Bài 2: Từ nỗi ám ảnh chiến tranh đến hành trình “xoa dịu nỗi đau”
Có những con người ở bên kia chiến tuyến, bị ám ảnh bởi chiến tranh Việt Nam, sau mấy mươi năm, đã quay lại với mong muốn làm điều gì đó để “xoa dịu nỗi đau” đang hàng ngày, hàng giờ xâu xé tâm hồn họ. Và từ những hình ảnh, tư liệu họ cung cấp, nhiều hài cốt liệt sĩ đã được tìm thấy, đưa về với gia đình, đồng đội.
Cựu binh Úc và hai thập kỷ tìm mộ liệt sĩ Việt Nam
Người mà chúng tôi nhắc đến là ông Brian John Cleaver, cựu binh Úc. Cuối năm 1967, ông đến Việt Nam tham chiến cùng quân đồng minh Mỹ ở chiến trường miền Nam Việt Nam, thuộc biên chế Trung đoàn pháo binh Hoàng gia Australia. 20 tuổi, Brian đơn giản nghĩ rằng tham gia chiến đấu một năm là hoàn thành nghĩa vụ trở về quê hương. Ông đâu biết rằng, ông đã bước vào một cuộc chiến tranh phi nghĩa... Theo lời kể của Brian, ngày 24-5-1968, đơn vị của ông được triển khai để thiết lập và bảo vệ căn cứ quân sự Balmoral tại xã Bình Mỹ, huyện Tân Uyên. Căn cứ cách Sài Gòn khoảng 40km và được xem là một trong những trận địa quan trọng ngăn chặn cuộc tấn công và nổi dậy Tết Mậu Thân (đợt 2) của quân giải phóng.
Cùng lúc này, Sư đoàn 7 mang mật danh “Công trường 7”, một trong những đơn vị quân đội chủ lực đầu tiên trên chiến trường Nam bộ, nhận lệnh của Bộ Tư lệnh Miền tấn công vào căn cứ này. Vào những ngày cuối tháng 5-1968, Sư đoàn 7 nhận mệnh lệnh của Bộ Tư lệnh Miền tấn công vào căn cứ Sở Gà, Sở Hội, Đồng Tràm, Bắc TX.Thủ Dầu Một (căn cứ Bàu Hang, nay thuộc xã Bình Mỹ, huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương). Ngay sau khi ta giành được thắng lợi bước đầu, địch đã sử dụng nhiều xe tăng thiết giáp, máy bay bất ngờ phản công, do hỏa lực địch quá mạnh và bị phản công bất ngờ nên một bộ phận cán bộ, chiến sĩ của ta đã anh dũng hy sinh. Máu đã đổ, đổ thật nhiều trên Bàu Hang ngày ấy… Tội ác chưa dừng lại ở đó, địch gom tất cả thi hài các liệt sĩ vùi lấp tập thể xuống các hố bom sâu hơn 5m. Brian đã tận mắt chứng kiến trận này...
Xuất ngũ trở về quê hương, ông Brian John Cleaver ám ảnh trước cảnh tượng trận đánh năm đó... Ông mắc chứng rối loạn căng thẳng sau chấn thương và tình trạng bệnh ngày càng nặng. Năm 2002, Brian quyết định trở lại Việt Nam, tìm đến hố chôn những người lính đã ngã xuống vì đất nước họ, hy vọng “chữa lành” những vết thương tâm hồn mình... |
Xuất ngũ trở về quê hương, ông Brian ám ảnh trước cảnh tượng trận đánh năm đó... Ông mắc chứng rối loạn căng thẳng sau chấn thương và tình trạng bệnh ngày càng nặng. Năm 2002, Brian quyết định trở lại Việt Nam, tìm đến hố chôn những người lính đã ngã xuống vì đất nước họ, hy vọng “chữa lành” những vết thương tâm hồn mình. Trong vai khách du lịch, ông tìm đến trận địa năm xưa nay đã là rừng cao su bạt ngàn. Khoanh vùng được khu vực, người cựu binh trở về nước để kiếm tài liệu, kết nối những đồng đội cũ, trong đó có binh nhì John Bryant...
Cũng mang trong mình căn bệnh giống Brian, quá ám ảnh, ông John Bryant không muốn nhắc đến quá khứ đau thương. Ông John Bryant kể, ông sang Việt Nam năm 1967. Tiểu đoàn 3 của ông đóng ở Núi Đất (Bà Rịa - Vũng Tàu). Ông thường bị điều đi tăng cường cho một số cứ điểm, vì vậy đến trước đêm 25-5-1968, ông chưa từng tham gia một trận đánh nào. Ông là người đam mê chụp ảnh, mê phong cảnh nên lúc nào cũng mang theo bên mình máy ảnh, sẵn sàng ghi lại những khoảnh khắc của cuộc sống. Sau trận đánh căn cứ Bàu Hang, đơn vị của John quay lại trận địa để kiểm tra tình hình. Và từ cửa máy bay, John đã chụp được khoảnh khắc đau thương này. Những ký ức kinh hoàng ám ảnh nên ông từ chối lời đề nghị quay lại Việt Nam tìm hố chôn tập thể liệt sĩ năm xưa của Brian, chỉ hỗ trợ bằng cách cung cấp một số hình ảnh vẫn còn lưu trữ...
Hàng năm vào mùa khô, Brian thường quay lại Bình Mỹ, bỏ tiền túi thuê nhân công, máy đào, ủi, radar dò tìm, khảo sát mấy hecta cao su để tìm mộ. Với những tài liệu thu thập được, Brian quay lại chiến địa năm xưa và tự đào bới. Bằng tấm chân tình của ông Brian, ông John Bryant đã quay lại Bình Mỹ để tìm hài cốt liệt sĩ chôn tập thể. Sau tròn 20 năm tìm kiếm, hố chôn tập thể đã được tìm thấy… Ông John Bryant chia sẻ: “Tôi rất vui khi được hỗ trợ Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Bình Dương trong việc tìm kiếm các hài cốt liệt sĩ đã hy sinh tại khu vực này vào năm 1968, với mong muốn sớm đưa được các liệt sĩ này trở về với người thân, gia đình của họ. Lòng tôi từ nay cũng được nhẹ nhõm…”.
Con thay cha “xoa dịu nỗi đau”
Đó là anh Luke Johnston, con trai của ông David Charles Johnston - người từng tham chiến ở Việt Nam. Năm 2009, anh bắt đầu sang Việt Nam. Hành trang lúc bấy giờ là vài từ tiếng Việt bập bẹ cùng những tư liệu và những gì về cuộc chiến tranh Việt Nam qua lời kể, qua bộ sưu tập của ba anh.
Theo lời kể của anh Luke Johnston, cha của anh, ông David Charles Johnston, có 11 tháng tham chiến ở Việt Nam, từ cuối tháng 12-1967 đến tháng 11-1968. Gần 1 năm ngắn ngủi tham chiến ở Việt Nam, ông David Charles Johnston phải trả giá bằng cả cuộc đời còn lại dằn vặt. Ông David Charles Johnston luôn ám ảnh bởi cuộc chiến tranh Việt Nam.
“Tôi chứng kiến ba tôi gặp ác mộng hàng đêm. Ba tôi luôn day dứt về những nỗi đau đã gây ra cho những gia đình người Việt Nam. Những người cha, người con… đã nằm lại nơi chiến trường ác liệt để lại nỗi đau cho những người làm mẹ, làm vợ ở quê nhà. Nhưng có lẽ dằn vặt hơn cả là đã bao năm tháng trôi qua, nhưng có rất nhiều gia đình chẳng thể biết người thân của mình đã nằm xuống nơi đâu. Họ chưa một lần được cúi đầu thắp nén hương tưởng niệm trước chút di cốt còn lại của người thân…”, anh Luke Johnston kể về lý do sang Việt Nam tìm kiếm hài cốt liệt sĩ.
Năm 2024, khi Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh động thổ tìm kiếm hố chôn tập thể của của Sư đoàn 7, Quân đoàn 4 hy sinh ngày 26-5-1968 tại ấp Chòi Dúng, xã Bình Mỹ, huyện Bắc Tân Uyên, anh Luck đã hàng tháng trời đồng hành cùng lực lượng tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ. Với sự nỗ lực của các anh, sau 9 lần tìm kiếm, hố chôn tập thể ở Bàu Hang ngày ấy được tìm thấy. Các anh đã được đưa về an táng tại ngôi mộ tập thể ở Nghĩa trang Liệt sĩ tỉnh Bình Dương...
Anh Luke Johnston, con trai của một cựu binh từng tham chiến tại Việt Nam: “Tôi chứng kiến ba tôi gặp ác mộng hàng đêm. Ba tôi luôn day dứt về nỗi đau đã gây ra cho những gia đình người Việt Nam. Những người cha, người con… đã nằm lại nơi chiến trường ác liệt để lại nỗi đau cho những người làm mẹ, làm vợ ở quê nhà. Nhưng có lẽ dằn vặt hơn cả là đã bao năm tháng trôi qua, nhưng có rất nhiều gia đình chẳng thể biết người thân của mình đã nằm xuống nơi đâu...”.  |
Còn tiếp
THU THẢO
