Quyền nuôi con dưới 36 tháng tuổi - những điều cần biết?

Ly hôn là việc chấm dứt quan hệ vợ chồng theo quyết định của tòa án khi một bên vợ, chồng hoặc cả hai vợ chồng có yêu cầu. Khi ly hôn, có ba vấn đề cần giải quyết giữa vợ và chồng như: Chấm dứt quan hệ vợ chồng; chia tài sản chung của vợ chồng; xác định người trực tiếp nuôi dưỡng, chăm sóc con cái sau ly hôn, yêu cầu cấp dưỡng con cái. Trong đó việc xác định người trực tiếp nuôi dưỡng, chăm sóc con cái sau ly hôn là một vấn đề quan trọng vì người trực tiếp nuôi dưỡng, chăm sóc ảnh hưởng đến sự phát triển của con cái về thể chất và tinh thần.

Gia đình là tế bào của xã hội, gia đình có vai trò vô cùng quan trọng đối với sự phát triển, văn minh của xã hội. Trong đó vai trò của cha mẹ đối với việc nuôi dưỡng, chăm sóc, dạy dỗ con cái là điều đặc biệt quan trọng. Đây là quyền, nghĩa vụ của mọi cha mẹ đối với những đứa con của mình.

Về nguyên tắc, việc nuôi con khi ly hôn do hai bên thỏa thuận, nếu không có thể yêu cầu tòa án giải quyết. Căn cứ theo quy định tại Điều 81 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 quy định về việc trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con sau khi ly hôn như sau:

1. Sau khi ly hôn, cha mẹ vẫn có quyền, nghĩa vụ trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình theo quy định của luật này, Bộ luật Dân sự và các luật khác có liên quan.

2. Vợ, chồng thỏa thuận về người trực tiếp nuôi con, nghĩa vụ, quyền của mỗi bên sau khi ly hôn đối với con. Trường hợp không thỏa thuận được thì tòa án quyết định giao con cho một bên trực tiếp nuôi căn cứ vào quyền lợi về mọi mặt của con. Nếu con từ đủ 7 tuổi trở lên thì phải xem xét nguyện vọng của con.

3. Con dưới 36 tháng tuổi được giao cho mẹ trực tiếp nuôi, trừ trường hợp người mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con hoặc cha mẹ có thỏa thuận khác phù hợp với lợi ích của con.

Về nguyên tắc, cha mẹ có quyền và nghĩa vụ ngang nhau trong việc chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục, đại diện cho con cái và quyền, nghĩa vụ này không mất đi khi cha mẹ ly hôn. Vì vậy, khi ly hôn, cha hoặc mẹ đều có quyền trực tiếp nuôi dưỡng, chăm sóc con cái. Theo quy định này, thì về nguyên tắc con dưới 36 tháng tuổi do người mẹ nuôi dưỡng, tuy nhiên nếu người mẹ không đủ điều kiện nuôi dưỡng hoặc cha, mẹ có thỏa thuận khác thì tòa án sẽ xem xét quyết định việc giao cho ai nuôi dưỡng trên cơ sở lợi ích của con.

Tại sao con dưới 36 tháng tuổi mẹ được ưu tiên quyền trực tiếp chăm sóc? Bởi lẽ, những đứa bé còn quá nhỏ và khả năng chăm sóc con của người mẹ lúc này nổi trội và tốt hơn hẳn người cha, việc có được sự chăm sóc của người mẹ lúc này là hết sức cần thiết. Nhằm mục đích bảo đảm quyền và lợi ích tốt nhất cho con dưới 36 tháng tuổi khi cha mẹ ly hôn, tại khoản 3 Điều 81 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 quy định như sau: “Con dưới 36 tháng tuổi được giao cho mẹ trực tiếp nuôi, trừ trường hợp người mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con hoặc cha mẹ có thỏa thuận khác phù hợp với lợi ích của con”. Như vậy, việc xác định người trực tiếp nuôi con sẽ khác nhau trong từng trường hợp như:

- Điều kiện về vật chất: Thu nhập của cha/mẹ có đủ để nuôi con hay không; nơi ở có phù hợp với con hay không; có thuận tiện cho việc đi lại và học tập của con hay không; điều kiện sinh hoạt, điều kiện vui chơi giải trí và điều kiện học tập có tốt không.

- Điều kiện về tinh thần: Cha/mẹ có quỹ thời gian chăm sóc, nuôi dưỡng con hay không; trình độ học vấn của cha/mẹ có đủ điều kiện để dạy dỗ và chăm sóc con không; tình cảm của con dành cho người nuôi dưỡng như thế nào; nhân thân của cha/mẹ như thế nào.

Như vậy, tòa án không phải chỉ dựa vào thu nhập của cha mẹ để xác định người nuôi dưỡng con mà còn dựa trên nhiều yếu tố khác. Tuy nhiên, đối với con dưới 36 tháng tuổi, mẹ được ưu tiên quyền trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục.

HỘI LUẬT GIA TỈNH BÌNH DƯƠNG