Bài 1: Những nạn nhân… may mắn
Bài 2: Những công dân đặc biệt
Mặc dù được sinh sống như những người dân sở tại và từ lâu họ đã xem mảnh đất Minh Tân (Dầu Tiếng) là quê hương thứ hai của mình nhưng phải đến khi được Chủ tịch nước cho phép nhập quốc tịch Việt Nam thì những người tị nạn Campuchia ngày ấy mới vỡ òa hạnh phúc. Một lần nữa những người ở trại 979A ngày nào lại được Nhà nước Việt Nam dang tay đón nhận…
Đời sống của những “công dân mới” ở Minh Tân ngày càng được cải thiện. Trong ảnh: Một tiệm vàng do người Campuchia gốc Hoa làm chủ ở xã Minh Tân, Dầu Tiếng
Hòa nhập
“Vui lắm, mừng lắm! Giờ chúng tôi đã là công dân Việt Nam rồi, mong ước của chúng tôi đã trở thành hiện thực rồi…”, anh Lâm Kim Ty ở ấp Tân Phú, xã Minh Tân kể lại giây phút nhận được tin gia đình anh và những người ở trại 979A ngày nào đã được nhập quốc tịch Việt Nam.
Anh Ty nói, trước đây chính quyền
địa phương cũng tạo điều kiện trong việc giao dịch hành chính, tuy nhiên có nhiều
loại giấy tờ vẫn không thể thực hiện được như làm giấy chứng nhận quyền sử dụng
đất (sổ đỏ), hay giấy kết hôn… Nhưng bây giờ được nhập tịch, có hộ khẩu, chứng
minh nhân dân rồi nên rất thuận lợi. 
Ông La Son vươn lên nhờ nghề may
Sau nhiều năm chờ đợi, vào cuối năm 2011, Chủ tịch nước đã ký quyết định về việc cho nhập quốc tịch Việt Nam đối với những người tị nạn Campuchia ở xã Minh Tân (Dầu Tiếng). Ngay sau đó, Sở Tư pháp đã về tận xã để trao quyết định của Chủ tịch nước cho các trường hợp được nhập tịch. Công an huyện Dầu Tiếng đã phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức đăng ký hộ khẩu cho những người mới nhập tịch.
Khi trại tị nạn 979A giải thể cũng là lúc những viện trợ của quốc tế đối với những người tị nạn bị cắt, nhiều người tị nạn gặp khó khăn cần sự giúp đỡ của chính quyền. Những người tị nạn Campuchia bắt đầu tiếp xúc nhiều hơn với bên ngoài. Họ làm đủ thứ nghề, trong đó buôn bán được nhiều người chọn vì đa số người tị nạn là người gốc Hoa nên rất thạo kinh doanh. Vượt qua những bất đồng về ngôn ngữ, tập quán văn hóa, những người Campuchia đã nhanh chóng bộc lộ khả năng buôn bán của mình. Ban đầu chỉ là những hàng quán nhỏ, dần dà họ tập trung lại thành một khu vực (trung tâm xã Minh Tân bây giờ) chuyên mua bán trao đổi hàng hóa. Chợ Minh Tân trước đây còn có tên gọi là chợ Mỹ. Ông La Son giải thích, tên gọi đầu tiên của chợ là do ngày trước ở trong trại 979A nhiều người tị nạn đã nhận được bưu phẩm từ Mỹ và nước ngoài gửi về. Nhiều gia đình đã mang những vật dụng được người thân gửi về ra bán để trang trải cuộc sống. Chợ Mỹ sau này không chỉ bán hàng từ bưu phẩm nước ngoài gửi về nữa mà có thêm nhiều hàng hóa phong phú hơn và tên chợ Mỹ dần dần đi vào dĩ vãng.
Xây dựng quê hương mới
Bây giờ không ai có thể hình dung được vị trí của trại tị nạn 979A ngày nào ở Minh Tân nữa, thay vào đó là những con đường thẳng tắp trải nhựa phẳng lì. Hai bên đường là những ngôi nhà, hàng quán san sát, sạch đẹp. Anh Hoàng Văn Thắng, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQVN xã Minh Tân, cho biết nhiều ngôi nhà khang trang dọc hai bên đường ĐH704 ở trung tâm xã là của những người từ trại 979A. Hiện trên địa bàn xã có trên 300 hộ người Campuchia gốc Hoa với hơn 1.000 nhân khẩu đang sinh sống tập trung chủ yếu ở các ấp Tân Phú, Tân Đức.
Được sự quan tâm, tạo điều kiện của các cấp chính quyền trong tỉnh, những người Campuchia đã không ngừng phấn đấu, vượt qua khó khăn vươn lên ổn định cuộc sống và làm giàu chính đáng. Anh Ty cho biết, hiện tỷ lệ hộ khá trở lên trong cộng đồng người Campuchia gốc Hoa ở Minh Tân chiếm khoảng 70%. Ngoài những cửa hàng vật liệu xây dựng, quán ăn, tiệm tạp hóa… người Campuchia gốc Hoa còn sở hữu hai tiệm vàng Ngọc Vân và Ngọc Tân lớn nhất xã. Theo thống kê của xã, hiện trong tổng số hơn 300 hộ người Campuchia thì chỉ có 6 hộ nghèo và cận nghèo. Đó là những hộ có người già, bệnh tật, neo đơn, không việc làm.
Ông Phạm Quang Khải, Bí thư Đảng ủy xã Minh Tân, cho biết thời gian qua, tỉnh, huyện và xã đều thường xuyên có những hoạt động quan tâm giúp đỡ, hỗ trợ những người Campuchia gốc Hoa trên địa bàn xã; tạo các điều kiện thuận lợi để các gia đình làm ăn, sản xuất - kinh doanh và sắp xếp cho con em họ được đến trường học tập như con em của địa phương. Bên cạnh đó, xã cũng vận động các Mạnh Thường Quân giúp đỡ, hỗ trợ những gia đình gặp khó khăn trong cuộc sống. Những “công dân mới” cũng rất tích cực tham gia xây dựng địa phương. Họ luôn chấp hành tốt các chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước; tích cực phối hợp tham gia cùng địa phương thực hiện tốt các phong trào thi đua.
“Họ sống rất chan hòa, gần gũi và có trách nhiệm với cộng đồng, nhất là tham gia bảo đảm an ninh trật tựtrong ấp, xã. Nhiều hộ còn là Mạnh Thường Quân giúp đỡ lại những gia đình có hoàn cảnh khó khăn…”, ông Lê Đình Cử, người đã có nhiều năm làm trưởng ấp Tân Phú, tâm sự về những người Campuchia vừa mới nhập tịch sinh sống trên địa bàn xã.
Ông Lê Tấn Cương, nguyên Phó Chủ tịch UBND tỉnh Sông Bé, nguyên Trưởng ban Quản lý trại tị nạn 979A: Chúng ta đối xử với họ rất tốt
Nhiều người trong trại tị nạn nói với tôi rằng việc họ sang được Việt Nam sống an toàn trong trại tị nạn giống như được hồi sinh vậy. Chính quyền đã cung cấp các nhu yếu phẩm cho họ, tạo điều kiện để họ có thể đi lại thăm thân nhân ở TP.HCM. Chúng tôi cũng tổ chức cho họ trở về Campuchia 2 lần sau khi Phnôm Pênh được giải phóng. Chúng tôi cũng khuyến khích họ trở về quê nhà và sau những lần đi thăm như vậy đã có nhiều người xin trở về Campuchia. Những người ở lại đa số vẫn còn lo sợ bởi những ký ức từ quá khứ. Chúng ta đối xử với họrất tốt.
• TRÍ DŨNG
