Thanh Tâm - giải thưởng danh giá

Thời hoàng kim của nghệ thuật cải lương (CL), người ái mộ khó quên giải Thanh Tâm, một giải thưởng không tổ chức thi thố mà do các thành viên trong Ban tuyển chọn theo dõi quá trình hoạt động của các nghệ sĩ trẻ thời bấy giờ trong suốt một năm để trao huy chương vàng (HCV) với 3 tiêu chí: Thanh (làn hơi), sắc (sắc vóc) và đạo đức.

Năm 1957, ký giả kịch trường Trần Tấn Quốc (bút danh Thanh Tâm) có ý tưởng thành lập giải thưởng dành cho giới nghệ sĩ CL. Ban tuyển chọn chấm giải Thanh Tâm gồm các đạo diễn sân khấu, thầy tuồng nổi tiếng như: NSND Phùng Há, NS Bảy Nhiêu, NS Duy Lân, Soạn giả (SG) Điêu Huyền, SG Kiên Giang, SG Hà Triều, SG Viễn Châu; cùng các ký giả kịch trường nổi tiếng lúc bấy giờ như: Trần Tấn Quốc, Ngọc Linh, Nguyễn Ang Ca, Lê Hiền, Phong Vân, Hoài Ngọc, Bạch Tùng Hương, Việt Định Phương, Sĩ Trung... Tất cả thành viên Ban tuyển chọn đến tận từng đoàn hát xem các nghệ sĩ trẻ biểu diễn. Họ không biết Ban giám khảo đi xem lúc nào, cho nên cả năm phải luôn ca diễn tử tế. Không chỉ nỗ lực về nghề nghiệp, các nghệ sĩ trẻ còn phải trui rèn về đạo đức, bởi vướng một chút xì căng đan là bị loại ngay tức khắc.

NSND Ngọc Giàu (trái) và NSND Bạch Tuyết trong vở “Lục Vân Tiên”

Thời đó, mỗi gánh hát đều có một vài ngôi sao trẻ, sở hữu giọng ca tuyệt hảo và phong cách diễn chững chạc, có tinh thần yêu nghề kính nghiệp cao. Những ngôi sao này được các bầu gánh đầu tư khá căn cơ, bài bản. Họ mời những thầy tuồng, đạo diễn, thầy đờn có tay nghề cao về hướng dẫn tận tình cho các diễn viên, giao cho họ đảm nhận những vai diễn theo kiểu “đo ni đóng giày” nhằm khai thác tối đa sở trường của các nghệ sĩ trẻ, để tạo dựng thương hiệu cho gánh hát của mình. Nhờ vậy mà hầu hết các nghệ sĩ đoạt HCV giải Thanh Tâm khi tuổi đời còn rất trẻ (từ 16 đến 20 tuổi).

Người đầu tiên đoạt giải Thanh Tâm là cô đào Thanh Nga (ái nữ bà bầu Thơ, chủ gánh hát Thanh Minh - Thanh Nga) vào năm 1958, khi cô 17 tuổi. Tiếp theo đó là lần lượt những đào - kép khác của sân khấu CL như: Hùng Minh, Lan Chi (1959); Ngọc Giàu, Bích Sơn (1960); Thanh Thanh Hoa (1961); Ngọc Hương, Ánh Hồng (1962); Bạch Tuyết, Kim Loan (tức Mộng Tuyền), Trương Ánh Loan, Tấn Tài, Diệp Lang, Thanh Tú (1963); Lệ Thủy, Thanh Sang (1964); Thanh Nguyệt, Bo Bo Hoàng (1965); Phượng Liên, Phương Quang, người quê Dĩ An - Bình Dương (1966); Mỹ Châu, Ngọc Bích, Bảo Quốc, Phương Bình (1967).

Song song với việc trao HCV cho các  diễn viên trẻ nhiều triển vọng, năm 1965, giải Thanh Tâm còn mở rộng cấp thêm bằng danh dự cho “Diễn viên xuất sắc trong năm” và “Vở tuồng hay nhất trong năm”. Những nghệ sĩ may mắn được trao giải xuất sắc gồm có: Hữu Phước, Bạch Tuyết (1965); Thành Được, Thanh Nga (1966); Thanh Hải, Ngọc Giàu (1967). Riêng Vở tuồng hay nhất trong năm thì có “Nỗi buồn con gái”, còn có tên gọi khác là “Tần Nương Thất” của bộ đôi soạn giả Hà Triều và Hoa Phượng (1965); “Nước biển mưa nguồn” của Nguyễn Thành Châu, “Tiếng hạc trong trăng” của Yên Ba và Loan Thảo (1966).

Tất cả các HCV giải Thanh Tâm đều “vụt sáng” tên tuổi, trở thành đào kép ăn khách của sân khấu CL. Thậm chí, có người còn được báo giới và người ái mộ tấn phong cho các mỹ danh dễ thương như: “Nữ hoàng sân khấu” Thanh Nga, “Hoàng đế đĩa nhựa” Tấn Tài, “Nữ hoàng kiếm hiệp” Mỹ Châu, “Hoa khôi Cải lương” Mộng Tuyền, “Cải lương chi bảo” Bạch Tuyết, “Vua Tao Đàn” Thanh Hải. Về sau, trong số 24 HCV giải Thanh Tâm còn được Nhà nước Việt Nam phong tặng danh hiệu “Nghệ sĩ nhân dân” như: Diệp Lang, Ngọc Giàu, Bạch Tuyết, Lệ Thủy và “Nghệ sĩ ưu tú” thì có các nghệ sĩ: Thanh Nga, Thanh Sang, Ngọc Hương, Ánh Hồng, Hùng Minh, Thanh Nguyệt, Phương Quang, Mỹ Châu, Bảo Quốc.

Tuy tồn tại 1 thập niên, nhưng giải Thanh Tâm đã gieo vào lòng người ái mộ dấu ấn khó phai vì tất cả các nghệ sĩ đoạt giải đều có phong cách ca - diễn riêng biệt. Mỗi người thừa hưởng một chất giọng, đại diện cho một trường phái, một thương hiệu của đoàn hát. Chẳng hạn như: Thanh Nga, Thanh Sang là đoàn Thanh Minh - Thanh Nga; Bạch Tuyết, Thành Được là đoàn “Dạ Lý Hương”; còn Phương Quang, Phượng Liên là đoàn của bà bầu Kim Chưởng. Đến tận bây giờ, các HCV giải Thanh Tâm ngày nào vẫn bền bỉ với nghề như: Bạch Tuyết, Lệ Thủy, Ngọc Giàu chẳng hạn. Họ là những tấm gương sáng cho thế hệ sau học hỏi.

Thạc sĩ PHẠM THÁI BÌNH

• Đờn ca tài tử vẫn tràn đầy sức sống (12/12)
• Tinh thần 'Việt Nam hạnh phúc': Vượt qua khuôn khổ một cuộc thi (12/12)
• Chung tay giữ gìn môi trường xanh, sạch, đẹp (11/12)
• Hội thi “MC học đường” tỉnh Bình Dương năm 2024: Sân chơi ngày càng thu hút nhiều thí sinh tham gia (11/12)
• Trao Giải báo chí toàn quốc về nông nghiệp, nông dân, nông thôn Việt Nam (11/12)
• Lan tỏa văn hóa đọc (10/12)
• Chiêm ngưỡng bộ sưu tập tranh thờ hiếm có của đồng bào dân tộc thiểu số (10/12)
• Ra mắt sách thiếu nhi “Mùa đông trên đảo gió” (09/12)