Trách nhiệm xã hội của nhà báo

Trách nhiệm xã hội - đó là niềm tự hào nhưng cũng là điều trăn trở, day dứt nhất của người làm báo. Nghề báo là nghề làm dâu trăm họ, một câu viết ra hứng chịu bao khen chê. Khen thì không mấy khi người ta nói ra nhưng có điều cần chê thì chê tức thì, chê ở nhiều nơi. Ngày nay, tiếng nói của nhà báo ngoài trách nhiệm tuyên truyền, cổ động còn đại diện cho một bộ phận dư luận, còn có giá trị như một căn cứ pháp lý, còn là tiếng nói phản biện xã hội. Trách nhiệm ấy vinh quang thật nhưng cũng thật nặng nề. Người làm báo phải tự khẳng định mình qua các bài báo nếu không muốn tự đào thải nhưng cũng phải chịu trách nhiệm về tất cả những gì được thể hiện trên bài báo. Đó có lẽ là sự nguy hiểm nhất, khó khăn nhất, vất vả nhất nhưng cũng hứng thú nhất của nghề báo thời nay.      

Cái khó đầu tiên của nghề báo là biết cái gì đúng, cái gì sai để ủng hộ hoặc chống lại. Gặp trường hợp cái sai rõ ràng hoặc cái đúng rõ ràng thì rất dễ, không mấy khi nhà báo phạm sai lầm. Nhưng trong cuộc đời, lại có cái sai hoặc cái đúng có ranh giới không rõ ràng.

Bây giờ là sai nhưng nhiều năm sau lại đúng. Bây giờ là đúng nhưng trong tương lai không xa nó là sự hợp lệ bảo thủ, kìm hãm phát triển. Có người, có đơn vị vừa được tuyên dương anh hùng thời kỳ đổi mới không lâu, đã thấy ra tòa chịu án. Có người bị tù nhiều năm, nhà báo lại gặp trong buổi chính quyền phải công khai xin lỗi họ.

Một chủ trang trại, một chủ doanh nghiệp đang “phất”, khó mà biết được động cơ kinh doanh của họ là vì tư lợi hay vì đất nước. Bản án của tòa là chân lý ư, không phải tất cả. Có hàng ngàn vụ án sai phải xử lại. Trong mớ bề bộn ấy, phân biệt được đúng sai, đưa được ra công luận cái sai, thắng được sự chống đối điên cuồng của cái sai để bảo vệ chân lý là cuộc chiến đấu vô cùng gian khổ.

Không phân biệt được đúng sai còn do trình độ hiểu biết của người làm báo. Ngày nay, trong nền kinh tế thị trường nhiều thành phần, trong mở cửa và hội nhập, trong sự phát triển như vũ bão của khoa học kỹ thuật... hoạt động kinh tế và các mặt đời sống xã hội diễn ra sôi động, mau lẹ và vô cùng phức tạp.

Nghề báo là một hoạt động xã hội trên diện rộng, hôm nay viết về một tấm gương trong ngành tin học, mai viết về một vụ tham nhũng đất đai, ngày kia viết về những sai sót của ngành này ngành kia... đòi hỏi về sự hiểu biết và cập nhật kiến thức là vô cùng mà mọi kiến thức có được đều phải từ vừa làm vừa học, không thể có nhà báo nào học hết các trường đại học rồi mới đi làm nghề. Không hiểu sâu về lĩnh vực mình viết, đành bảo sao biết vậy, hiểu sao viết thế, sai sót là khó tránh khỏi.

Trình độ dân trí ngày một nâng lên, nhu cầu thông tin cũng tăng không ngừng. Có chuyện cố ý giật gân, câu khách để bán báo nhưng cũng có những đòi hỏi khách quan của bạn đọc, không thể không nói. Trong nhiều điều nói ra, có điều đã rõ ràng, có điều hoàn toàn mới, đến khoa học chuyên ngành cũng chưa thể kết luận chắc chắn.

Cái khó nữa của người làm báo là trả lời câu hỏi “nên hay không nên” trước khi cầm bút viết một bài báo. Nên hay không nên viết là câu hỏi thường được đặt ra trước một sự kiện phức tạp, nhạy cảm liên quan đến những vấn đề an ninh quốc gia, quan hệ quốc tế, dân tộc, tôn giáo, lịch sử, kinh tế, pháp luật đang được xã hội quan tâm, thông tin đưa ra có ảnh hưởng lớn đến đời sống xã hội. Sự việc phức tạp, nhạy cảm còn liên quan đến tâm lý người dân, đến quan hệ kinh tế, quan hệ đối ngoại trong một thời điểm nhất định.

Nhà báo cũng là con người, báo giới cũng là một bộ phận của xã hội. Cũng có những nhà báo “con sâu làm rầu nồi canh” vì thói hư tật xấu của họ. Nhưng vượt lên tất cả, sự dũng cảm, quên mình để làm tròn trách nhiệm xã hội của tuyệt đại đa số nhà báo đã làm nên uy tín của báo chí hôm nay.

Trong cuộc sống hàng ngày, mỗi khi cần biết một thông tin, mỗi khi cần một sự giải thích đáng tin, mỗi khi bị oan khuất hay vui buồn, người dân tìm đến báo chí như tìm đến một chỗ dựa tin cậy. Đó là phần thưởng lớn nhất cho những người chọn nghề báo để thực thi trach nhiệm xã hội của mình.

MAI HUY

• TP.Thủ Dầu Một: Khánh thành Bia tưởng niệm Bến Chành (26/04)
• Không ngừng khẳng định thương hiệu Bình Dương (26/04)
• Gần 100 hội viên, nhà báo học tập chuyên đề vai trò báo chí trong thực hiện “Ý đảng hợp lòng dân” (26/04)
• Lãnh đạo tỉnh Bình Dương viếng Nghĩa trang Liệt sĩ tỉnh  (26/04)
• Xây dựng đô thị Bến Cát văn minh, thông minh, năng động, hiện đại (26/04)
• Vang mãi khí thế tổng tiến công mùa xuân 1975- Bài 2 (26/04)
• Khát vọng vươn lên mạnh mẽ (26/04)
• Việt Nam khẳng định chính sách nhất quán về bảo vệ và thúc đẩy quyền con người (26/04)