Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) trở thành nguồn lực quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, giải quyết việc làm... Tuy nhiên, hoạt động của doanh nghiệp (DN) khu vực này bộc lộ nhiều hạn chế, trong đó có vấn đề giá chuyển nhượng (GCN) nhằm trốn, tránh nghĩa vụ thuế.
Cán bộ ngành thuế trao đổi với đại diện DN về chính sách, pháp luật liên quan
Khó kiểm tra, giám sát
Cùng với tiến trình toàn cầu hóa và hợp tác kinh tế thương mại quốc tế, các giao dịch xuyên quốc gia giữa công ty mẹ, công ty con và các công ty trong cùng một tập đoàn, có đan xen sở hữu ngày càng diễn ra nhiều, thường xuyên. Đó là xu hướng kinh doanh bình thường trong chuỗi sản xuất và cung ứng. Giao dịch mua bán hàng hóa, cung cấp nguyên vật liệu, bán thành phẩm, cung cấp các dịch vụ trong các hoạt động nêu trên gọi là giao dịch liên kết.
Nếu DN thực hiện các giao dịch liên kết với giá cả bất thường để chuyển lợi nhuận giữa các bên có quan hệ liên kết nhằm lách thuế, trốn thuế được coi là hoạt động GCN (trước đây gọi là chuyển giá). Hoạt động này là vi phạm pháp luật. Theo các chuyên gia, hoạt động GCN thường phát sinh nhiều hơn trong các giao dịch liên kết xuyên quốc gia, tập trung vào các DN có vốn đầu tư FDI với công ty mẹ hoặc công ty cùng một tập đoàn ở nước ngoài. Song, cũng có thể xảy ra trong các giao dịch liên kết giữa các công ty trong hệ thống liên kết nội địa.
Theo ông Nguyễn Minh Tâm, Cục trưởng Cục Thuế tỉnh, Bình Dương hiện có trên 3.500 DN FDI, chủ yếu là sản xuất hàng hóa xuất khẩu theo chỉ định của tập đoàn hoặc công ty mẹ. Các DN có quan hệ liên kết và giao dịch liên kết rất lớn nhưng việc chấp hành về thuế đối với hoạt động GCN chưa được thực hiện tốt như không kê khai cho cơ quan thuế, không lập báo cáo xác định giá giao dịch liên kết… gây khó khăn cho cơ quan thuế trong việc quản lý và giám sát.
Tuy từ chối cung cấp thông tin về các DN có hoạt động GCN, song ông Nguyễn Minh Tâm, cho biết trong quá trình thanh tra thuế của các DN, cơ quan thuế đã phát hiện kịp thời những hành vi vi phạm, gian lận về thuế. Kế đến là kế toán, người đại diện pháp luật thường không nắm bắt được chính sách, pháp luật, phổ biến nhất là khai báo lỗ qua nhiều năm hoặc lãi mỏng nhưng vẫn mở rộng đầu tư …
Tăng cường thanh tra
Theo ông Nguyễn Minh Tâm, thời gian qua công tác thanh tra, kiểm tra đã từng bước nâng cao nhận thức của DN về hoạt động GCN. Nhiều DN có giao dịch liên kết đã chủ động báo cáo, kê khai thông tin giao dịch liên kết và điều chỉnh tăng số thuế thu nhập DN so với các năm trước. Bên cạnh đó Cục Thuế thường xuyên tuyên truyền, tập huấn, có văn bản hướng dẫn để DN nắm bắt, chấp hành đúng nghĩa vụ thuế. Mặt khác, thường xuyên nâng cao kỹ năng thanh, kiểm tra GCN cho toàn thể cán bộ ngành thuế…
Ông Nguyễn Minh Tâm cho biết quản lý thuế đã phức tạp, việc kiểm tra, giám sát GCN ở DN có vốn FDI luôn được đánh giá là nhiệm vụ rất khó khăn, thách thức và rất phức tạp trong điều kiện nhân lực thực thi công tác này còn hạn chế. Hơn nữa, pháp luật để điều chỉnh hoat động GCN hiện nay vẫn chưa bao quát hết các đối tượng, các định chế tài chính chưa được rõ ràng khiến công tác thanh tra, kiểm tra gặp nhiều vướng mắc… Để khắc phục những tồn tại này, Cục Thuế tỉnh thường xuyên tổ chức tập huấn cho người nộp thuế nắm rõ các quy định, yêu cầu về chính sách, luật pháp. Bên cạnh đó, Cục Thuế tỉnh thường xuyên cập nhật, gửi văn bản hướng dẫn yêu cầu các DN thực hiện nghiêm các báo cáo về hoạt động GCN; thường mở các lớp tập huấn chuyên sâu về kỹ năng thanh tra GCN cho cán bộ toàn ngành, tổ chức hội thảo trao đổi kinh nghiệm giữa các tỉnh, thành trong cả nước nhằm giúp cán bộ chuyên môn nắm được công việc, đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ.
THANH HỒNG