-Aviv. Vào thập niên 90, một báo cáo giả của Yehouda Gil suýt gây ra xung đột giữa Israel và Syria.

• Chiến thắng toàn diện của đảng Cộng hòa (18/11)
• Đức: Chính trường đầy sóng gió (14/11)