Phải bảo đảm cho người có đất bị thu hồi có chỗ ở, thu nhập và điều kiện sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ

Đây là ý kiến của ông Nguyễn Thanh Tùng, Phó Chủ tịch Hội Luật gia tỉnh khi tham gia góp ý vấn đề “Thu hồi đất, chính sách đền bù, hỗ trợ tái định cư” vào dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) tại hội nghị lấy ý kiến góp ý do Đoàn đại biểu Quốc hội và Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh tổ chức.

Theo ông Nguyễn Thanh Tùng, tại Điều 54 Hiến pháp 2013 (có hiệu lực 2014) quy định: Nhà nước thu hồi đất, trưng dụng đất phải bảo đảm đầy đủ các điều kiện thuộc trường hợp thật cần thiết do luật định; vì mục đích quốc phòng - an ninh (QP-AN); phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia công cộng. Do đó, đề xuất góp ý khi thu hồi đất vì mục đích QP-AN, phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia công cộng trong luật lần này phải đưa vào giải thích ngữ nghĩa “thật cần thiết”. Cấp nào có thẩm quyền ban hành văn bản thu hồi đất do tổ chức, cá nhân đang sử dụng trong trường hợp “Thật cần thiết do luật định”. Mục đích quy định rõ như vậy là để chống hiện tượng “đi đêm”, lợi ích nhóm, phòng chống tham nhũng ngay từ đầu khi xây dựng luật, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của mọi người trong xã hội.

Đối với vấn đề thu hồi đất, chính sách đền bù, hỗ trợ tái định cư, ông Nguyễn Thanh Tùng nhìn nhận, quy định trong dự thảo luật là Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất (Điều 118 dự thảo luật), giao đất thu tiền sử dụng đất (Điều 219 dự thảo luật). Trong thực tế có nhiều trường hợp khi thu hồi đất đền bù không tương xứng với công sức của dân. Do đó, đề xuất đền bù đất đai khi bị thu hồi đất theo cơ sở ngang giá trị, ngay tại thời điểm thị trường tại địa phương, theo từng vị trí đất, loại đất.

Cũng theo ông Nguyễn Thanh Tùng, góc độ đạo lý và nhân văn đối với tái định cư thì không có quốc gia nào để cho dân không có chỗ ở, sống lang thang mà không có chính sách. Điển hình một gia đình sống bằng nghề truyền thống như bốc thuốc chữa bệnh, thợ may, sơn mài… Khi đến chỗ ở mới, liệu họ có dễ dàng phát huy nghề cũ hay không? Người dân có chỗ ở, tái định cư trước khi thu hồi đất, chưa đền bù hoặc đền bù chưa thỏa đáng, còn đang thương lượng hoặc tranh chấp thì lý nào thu hồi đất, cưỡng chế thu hồi đất? Bên mua mà giá cả bên bán chưa đồng ý, thực hiện hành vi cưỡng chế, đó là đặc trưng của tội phạm hình sự, không mang tính dân chủ. Từ đó, đề xuất dự thảo luật nói rõ, chưa bố trí tái định cư thì tuyệt đối không được thu hồi đất. Việc thu hồi đất phải bảo đảm cho người có đất bị thu hồi có chỗ ở, bảo đảm thu nhập, điều kiện sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ. Ngăn chặn hành vi tham nhũng, lợi dụng chính sách làm giàu cho cá nhân….

H.PHƯỚC (lược ghi)