Quy định về án lệ và áp dụng án lệ trong xét xử

Ngày 18-6-2019, Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân tối cao đã ban hành Nghị quyết 04/2019/NQ-HĐTP về quy trình lựa chọn, công bố và áp dụng án lệ. Theo đó, án lệ là những lập luận, phán quyết trong bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của tòa án về một vụ việc cụ thể được Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao lựa chọn và được Chánh án Tòa án Nhân dân tối cao công bố là án lệ để các tòa án nghiên cứu, áp dụng trong xét xử.

Án lệ được lựa chọn phải đáp ứng các tiêu chí sau:

Một là: Có giá trị làm rõ quy định của pháp luật còn có cách hiểu khác nhau; phân tích, giải thích các vấn đề, sự kiện pháp lý và chỉ ra nguyên tắc, đường lối xử lý, quy phạm pháp luật cần áp dụng trong một vụ việc cụ thể hoặc thể hiện lẽ công bằng đối với những vấn đề chưa có điều luật quy định cụ thể;

Hai là: Có tính chuẩn mực;

Ba là: Có giá trị hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật trong xét xử.

Án lệ được nghiên cứu, áp dụng trong xét xử sau 30 ngày kể từ ngày công bố. Khi xét xử, Thẩm phán, Hội thẩm phải nghiên cứu, áp dụng án lệ, bảo đảm những vụ việc có tình huống pháp lý tương tự thì phải được giải quyết như nhau. Trường hợp vụ việc có tình huống pháp lý tương tự nhưng tòa án không áp dụng án lệ thì phải nêu rõ lý do trong bản án, quyết định của tòa án. Trường hợp tòa án áp dụng án lệ để giải quyết vụ việc thì số, tên án lệ, tình huống pháp lý, giải pháp pháp lý trong án lệ và tình huống pháp lý của vụ việc đang được giải quyết phải được viện dẫn, phân tích trong phần “Nhận định của tòa án”; tùy từng trường hợp cụ thể có thể trích dẫn toàn bộ hoặc một phần nội dung của án lệ để làm rõ quan điểm của tòa án trong việc xét xử, giải quyết vụ việc tương tự.

Việc đề xuất bản án, quyết định để phát triển thành án lệ do các cá nhân, cơ quan, tổ chức gửi hoặc các tòa án tổ chức rà soát, phát hiện bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật đáp ứng các tiêu chí lựa chọn án lệ gửi cho Tòa án Nhân dân tối cao để xem xét, phát triển thành án lệ. Bên cạnh đó, Nghị quyết 04/2019/NQ-HĐTP còn hướng dẫn nhiều nội dung khác liên quan đến việc lấy ý kiến đối với bản án, quyết định được đề xuất lựa chọn, phát triển thành án lệ; quy định về thành viên Hội đồng tư vấn án lệ; việc bãi bỏ án lệ…

Nghị quyết 04/2019/NQ-HĐTP có hiệu lực từ ngày 15-7-2019.

SỞ TƯ PHÁP

• Phiên tòa giả định tại trường học giúp học sinh thêm hiểu biết pháp luật (15/11)
• Hội nghị phổ biến, tập huấn các quy định mới của Luật Giá 2023 (15/11)
• Công an TP.Bến Cát: Ra quân cao điểm đấu tranh, phòng chống tội phạm về ma túy (15/11)
• Tọa đàm nâng cao hiệu quả công tác phòng cháy, chữa cháy (15/11)
• Công an TP.Thủ Dầu Một: Tạm giữ hình sự tài xế gây tai nạn liên hoàn   (15/11)
• “Ẩn họa” từ việc giao phương tiện cho người chưa đủ tuổi (15/11)
• Sôi nổi hội thi tìm hiểu pháp luật về an toàn giao thông cho học sinh (15/11)
• Huyện Bắc Tân Uyên: Phát huy hiệu quả các mô hình tự quản về an ninh trật tự (15/11)