Phòng chống hàng giả: Cộng đồng trách nhiệm, chung tay đẩy lùi

Buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả đang xảy ra trên nhiều lĩnh vực như thực phẩm, dược phẩm, đồ dùng cá nhân... khiến cho người tiêu dùng gặp khó khăn trong việc lựa chọn hàng hóa chất lượng, an toàn.

 Nhiều chiêu lừa khách hàng

Theo Ban Chỉ đạo Chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả (BCĐ 389) tỉnh, trong 5 tháng đầu năm 2025 các sở, ngành, địa phương đã kiểm tra 1.990 vụ, xử lý 465 vụ vi phạm, tổng số tiền thu nộp ngân sách hơn 18 tỷ 420 triệu đồng. Các vi phạm chủ yếu là kinh doanh hàng nhập lậu, gian lận thương mại, vi phạm về an toàn vệ sinh thực phẩm.

Ghi nhận cho thấy, hàng giả, kém chất lượng đa dạng về mẫu mã, loại hình, giá thành rẻ. Thời gian qua, nhiều người tiêu dùng vẫn có thói quen mua thực phẩm chủ yếu dựa vào quảng cáo, giới thiệu từ người quen hoặc tư vấn từ các “bác sĩ online”, “dược sĩ online” mà ít quan tâm đến nhãn mác, kiểm tra thông tin cũng như truy xuất nguồn gốc, xuất xứ sản phẩm. Trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, TikTok hay các sàn thương mại điện tử như Shopee, Tiki, Lazada... không khó để bắt gặp đủ loại thực phẩm được rao bán, từ thực phẩm tươi sống, đông lạnh, chế biến sẵn đến thực phẩm chức năng, thực phẩm ăn kiêng. Những mặt hàng này khá đa dạng về nguồn gốc, từ đặc sản trong nước đến các sản phẩm nhập khẩu chính ngạch, tiểu ngạch hoặc “xách tay” từ nước ngoài.

Trong bối cảnh đó, “ma trận” quảng cáo thổi phồng và những lời chia sẻ có cánh từ giới thiệu của bác sĩ, nghệ sĩ, người nổi tiếng xuất hiện ngày càng dày đặc trên mạng xã hội, len lỏi khắp các sàn thương mại điện tử. Đây chính là môi trường thuận lợi để hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng có cơ hội lan rộng.

Chị Trần Hoàng Lan, ngụ khu phố 4, phường Phú Mỹ, TP.Thủ Dầu Một, chia sẻ: “Tôi đã từng mua một sản phẩm thuốc chữa bệnh đường tiêu hóa cho người thân vì thấy có lương y uy tín giới thiệu. Nhưng sau khi tìm hiểu và đọc thông tin trên báo chí, tôi mới biết không hề có lương y, bác sĩ nào đại diện cho sản phẩm này, mà chỉ là chiêu trò của người bán. Họ đã tạo ra nhiều tư liệu bán hàng không đúng để thu hút và tạo dựng niềm tin với khách hàng vào sản phẩm của mình”.

 Bà Nguyễn Thị Ngọc Trang, Chủ tịch Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng Việt Nam: Thay đổi thói quen tiêu dùng không chỉ là việc bảo vệ bản thân khỏi hàng giả, hàng nhái, mà còn là một cách để bảo đảm sức khỏe và an toàn cho bản thân và gia đình. Bằng việc nâng cao ý thức và cảnh giác khi mua sắm, người tiêu dùng có thể tránh được những tác động tiêu cực hàng giả, hàng nhái.

Cần thêm quy định phù hợp

Mua sắm online có thể coi là một hình thức rất tiện lợi, tuy nhiên người tiêu dùng rất dễ rơi vào bẫy của hàng giả, hàng kém chất lượng. Theo BCĐ 389 tỉnh, đấu tranh chống sản xuất, kinh doanh hàng giả mạo xuất xứ là việc làm thường xuyên của các lực lượng chức năng, tuy nhiên việc phát hiện, xử lý vi phạm đối với hành vi này rất khó khăn. Các lực lượng chủ yếu thực hiện kiểm tra hàng hóa lưu thông trên thị trường, nếu không có bằng chứng rõ ràng, không bắt quả tang thì việc phát hiện vi phạm là rất khó khăn, đặc biệt là đối với hàng nhập lậu. Khi đã lưu thông trên thị trường, hàng giả mạo xuất xứ thường trà trộn cùng với hàng thật, hàng có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng.

Đặc biệt, đối với hàng hóa giả mạo xuất xứ không có doanh nghiệp, chủ thể rõ ràng, việc phát hiện, xử lý càng khó khăn hơn, chẳng hạn như hàng nông sản, hàng hóa là nguyên liệu, hàng hóa giả mạo doanh nghiệp, gian lận địa chỉ sản xuất... Lợi dụng sự thông thoáng về chế độ, chính sách, hoạt động thương mại điện tử, chuyển phát nhanh, dịch vụ ký gửi… các đối tượng móc nối hình thành đường dây buôn lậu, gian lận thương mại, mua bán kinh doanh hàng hóa nhập lậu, hàng không rõ nguồn gốc, hàng kém chất lượng trên sàn thương mại điện tử. Các đối tượng này thường không đăng ký kinh doanh hoặc có đăng ký nhưng không chính xác về nhân thân, địa chỉ; không có địa chỉ cửa hàng cụ thể hoặc hàng hóa được tàng trữ tại nơi ở, có hàng rào kiên cố; khi thành công ký kết giao dịch thì đơn vị vận chuyển hàng hóa là một đối tượng khác… Điều này gây khó khăn cho lực lượng kiểm tra trong việc truy vết, giám sát, kiểm tra và xử phạt vi phạm hành chính.

Theo lãnh đạo BCĐ 389 tỉnh, để ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, bên cạnh phương pháp truyền thống, cần chủ động nắm chắc diễn biến tình hình; nhận diện phương thức, thủ đoạn mới về hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả. Song song đó, trong lĩnh vực thương mại điện tử cần có quy định chặt chẽ hơn để lực lượng chức năng thuận tiện trong việc truy vết hàng hóa. Đặc biệt, cần có quy định định danh người bán hàng trên mạng xã hội, các sàn thương mại điện tử, trên cơ sở tận dụng, kết nối với Cơ sở dữ liệu dân cư Quốc gia. Các nhà sản xuất cần tăng cường kiểm tra chất lượng và bảo vệ thương hiệu của mình để bảo đảm bảo toàn sản phẩm. Bên cạnh đó, các lực lượng chức năng, địa phương tăng cường phối hợp kiểm tra, xử lý vi phạm…

 THANH HỒNG