Thời gian gần đây, người dân sống ở hai bên bờ rạch Vĩnh Bình, đặc biệt là bà con ở khu phố Phú Hội, phường Vĩnh Phú, TX.Thuận An đã phải sống chung với mùi hôi thối bốc lên từ mặt nước của con rạch và gặp nhiều khó khăn trong chăn nuôi.
Nước rạch Vĩnh Bình đang bị ô nhiễm nặng. Ảnh: P.LÊ
Nước bốc mùi hôi thối
Hiện nay, mỗi khi mực nước kênh lên xuống do triều cường hay sau mỗi cơn mưa thì rạch Vĩnh Bình lại bốc mùi hôi rất khó chịu. Chị Nguyễn Thị Sang ở khu phố Phú Hội phản ánh: “Gần đây nguồn nước ở con rạch này tự dưng có màu đen như nước của cây cỏ mực, bốc mùi rất hôi, khó chịu vô cùng. Trước đây nước rạch trong lắm, chúng tôi còn xuống rửa chân tay, lấy nước nuôi cá và lùa vịt xuống tắm. Bà con sống chủ yếu bằng nghề chăn nuôi nhưng giờ chăn nuôi không được, lấy nước ở rạch này nuôi cá tai tượng cá bị chết. Chúng tôi trồng rau muống giờ cũng bị héo queo, còn khi nuôi vịt phải lấy nước giếng cho vịt uống. Bây giờ, chỉ cần nhúng tay xuống nước là bị nổi mẩn ngay, dùng xà bông mấy lần để rửa lại mà vẫn còn mùi hôi thối”.
Anh Nguyễn Hữu Nghĩa sinh ra và lớn lên ở khu phố Phú Hội, gắn với con rạch từ thưở thơ ấu cho đến nay, thấy con rạch bốc mùi hôi thối bức xúc nói: “Ngày trước nước rạch trong lắm, chúng tôi thường ra đây câu cá. Bây giờ nhiều loại cá không còn sống được nữa vì nước bị ô nhiễm. Khi con nước lớn còn đỡ nghe mùi, nhưng khi nước cạn thì bốc mùi nồng lên. Lúc mưa còn đỡ chứ ngày nắng mùi dữ lắm”. Theo anh Nghĩa, không những vậy, chỉ cần 2 - 3 ngày nước không thoát ra được là mùi hôi thối khủng khiếp. Nhiều người đã phải đưa mấy cháu nhỏ đến nhà bà con ở tạm vài ngày, tránh hít phải mùi hôi thối này. Ngoài chăn nuôi không được, bà con còn bị ảnh hưởng đến sức khỏe khi ngày ngày phải hít những thứ mùi hôi vào phổi.
Theo chỉ dẫn của người dân, chúng tôi đi lên đầu nguồn của con rạch. Chúng tôi ghi nhận, đi lên phía trên nguồn màu nước càng đen hơn, bốc mùi hôi rất khó chịu, nếu ai không kìm được dễ ói ngay. Không những thế, theo dòng nước từ đầu nguồn chảy về phía hạ lưu còn cuốn trôi theo những mảng rác lớn. Chờ đến khi nước xuống, hai bên chân bờ kè của con rạch bị bám màu đen của nước rạch để lại.
Đi tìm nguyên nhân
Theo lãnh đạo UBND phường Vĩnh Phú, trong đợt tiếp xúc cử tri vừa qua phường Vĩnh Phú có một ý kiến nêu vấn đề ô nhiễm của rạch Vĩnh Bình lên HĐND phường. Trao đổi với chúng tôi, ông Dương So Ho, Chủ tịch HĐND phường cho biết, sau khi tiếp nhận ý kiến của cử tri, HĐND phường đã chuyển ý kiến này về cấp trên. Hiện nay địa phương đang phối hợp cùng với Sở Tài nguyên và Môi trường khảo sát, tìm hiểu nguyên nhân để trả lời cử tri trong kỳ họp HĐND tới.
Ông Tào Mạnh Quân, Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ môi trường, Sở Tài nguyên - Môi trường cho biết, rạch Vĩnh Bình là nơi hợp lưu của rạch Cầu Đất và rạch Thầy Năm; trong đó rạch Thầy Năm là nơi tiếp nhận các nguồn nước từ kênh tiêu Bình Hòa và kênh tiêu D. Kênh tiêu Bình Hòa là nơi tiếp nhận nước thải của Khu công nghiệp (KCN) Việt Nam - Singapore I, nước thải từ các cơ sở công nghiệp và nước thải sinh hoạt trên địa bàn phường Bình Hòa, TX.Thuận An với lưu lượng khoảng 22.000m3/ngày; trong đó nước thải công nghiệp với lưu lượng khoảng 20.000m3/ ngày, nước thải sinh hoạt với lưu lượng khoảng 2.000m3/ngày.
Ông Quân đánh giá, KCN Việt Nam - Singapore I đã đầu tư hệ thống xử lý nước thải tốt; nước thải của KCN có kết quả quan trắc cơ bản đạt yêu cầu. Tuy nhiên, từ đầu năm 2014 có thêm nguồn bổ sung thoát nước cho KCN Việt Hương và khu vực Thuận Giao do đang thi công công trình Chòm Sao - Suối Đờn và thoát nước đường 12-12 khu vực Hòa Lân, phường Thuận Giao, TX.Thuận An. Đơn vị thi công đã tiến hành chặn dòng và bơm nước thải từ khu dân cư và một số cơ sở công nghiệp qua kênh thoát nước mưa của KCN Việt Nam - Singapore đổ vào kênh Bình Hòa chảy ra rạch Vĩnh Bình. Ở khu vực Thuận Giao, một số con đường do khi gặp mưa lớn đã cuốn theo rác mà người dân không có ý thức xả ngay trên đường nhưng khi xuống vùng trũng lại không thoát theo nước được. Lượng rác này cùng những cặn tích tụ trong thời gian dài nên khi xả thải qua kênh này đã cuốn trôi theo. Do đó, đây cũng là căn nguyên đã góp phần làm ô nhiễm rạch Vĩnh Bình.
Còn từ kênh D là nơi tiếp nhận nước thải từ KCN Đồng An tại phường Bình Hòa, TX.Thuận An với lưu lượng khoảng 3.500m3/ngày và nước thải của các khu dân cư với lưu lượng khoảng 500m3/ngày. Theo ông Quân, KCN Đồng An đã đầu tư công trình xử lý nước thải, tuy nhiên KCN cũ được đầu tư từ năm 1996 dẫn đến mạng lưới nước thải không đồng bộ, nước thải ra không đạt 100% so với yêu cầu. Ngoài ra, ở một số khu dân cư trong khu vực này cũng thải ra kênh D bị ô nhiễm nên đây cũng là nguyên nhân dẫn đến rạch Vĩnh Bình bị ô nhiễm. Bên cạnh đó, hiện nay khu vực cầu Ông Bố người dân sinh sống ở đó có mật độ cao, ý thức xả rác của một số người dân chưa cao nên cũng làm ảnh hưởng đến nguồn nước.
Riêng rạch Cầu Đất là nơi tiếp nhận các nguồn nước từ rạch nước trong và kênh Ba Bò. Rạch nước trong là nguồn tiếp nhận nước thải sinh hoạt, nước thải từ Khu chế xuất Linh Trung 2 (TP.HCM). Kênh Ba Bò nằm trên địa bàn phường Bình Chiểu, quận Thủ Đức, TP.HCM bắt nguồn từ đập nước của Quân đoàn 4 gần ngã tư 550 thuộc địa bàn phường Bình Hòa, TX.Thuận An. Đây là nguồn nước tiếp nhận nước thải từ KCN Sóng Thần 1 và 2, nước thải công nghiệp từ khu phố Tân Long, khu dân cư Xóm Nghèo, khu tái định cư Sóng Thần, khu dân cư Đường Sắt, khu thương mại Sóng Thần của TX.Dĩ An với lưu lượng khoảng 20.000m3/ngày; trong đó nước thải công nghiệp khoảng 14.000m3/ngày, nước thải sinh hoạt khoảng 6.000m3/ngày. Như vậy, kênh Ba Bò chỉ là một nguồn thải trong các nguồn thải vào rạch Vĩnh Bình.
Ông Quân cho rằng, kênh Ba Bò chảy xuống hợp lưu sát cầu Vĩnh Phú nên không ảnh hưởng mấy đến nguồn nước.
Nỗ lực khắc phục
Để khắc phục tình trạng ô nhiễm của rạch Vĩnh Bình, ông Quân cho biết, trong thời gian tới Sở Tài nguyên và Môi trường cùng chính quyền địa phương tiếp tục tăng cường tuyên truyền, vận động người dân trong khu vực không vứt rác và xả nước thải xuống các kênh; đồng thời tăng cường kiểm tra, giám sát nguồn thải công nghiệp trong các KCN và nước thải sinh hoạt từ khu dân cư vào các kênh. Ngoài ra, sở sẽ phối hợp với Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn là chủ đầu tư dự án và đơn vị thi công công trình Chòm Sao - Suối Đờn tìm giải pháp nhằm khắc phục tình trạng trên sớm nhất và sẽ thông báo lại đến cử tri và người dân được biết.
Tìm hiểu chúng tôi được biết, trong thời gian qua, nhằm bảo đảm chất lượng nguồn nước mặt trên địa bàn tỉnh, công tác kiểm soát chất lượng nước thải vào các kênh, rạch, sông, suối là nhiệm vụ trọng tâm trong công tác bảo vệ môi trường của Bình Dương. Thực hiện nhiệm vụ này, thời gian qua Bình Dương đã triển khai nhiều giải pháp như xây dựng hệ thống thu gom và xử lý nước thải Nam Bình Dương; xây dựng và đưa vào vận hành hệ thống quan trắc nước thải tự động…
Nhằm bảo đảm xử lý triệt để các nguồn nước thải vào rạch Vĩnh Bình, UBND tỉnh đã giao Công ty TNHH MTV Cấp thoát nước - Môi trường Bình Dương làm chủ đầu tư xây dựng hệ thống thu gom nước thải cho TX.Thuận An và đang lập dự án xây dựng hệ thống thu gom, xử lý nước thải cho TX.Dĩ An. Khi các dự án này hoàn thành và đi vào hoạt động thì toàn bộ lượng nước thải phát sinh trên địa bàn TX.Thuận An và Dĩ An sẽ được thu gom xử lý đạt quy chuẩn cho phép thải ra môi trường.
PHƯƠNG LÊ