Khi chính khách... nói hớ!

Nói hớ không phải lúc nào cũng là vì nhầm lẫn "chết người" về địa lý hay chính trị, mà có khi chỉ là câu nói đùa "đáng sợ" bị lọt ra công chúng. Thông thường, công chúng trông đợi các lãnh đạo chính trị phải luôn nghiêm nghị, kính cẩn và phát ngôn đúng đắn. Nhưng chính khách cũng là con người và đôi khi những câu nói hớ gây hại cho công danh của họ. Ngược lại, đôi điều bất cẩn khi phát biểu của họ lại khiến chính trị trở nên vui hơn và chính trị gia trở nên "nhân ái" hơn.

Từ phương Tây…

Bà Sarah Palin (ảnh 1), người được cho là ứng cử viên tổng thống Mỹ vào năm 2012, đã bị lỡ lời trong một cuộc phỏng vấn trực tiếp trên Đài Truyền hình Mỹ. Khi được hỏi về căng thẳng leo thang trên bán đảo Triều Tiên, cựu ứng viên phó tổng thống đảng Cộng hòa phát biểu: "Chúng ta không tin tưởng là Nhà Trắng sẽ có chính sách đủ mạnh để trừng phạt những gì Triều Tiên sẽ làm. Vì vậy, điều đó khiến tôi lo ngại về các chính sách an ninh quốc gia của chúng ta. Nhưng rõ ràng là chúng ta phải sát cánh bên các đồng minh Triều Tiên".

Khi người dẫn chương trình đính chính lại giúp bà, cựu Thống đốc Alaska đáp: "À vâng, và chúng ta cũng phải sát cánh bên các đồng minh Hàn Quốc".

Đây không phải là lần đầu bà Palin, cựu ứng viên phó tổng thống của đảng Cộng hòa Mỹ nói nhầm hoặc tỏ ra thiếu hiểu biết về thời sự quốc tế. Trước đây, bà Palin đã có lúc ngớ người ra không biết bà Margaret Thatcher là ai, dù phe cánh hữu của Mỹ thường ca ngợi quan hệ giữa Anh - Mỹ thời Thatcher và Reagan.

Mặc dù có vẻ như phát biểu của bà Palin chỉ là lỡ lời nhưng phát ngôn ngớ ngẩn này có thể làm tổn hại tới uy tín và chứng tỏ sự kém hiểu biết về chính sách ngoại giao. Năm 2008, trong một cuộc phỏng vấn với người dẫn chương trình nổi tiếng Katie Courtic của Đài CBS, bà Palin từng nói hớ khi phát biểu rằng, lãnh thổ Alaska ở sát nách nước Nga giúp cho bà có hiểu biết về vấn đề đối ngoại.

Nhưng nói hớ không phải lúc nào cũng gây "chết người", mà có khi chỉ là câu nói đùa đáng sợ bị lọt ra công chúng. Vào năm 1984, thế giới đứng tim khi Tổng thống Mỹ R. Reagan (ảnh 2) trong khi thử micro trên đài phát thanh đã nói: "Đồng bào thân mến, tôi vừa ký một sắc lệnh loại nước Nga ra khỏi vòng pháp luật (outlaw Russia). Và chúng ta sẽ ném bom vào họ trong vòng năm phút".

Sự cố microphone là điều khiến nhiều VIP dở khóc dở cười khi bị tung ra dư luận nhưng báo chí lại rất khoái đăng tải. Thái tử Charles của nước Anh trong một lần bực mình vì phóng viên BBC đeo bám tại khu trượt tuyết năm 2005 đã lẩm bẩm với hai con trai, các hoàng tử William và Harry: "Bọn khốn kiếp! Không thể nào chịu được thằng cha đó. Hắn kinh khủng quá, thật sự như vậy!".

Thái tử nước Anh không ngờ microphone thời nay rất nhạy, thu hút cả câu nói của ông, gây ra chuyện để cánh báo chí Anh tha hồ bàn tán.

Thủ tướng Gordon Brown khi còn tại chức cũng bị một cú hớ điếng người khi mắng thầm một cử tri cao tuổi ở Rochdale, khiến ông sau đó phải xin lỗi. Bị bà già về hưu Gillian Duffy hỏi khó, Gordon Brown khi đã ngồi vào xe để ra về mới xả giận rằng bà kia là "đồ cuồng tín", mà không ngờ micro gắn trên áo vẫn truyền thanh cho báo chí.

Tổng thống Pháp Jacques Chirac khi còn tại chức cũng bị 'bắt quả tang" khi nói trong chuyến thăm đến Đức rằng "Không thể tin loại người ở đất nước có đồ ăn tồi tệ thế này". Ông Chirac cũng "mắng vốn" một quốc gia vô tội khác rằng "sau Phần Lan thì chưa có ở đâu món ăn tệ bằng ở đây", gây làn sóng phẫn nộ ở cả hai nước châu Âu.

... sang châu Á

Ở châu Á, chuyện chính khách nói hớ hoặc phát ngôn "phản cảm" cũng không hiếm. Seiichi Ota, một dân biểu Nhật từng bị các hội đoàn phụ nữ chỉ trích kịch liệt vì khen những kẻ hiếp dâm tập thể "có ham muốn lành mạnh về tình dục". Ông dân biểu đã bày tỏ "bức xúc" trong bối cảnh Nhật có tỷ lệ sinh con thấp và một số nhân vật cánh hữu trách cứ phụ nữ Nhật "không chịu sinh con".

Liên quan đến chuyện này, cựu Thủ tướng Nhật, ông Yoshiro Mori cũng bị phê vì đã đòi "tước lương hưu của những phụ nữ không sinh con", để phạt họ.

Còn Singapore, nước dù có tiếng là trật tự, kỷ cương kiểu Đông Á nhưng không phải lúc nào các chính trị gia cũng hiền từ thảo luận trong nghị trường. Nói nhau nặng lời xảy ra ngay ở tòa án, vốn theo luật Anh từ thời Victoria và có tiếng là nghiêm khắc. Đó là vào năm 2004, khi cựu Thủ tướng Lý Quang Diệu và lãnh đạo đảng Dân chủ thuộc phe đối lập Từ Thuận Toàn sỉ vả nhau trong một vụ kiện.

Ông Lý nói về ông Từ rằng: "Y là kẻ gần bị tâm thần nặng - psychopath". Vị lãnh đạo cao niên của Singapore, năm đó 84 tuổi còn trích vua Solomon từ Kinh Thánh ra để mỉa mai: "Kể cả vua Solomon cũng không thể hòa giải giữa một kẻ tâm thần và những người tỉnh táo". Đáp lại, ông Từ cũng chẳng vừa, nói: "Tôi không thù ghét gì ông, nhưng tôi buồn cho ông quá. Ông quả là có hình dạng của một kẻ đáng thương hại".

Hậu quả "nói hớ" của chính khách Nhật

Bộ trưởng Tư pháp Nhật Bản Minoru Yanagida (ảnh 3) đã tuyên bố từ chức (22-11-2010) sau khi gây ra làn sóng giận dữ vì nói đùa rằng công việc của ông quá dễ dàng.

Trước đó một tuần, trong một cuộc trò chuyện tại Hiroshima, ông Yanagida nói rằng trên cương vị Bộ trưởng Tư pháp, ông chỉ cần nhớ 2 câu trả lời bất cứ khi nào nhận được các câu hỏi khó từ các nghị sĩ: "Tôi không bình luận về các trường hợp cụ thể" và "Chúng tôi đang giải quyết vụ việc dựa trên luật pháp và bằng chứng".

Những bình luận của ông Yanagida đã vấp phải sự chỉ trích mạnh mẽ từ phe đối lập.

Những phát ngôn tiền hậu bất nhất của các Tổng thống Mỹ

Ngày 17-11-1973, Tổng thống Richard Nixon (ảnh 4) tuyên bố bác bỏ mọi liên quan tới vụ bê bối Watergate với câu nói: "Tôi không phải kẻ bịp bợm". Nhưng đến tháng 8-1974, ông đã phải tuyên bố từ chức vì việc tổ chức nghe lén văn phòng của đảng Dân chủ

Cựu Tổng thống Bill Clinton (ảnh 5) từng nổi tiếng với tuyên bố phủ nhận quan hệ tình dục với nữ thực tập sinh Nhà Trắng Monica Lewinsky: "Tôi không có quan hệ tình ái với người phụ nữ đó". Một thời gian sau, bê bối tình dục này khiến ông bị Hạ viện luận tội.

"Nhìn môi tôi đây: sẽ không có thuế mới" là lời cam kết của Tổng thống George Bush cha (ảnh 6) trong bài phát biểu khi chính thức trở thành đại diện của đảng tranh đua chiếc ghế tổng thống năm 1988. Vậy mà đến khi làm Tổng thống, ông đã phải tăng thuế. Thống đốc bang Arkansas lúc đó là Bill Clinton đã dùng chính những lời nói này công kích ông trong chiến dịch tranh cử năm 1992.

Trả lời tạp chí dành cho quý ông Playboy có vẻ không phải là một quyết định sáng suốt của cựu Tổng thống Jimmy Carter (ảnh 7). Tuy vậy, cuộc phỏng vấn diễn ra khá suôn sẻ cho đến khi ông nói tới Kinh Thánh và ngoại tình: "Tôi từng nhìn rất nhiều phụ nữ một cách thèm thuồng. Tôi ngoại tình trong tim nhiều lần lắm rồi". Phần lớn các quý ông chỉ cần nói: "Tôi cũng từng như thế". Tuy nhiên, các tổng thống hiếm khi tiết lộ quá nhiều thông tin như ông này.

Tổng thống Lyndon Johnson (ảnh 8) khi tại nhiệm phát biểu trước bàn dân thiên hạ vào tháng 8-1964: "Chúng tôi không tìm cách leo thang chiến tranh". Thế nhưng chiến tranh ở Việt Nam leo thang ngay năm sau đó.

Theo CAND

• Đức: Chính trường đầy sóng gió (14/11)