“Người đưa đò” trong kháng chiến: Người nữ chiến sĩ cách mạng kiên trung

Ông NGUYỄN XUÂN VINH, nguyên Phó Trưởng Tiểu ban giáo dục giai đoạn 1969-1972:

Bà là một tượng đài cho những người đang sống

Tôi biết bà Nguyễn Thị Rẽ từ thuở tôi còn thiếu nhi, là học sinh vùng giải phóng thời chống thực dân Pháp. Nói về bà, trong tôi luôn đọng lại hình ảnh một nữ chiến sĩ cách mạng mà cuộc đời quá nhiều nốt thăng trầm, nhưng lúc nào cũng vẫn kiên trung, bất khuất và thấm đậm lòng nhân ái. Từ là một giáo viên cách mạng thời chống Pháp, bà hoạt động cách mạng qua nhiều lĩnh vực, nhưng công lao nổi bật là bà góp phần rất quan trọng trong việc hình thành, duy trì và phát triển nền giáo dục cách mạng tỉnh Thủ Dầu Một suốt thời chống Mỹ cứu nước. Nghỉ hưu, về với cuộc sống đời thường, những phẩm chất cách mạng trên vẫn không hề thay đổi cho đến cuối đời. Với tôi, lĩnh vực này bà xứng đáng là một tượng đài cho những người đang sống.

Ông VŨ HOÀNG MINH,nguyên cán bộ Tiểu ban giáo dục Thủ Dầu Một:

Cô ba Rẽ là người sống giản dị, tình cảm, nhưng nghiêm khắc

Tháng 9-1965 tôi vào chiến khu, người đầu tiên tôi gặp là cô Nguyễn Thị Rẽ, lúc này cô là Trưởng Tiểu ban giáo dục. Tôi được cô phân công làm ở bộ phận in ấn sách giáo khoa phục vụ giảng dạy cho các trường học. Thời gian này vùng giải phóng tương đối rộng nên phong trào giáo dục phát triển mạnh. Ngoài tổ chức dạy học cho con em vùng giải phóng, cô Ba Rẽ còn chỉ đạo tiểu ban mở lớp sư phạm cấp tốc cho khoảng 40 học viên, đồng thời mở trường bổ túc công nông dạy cho cán bộ xã, huyện và bộ đội. Đặc biệt, có thời gian cô đã gầy dựng được phong trào dạy chữ cho đồng bào dân tộc thiểu số ở Đồng Xoài (tỉnh Bình Phước) và Vĩnh Cửu (tỉnh Đồng Nai). Dù là nữ nhưng cô Ba Rẽ không ngại khó, không ngại khổ. Cô có lối sống giản dị, tình cảm, gần gũi anh em, song cô cũng là người rất nghiêm khắc, thẳng thắn phê bình, góp ý để mọi người tiến bộ hơn. Theo yêu cầu của cách mạng, ngoài vai trò Trưởng Tiểu ban giáo dục, cô Ba Rẽ còn làm nhiều nhiệm vụ khác. Dù ở vị trí nào cô cũng hoàn thành tốt nhiệm vụ. Có thời gian cô bị giặc bắt, dù bị địch giam cầm, tra tấn nhưng cô vẫn giữ vững khí tiết của người cách mạng.

Ông HÀ VĂN THĂNG, nguyên Trưởng phòng Lịch sử Đảng, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy:

Nhân chứng sống về lịch sử

Tôi biết bà Nguyễn Thị Rẽ qua những buổi hội thảo đóng góp ý kiến bổ sung, nghiên cứu lịch sử Đảng. Những gì bà Rẽ biết, bà đều viết ra giấy gửi Phòng Lịch sử Đảng, bổ sung vào các tư liệu lịch sử của tỉnh. Bà đóng góp những vấn đề lịch sử rất chính xác, nhất là công tác giáo dục trong tỉnh từ kháng chiến đến thời bình. Bà còn là một người vô cùng trách nhiệm đối với những ý kiến đóng góp của mình. Do đó, tư liệu bà gửi lên đều được Phòng Lịch sử Đảng xem xét, bổ sung vào kho lịch sử tỉnh.

Ông NGUYỄN VĂN NHỚ,nguyên Bí thư Đảng ủy xã, Chủ tịch UBND xã Long Nguyên (huyện Bàu Bàng):

Tấm gương đại diện cho những nhà giáo tận tụy, yêu nghề

Những năm 1960, cô đến sống với gia đình chúng tôi và đi dạy học trong rừng tại xã Long Nguyên. Những ngày đầu mới tới vùng đất Long Nguyên, cô Rẽ ở nhà ông Năm Đảnh phụ giúp việc cho gia đình và hoạt động cách mạng. Sau đó, ba mẹ ông Nhớ mời cô Rẽ đến dạy học cho 3 chị em ông: Nguyễn Thị Sính, Nguyễn Thị Sinh, Nguyễn Văn Nhớ. Những ngày đầu giúp trò biết đến con chữ, cô dạy bảng chữ cái, sau đó cách ghép chữ, rồi cho làm quen các con số. Từ khi không biết đến con chữ, con số, sau 3 tháng chị em chúng tôi đã có thể đọc, viết thành thạo. Về sau, nhân dân trong làng dựng trường học, cô đã đứng lớp dạy học cho trẻ em trong vùng. Sau các bài văn hóa, cô còn nói về truyền thống yêu nước của cha ông, sự hy sinh anh dũng để bảo vệ hòa bình, đạo đức, chữ hiếu… Những bài giảng của cô vừa sinh động vừa sâu sắc khiến nhiều bạn cảm thấy thích. Bên cạnh việc dạy văn hóa, đạo đức, cô cũng chú trọng đến công tác khuyến học. Cô kêu gọi mọi người trong xã gửi con đến học, gia đình có giúp gia đình khó để con em có tập sách đến lớp.