Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) được xem là “siêu hiệp định” và đã thống nhất nội dung đàm phán. Trên cơ sở đó, các nước đã tiến hành rà soát pháp lý, hoàn tất các thủ tục nội bộ để ký kết vào rạng sáng 9-3 (theo giờ Việt Nam) tại Chile. Việc TPTPP được ký kết và sớm có hiệu lực là cơ hội nhưng cũng là thách thức cho những tỉnh có ngành công nghiệp, xuất nhập khẩu phát triển mạnh như Bình Dương.
Sản xuất da giày tại Công ty Cổ phần Công nghiệp Đông Hưng (TX.Dĩ An). Ảnh: XUÂN THI
Thêm cơ hội để phát triển
Chuyên gia kinh tế, Tiến sĩ Võ Trí Thành, Chủ tịch Ủy ban Quốc gia Việt Nam về hợp tác kinh tế Thái Bình Dương, cho biết 11 nước tham gia CPTPP đều cam kết sẽ có những nỗ lực hết sức mình để đưa CPTPP vào hiện thực. Sau khi được ký kết, nhiều khả năng CPTPP sẽ nhanh chóng có hiệu lực.
Theo nhiều chuyên gia, CPTPP giống như một sự kế tục của TPP trước đây với 12 nước, trong đó có Mỹ. Lãnh đạo nhiều nước khẳng định quá trình toàn cầu hóa, hội nhập là không thể đảo ngược. Điều này đem lại lợi ích to lớn cho các nước tham gia, cũng như cho toàn thế giới. CPTPP được ký kết, tiếp tục khẳng định khu vực châu Á - Thái Bình Dương phải là ngọn cờ đầu, là tiên phong trong quá trình liên kết, hội nhập và tự do hóa thương mại, đầu tư.
CPTPP là hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới, tiểu chuẩn cao và toàn diện. Hiệp định này không chỉ đề cập tới các lĩnh vực truyền thống như cắt giảm thuế quan đối với hàng hóa, mở cửa thị trường dịch vụ, sở hữu trí tuệ, hàng rào kỹ thuật liên quan đến thương mại... mà còn xử lý những vấn đề mới, phi truyền thống như lao động, môi trường, mua sắm của Chính phủ, doanh nghiệp Nhà nước... Đây là một cơ hội lớn cho Việt Nam nói chung cũng như các địa phương có chính sách thu hút đầu tư tốt, phát triển công nghiệp, thương mại - dịch vụ mạnh mẽ như Bình Dương.
Trong số 11 nước thành viên CPTPP, có thể dễ dàng nhận ra Singapore và Nhật Bản là hai nước rất quan trọng trong việc xúc tiến đầu tư vào Bình Dương trong những năm gần đây. Singapore đã bắt đầu đầu tư vào Bình Dương từ 22 năm trước, đánh dấu bằng sự kiện thành lập Khu công nghiệp Việt Nam - Singapore và dần vươn lên vị trí thứ 3 trong số các quốc gia, vùng lãnh thổ đầu tư vào Bình Dương. Trong khi đó, Nhật Bản cũng rót một lượng vốn đầu tư lớn vào Bình Dương trong những năm gần đây, với hàng loạt dự án bất động sản, hạ tầng giao thông, sản xuất công nghiệp… để vươn lên vị trí thứ 2 về quy mô vốn đầu tư nước ngoài (FDI) tại tỉnh. Việc CPTPP được ký kết được xem là cơ hội lớn để Bình Dương thông qua 2 đối tác lớn này thu hút thêm dòng vốn FDI vào tỉnh trong tương lai gần nhằm phục vụ nhu cầu phát triển.
Nhìn rộng ra, CPTPP được ký kết, với cam kết mở cửa thị trường, là thông điệp mạnh mẽ chống lại xu hướng bảo hộ hiện nay trên thế giới, cũng như hứa hẹn sẽ đem lại nhiều lợi ích kinh tế cho các quốc gia thành viên. Hiệp định này sẽ tạo ra một trong những khối tự do thương mại lớn nhất thế giới với một thị trường khoảng 499 triệu dân, tổng sản phẩm quốc nội (GDP) vào khoảng 10.100 tỷ USD, chiếm 13,5% GDP thế giới. Đây hứa hẹn sẽ là thị trường lớn thúc đẩy xuất khẩu đối với một số ngành sản xuất chủ lực của tỉnh Bình Dương như dệt may, da giày, gỗ… Qua đó giúp ngành công nghiệp, thương mại - dịch vụ của tỉnh có những bước phát triển mạnh mẽ hơn nữa.
Doanh nghiệp cần chuẩn bị tốt mọi mặt
CPTPP đặt ra các yêu cầu và tiêu chuẩn cao về minh bạch hóa, cũng như đưa ra cơ chế giải quyết tranh chấp có tính ràng buộc và chặt chẽ. Riêng về mở cửa thị trường, các nước tham gia hiệp định đồng ý xóa bỏ cho nhau gần như toàn bộ thuế nhập khẩu theo lộ trình; tự do hóa dịch vụ và đầu tư trên cơ sở tuân thủ pháp luật của nước sở tại, bảo đảm sự quản lý của Nhà nước, từ đó tạo ra cơ hội kinh doanh mới cho doanh nghiệp và lợi ích mới cho người tiêu dùng của các nước thành viên. Tuy nhiên, điều này cũng đồng nghĩa với thách thức không hề nhỏ đặt ra đối với Nhà nước lẫn doanh nghiệp Việt Nam.
Tiến sĩ Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, nhìn nhận sau khi các quốc gia đàm phán thành công và CTTPP được ký kết, thách thức hội nhập mới trở thành hiện thực đúng nghĩa. Theo ông, vấn đề mấu chốt là phải tích cực chuẩn bị các năng lực thực thi để tuân thủ và năng lực vận hành để đáp ứng các điều kiện khắt khe, đòi hỏi rất cao của một hiệp định được coi là tiến bộ nhất. Ông cho rằng, phải hành động theo tư duy đổi mới mạnh mẽ, với tinh thần cải cách cơ cấu triệt để và xây dựng thể chế vượt trội.
Trao đổi với phóng viên Báo Bình Dương sau khi nghe tin CPTPP được ký kết, ông Trần Thành Trọng, Phó Chủ tịch Liên đoàn Doanh nghiệp tỉnh Bình Dương, cho biết lạc quan là tất yếu. Tuy nhiên, các doanh nghiệp trong tỉnh cần hết sức khẩn trương chuẩn bị cho hội nhập và phát triển. Bởi lẽ, nguy cơ đánh mất thị trường và chịu sức ép lớn ngay trên sân nhà là hiện hữu. Bởi các doanh nghiệp Việt Nam dù đã phát triển mạnh mẽ trong những năm gần đây nhưng chủ yếu là doanh nghiệp nhỏ và vừa, có trình độ phát triển thấp, năng lực cung ứng còn yếu và thiếu. Chính vì thế, khi CPTPP có hiệu lực, khả năng doanh nghiệp trong tỉnh bị tụt hậu là rất dễ xảy ra.
Không chỉ vậy, theo nhiều chuyên gia, việc xóa bỏ các hàng rào thuế quan sẽ khiến áp lực cạnh tranh gia tăng giữa các nước thành viên CTTTP, buộc các nước thành viên nói chung và doanh nghiệp nói riêng phải chuyển đổi, tái cơ cấu phù hợp với thông lệ quốc tế. Nếu không làm được điều này, nhiều doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp ở những nước đang phát triển có nguy cơ thua trên chính thị trường nội địa, bị giải thể hoặc phá sản.
Rõ ràng, để có thể vượt qua những thách thức, duy trì và phát huy tối đa hiệu quả khuôn khổ CPTPP, các doanh nghiệp tỉnh Bình Dương cần tận dụng tốt cơ hội khai thác thị trường, chủ động nâng cao năng lực, lấy sức ép và cạnh tranh là động lực đổi mới và phát triển. Với việc CPTPP ký kết vào rạng sáng ngày 9-3 (theo giờ Việt Nam), đồng nghĩa với việc chỉ còn 60 ngày nữa hiệp định sẽ có hiệu lực. Thời gian chuẩn bị còn lại là không nhiều. Ngay từ bây giờ, các doanh nghiệp Bình Dương phải thực sự chủ động để tránh viễn cảnh bị thua thiệt ngay trên sân nhà cũng như nội khối.
CPTPP là một FTA bao gồm 11 nước Australia, Brunei, Canada, Chile, Nhật Bản, Malaysia, Mexico, New Zealand, Peru, Singapore và Việt Nam. Các nước thành viên sẽ có lộ trình kéo giảm thuế xuất nhập khẩu về 0% đối với hàng hóa và dịch vụ trong khối khi hiệp định chính thức có hiệu lực. CPTPP là kết quả đạt được của các nước bên lề Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) diễn ra tại Đà Nẵng vào tháng 11 năm ngoái. Tiền thân của CPTPP là Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), bao gồm 12 nước thành viên, trong đó có Mỹ. Nước này đã tuyên bố rút khỏi hiệp định vào đầu năm ngoái.
Trong quá trình đàm phán CPTPP, Việt Nam đã có những đóng góp vô cùng quan trọng, đặc biệt là tại APEC 2017, cũng như tại các cuộc họp để đi tới hoàn tất việc ký kết. Những nỗ lực và đóng góp này chứng tỏ vai trò của Việt Nam trong việc thúc đẩy thương mại tự do và hội nhập kinh tế, thương mại ở cả châu Á, châu Mỹ và châu Đại Dương.
Văn bản cuối cùng của CPTPP đã được các nước thống nhất và công bố chính thức tại New Zealand vào ngày 21-2 năm nay, sau nhiều vòng đàm phán do Nhật Bản và Canada dẫn dắt.
KHÁNH VINH