Đồng hành với thanh niên (TN) trong việc hướng nghiệp, tìm kiếm việc làm là một trong những nội dung thường xuyên và quan trọng hàng đầu được các cấp tổ chức Đoàn quan tâm thực hiện trong thời gian gần đây. Tuy nhiên, bên cạnh những thành quả đạt được vẫn còn nhiều thách thức.
Những nội dung chủ yếu của tổ chức Đoàn trong công tác đồng hành, hướng nghiệp cho TN thể hiện qua các phiên giao dịch việc làm, tư vấn hướng nghiệp, nói chuyện chuyên đề... mang tính chất dành cho số đông. Về mặt nào đó, các hoạt động này đã tạo nên những hiệu ứng tích cực góp phần thay đổi nhận thức, suy nghĩ của một bộ phận không nhỏ TN trên con đường lập thân, lập nghiệp. Bên cạnh đó còn góp phần tuyên truyền, vận động phụ huynh, cộng đồng xã hội quan tâm, định hướng cho con em trong việc học tập nghề nghiệp và tìm kiếm việc làm phù hợp.
Những TN chủ động tìm kiếm các thông tin hỗ trợ từ các tổ chức Đoàn, hội... sẽ có nhiều cơ hội hơn trong nghề nghiệp, việc làm
Tuy nhiên, xét về hiệu ứng rộng của phương thức tập hợp như thế vẫn chưa đến được với đông đảo TN, vì số lượng bạn trẻ đến tham gia các hoạt động chưa có ý thức tự giác, chủ động tìm đến các phương tiện hỗ trợ mà tổ chức Đoàn, hội, cộng đồng xã hội dành cho mình. Vì thế, không ít TN vẫn sống theo kiểu “phó mặc cho nghề chọn mình chứ không hẳn là mình chọn nghề” nên chúng tôi không ngạc nhiên lắm khi nghe bạn trẻ N.V.T ở huyện Bến Cát bộc bạch như thế.
Nói về vấn đề này, Bí thư Đoàn trường THPT Nguyễn Đình Chiểu Bùi Hữu Thiện Toàn có cùng nhận định: “Một số TN nhận thức ngành nghề chưa cao”. Đó là thực trạng của không ít học sinh đang ở ngưỡng cửa lựa chọn trường để định hướng nghề nghiệp tương lai cho mình. Nhiều bạn trẻ “chọn đại” một trường để được đi học thay vì phải ở nhà hay đi làm những ngành nghề đòi hỏi trình độ thấp. Trong bối cảnh ở Bình Dương, trường cao đẳng, trung cấp, đại học ra đời ngày càng nhiều nên yêu cầu đầu vào đối với một số trường lại không mấy khắt khe, mà đầu vào dễ thì đầu ra cũng không mấy chất lượng. Ở đây chưa bàn đến chất lượng giảng dạy của nhà trường, chỉ nhìn vào khả năng tiếp nhận và ý thức học tập của các đối tượng này cũng đủ hiểu khi ra trường, các bạn có khó khăn không khi bắt nhịp với công việc?
Một cán bộ Đoàn trường Trung cấp Nghề TX.TDM nhìn nhận: “Học sinh vào trường trung cấp nghề trình độ phần lớn là lớp 9. Trình độ đầu vào tương đối thấp, đòi hỏi nhà trường phải quan tâm mạnh về chất lượng mới có thể nâng cấp kiến thức để những bạn trẻ này đạt trình độ ngang bằng với những bạn đạt trình độ cao hơn. Tuy nhiên, không phải trường nào cũng làm được như vậy. Có trường, do chạy theo lợi nhuận mà không lo đầu tư chất lượng. Thực trạng đó tạo nên cái khó cho TN khi bắt đầu tìm kiếm việc làm sau khi tốt nghiệp ra trường”. Cũng theo cán bộ Đoàn, cái khó khăn nữa của bạn trẻ là “lúc còn học thì không chú trọng đến hoàn thiện các kỹ năng phục vụ nghề nghiệp và công việc, đến khi ra trường mới cố gắng hoàn thiện các kỹ năng thì đã mất cơ hội...”.
Một thách thức khác đối với TN là ở những nơi quy hoạch dự án. Một số gia đình từ đời sống chật vật, khó khăn, nhờ tiền đền bù mà trở nên giàu có nhanh chóng đã khiến cho con em của họ rơi vào tâm lý ỷ lại, đua đòi, ăn chơi lêu lổng. Cán bộ Ban chỉ đạo chương trình phát triển TN phường Phú Tân (TX.TDM) cho biết: “Hầu hết các đối tượng này khó tiếp cận nghề nghiệp, việc làm vì không đáp ứng nhu cầu công việc đòi hỏi trình độ cao, và có kỹ năng tay nghề. Chính tâm lý và lối sống thiếu tích cực như thế đã làm lãng phí nguồn lao động trẻ, có thể góp phần tạo nên của cải vật chất phục vụ xã hội...
Bàn về giải pháp cho những vấn đề này, hầu hết các ý kiến đều cho rằng cần phải làm tốt công tác hướng nghiệp, làm cầu nối để bạn trẻ đến được với doanh nghiệp, giúp bạn trẻ tìm được việc làm phù hợp với khả năng sớm khẳng định bản thân mình... Nhưng khi các hoạt động hướng nghiệp, ngày hội tư vấn, giới thiệu việc làm diễn ra thì các đối tượng thật sự cần hỗ trợ lại không đến tham gia. Những khó khăn, thách thức như thế quả là không phải dễ dàng tháo gỡ!
Thanh Hoài