Theo báo cáo thẩm tra dự án luật này từ Ủy ban Tài chính - Ngân sách (TCNS) của Quốc hội, sau hơn 3 năm thực hiện, cùng với quá trình vận hành, biến động của tình hình kinh tế - xã hội, một số quy định của luật đã bộc lộ hạn chế, không còn phù hợp với tình hình mới, nhất là mức động viên từ thu nhập của người dân; chưa bao quát hết những vấn đề phát sinh trên thực tế; một số quy định về thủ tục chưa tạo thuận lợi cho người nộp thuế. Vì vậy, Ủy ban TCNS tán thành về sự cần thiết sửa đổi luật nhằm kịp thời khắc phục hạn chế, xác lập khuôn khổ pháp lý hoàn chỉnh, đồng bộ, tạo thuận lợi cho quá trình thực thi.
Dự thảo luật quy định nâng mức GTGC cho bản thân người nộp thuế từ 4 triệu đồng/tháng lên mức 9 triệu đồng/tháng; mức giảm trừ cho mỗi người phụ thuộc từ 1,6 triệu đồng/ tháng lên mức 3,6 triệu đồng/ tháng; đồng thời bổ sung quy định: Khi giá thị trường biến động trên 20% thì Chính phủ trình UBTVQH điều chỉnh mức GTGC. Đa số ý kiến trong Ủy ban TCNS tán thành với mức GTGC như quy định của dự thảo luật nhằm bảo đảm phù hợp hơn với diễn biến chỉ số CPI và sức mua của VND; đáp ứng tốc độ tăng trưởng GDP đến năm 2014 và những năm tiếp theo; giảm tỷ lệ động viên thuế, phí trên GDP; tăng cường nguồn lực cho chi phí ngày một cao đối với y tế, giáo dục, văn hóa; góp phần kích cầu, khuyến khích tiêu dùng; thực hiện chính sách nuôi dưỡng nguồn thu.
“ Qua 3 năm thực hiện, số thuế thu được từ nguồn thuế TNCN có sự tăng trưởng khá: Năm 2009 đạt 110% so với năm 2008, chiếm 3,4% tổng số thu NSNN, bằng 0,87% GDP; năm 2009 Quốc hội cho miễn thuế TNCN 6 tháng đầu năm đối với cá nhân cư trú có thu nhập từ kinh doanh và từ tiền lương, tiền công và miễn thuế cả năm đối với thu nhập từ đầu tư vốn, từ chuyển nhượng vốn; năm 2010 số thu thuế TNCN đạt 183,6% so với mức thực hiện 2009, chiếm 6,1% tổng thu NSNN, bằng 1,37% GDP. Năm 2011 số thu thuế TNCN ước đạt 146,57% so với số thu 2010, chiếm khoảng 7,3% số thu NSNN, bằng 1,52% GDP.”
Về quy định điều chỉnh mức GTGC khi giá cả biến động, dự thảo luật quy định: Trường hợp giá thị trường biến động trên 20% so với thời điểm luật có hiệu lực hoặc thời điểm điều chỉnh mức GTGC gần nhất thì Chính phủ trình UBTVQH điều chỉnh phù hợp với biến động giá cả. Ủy ban TCNS tán thành với quy định của Dự thảo luật về việc giao UBTVQH điều chỉnh mức GTGC nhằm bảo đảm phù hợp về thẩm quyền quyết định chính sách thuế theo đúng quy định của Luật Tổ chức Quốc hội song vẫn đáp ứng yêu cầu linh hoạt trong xử lý các tình huống bất thường. Tuy nhiên, theo Chủ nhiệm Ủy ban TCNS Phùng Quốc Hiển, vẫn có ý kiến cho rằng, nên giao Chính phủ quy định để bảo đảm tính chủ động khi giá cả biến động bất thường.
Đối với thu nhập chịu thuế và thu nhập không chịu thuế, có ý kiến cho rằng, không nên thu thuế đối với thu nhập từ đầu tư chứng khoán nhằm khuyến khích hoạt động này, đặc biệt trong bối cảnh thị trường chứng khoán đang gặp khó khăn nhằm phát triển thị trường này thành một kênh huy động vốn phục vụ sản xuất, kinh doanh. Tuy nhiên, đa số ý kiến trong Ủy ban TCNS thống nhất cần thiết phải thu thuế đối với thu nhập từ đầu tư chứng khoán vì về nguyên tắc, có thu nhập từ đầu tư thì phải thực hiện nghĩa vụ thuế bình đẳng như mọi khoản thu nhập khác song việc nộp thuế TNCN từ đầu tư chứng khoán phải đúng bản chất là có thu nhập mới tính thuế.
Đại biểu quốc hội Mai Hữu Tín: Mức giảm trừ gia cảnh 9 và 3,6 triệu đồng có thể ổn định trong 3 năm
“Sửa luật sẽ làm giảm mạnh đối tượng nộp thuế, từ 3,87 triệu người tương đương với 4,4% dân số xuống còn khoảng 1 triệu người, hơn 1% dân số. Tuy nhiên, xét điều kiện kinh tế - xã hội tại Việt Nam và khả năng nộp thuế của người dân hiện nay, việc nâng mức giảm trừ gia cảnh (GTGC) như Chính phủ trình trong dự thảo luật là một cách chia sẻ khó khăn với người dân”. Đó là quan điểm của Tiến sĩ Mai Hữu Tín, Đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Dương trong cuộc trao đổi với PV. Báo Bình Dương về một số nội dung của dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN)...
- Thưa ông, sau 3 năm thực hiện Luật Thuế TNCN, đâu là những yếu tố thực tế tác động cũng như tồn tại của luật khiến Quốc hội phải tiến hành sửa luật?
- Do lạm phát liên tục trong các năm qua nên mức GTGC của luật hiện hành không còn phù hợp. Ngoài ra, để giảm thủ tục hành chính và tạo thuận lợi cho công tác quản lý thuế cũng như cho người nộp thuế nên Quốc hội phải điều chỉnh Luật thuế TNCN.
- Ông có bình luận gì về những nội dung sửa đổi trong dự thảo luật này?
- Dự thảo luật lần này sẽ được Quốc hội thông qua trong một kỳ họp nên chỉ tập trung xử lý những vấn đề thực sự gây bức xúc, bao gồm mức GTGC, phạm vi đối tượng chịu thuế, kỳ tính thuế và quyết toán thuế. Chúng tôi đánh giá những nội dung này là xác đáng và ủng hộ tờ trình của Chính phủ.
- Mức GTGC cho cá nhân và người phụ thuộc theo tinh thần dự thảo luật sửa đổi liệu đã phù hợp với tình hình thực tế hiện nay của Việt Nam?
- Theo tôi đánh giá là phù hợp. Mức GTGC này có thể được giữ ổn định ít nhất trong 3 năm tới. Đây là một cố gắng lớn của Chính phủ. Với mức GTGC mới này, số thu thuế TNCN của ngân sách Nhà nước sẽ giảm 5.200 tỷ trong năm 2013 và 13.350 tỷ đồng trong năm 2014.
- Quan điểm của ông về lập luận phản biện nâng mức GTGC sẽ làm mất bản chất của loại hình thuế TNCN khi cho rằng, có thu nhập là phải nộp thuế từ một số đại biểu Quốc hội khác?
- Hiện tại trên toàn quốc chúng ta có khoảng 3,87 triệu người đang nộp thuế TNCN, chiếm 4,4% dân số. Với việc sửa luật lần này số người nộp thuế TNCN sẽ giảm xuống chỉ còn khoảng 1 triệu người, tức chỉ hơn 1% dân số nộp thuế. Quan điểm chung về thuế TNCN ở hầu hết các nước trên thế giới là mọi cá nhân có thu nhập đều có nghĩa vụ đóng thuế cho Nhà nước. Tuy nhiên, xét điều kiện kinh tế - xã hội tại Việt Nam và khả năng nộp thuế của người dân hiện nay, nhất là dưới tác động của khủng hoảng kinh tế toàn cầu và những khó khăn trong nước đang ảnh hưởng rất lớn đến đời sống của người nộp thuế, thì việc nâng mức GTGC như Chính phủ trình trong dự thảo luật là một cách chia sẻ khó khăn của Chính phủ đối với người dân và nên được chấp thuận. Khi tình hình kinh tế - xã hội ổn định và đời sống của người dân nói chung được nâng lên thêm nữa thì chúng ta vẫn có cơ hội quay lại với những nguyên tắc chung của thuế TNCN.
- Xin cám ơn ông!
ĐÀM THANH (thực hiện)
THÀNH SƠN