3 kịch bản chính phủ liên minh của Israel

Israel vừa trải qua cuộc bầu cử Quốc hội khóa 24. Đây là cuộc bầu cử thứ tư kể từ khi đất nước này rơi vào tình trạng bế tắc chính trị năm 2019. Cục diện chính trị không ngừng thay đổi và các cuộc bầu cử liên tiếp đã khiến người dân Israel cảm thấy chán nản, tỷ lệ người đi bỏ phiếu cũng ở mức thấp nhất kể từ năm 2009 đến nay.

Chỉ có hay không có... "Bibi"?

Trong cuộc bầu cử lần này, sự khác biệt giữa hai phe chính trị hàng đầu không còn là chia rẽ truyền thống giữa cánh tả và cánh hữu, mà là sự ủng hộ và phản đối đối với ông Benjamin Netanyahu, từ đó hình thành hai phe "chỉ có Bibi" (Bibi là biệt danh của ông Netanyahu) hoặc "chỉ cần không phải Bibi". Giới hạn bất đồng giữa các đảng cũng chuyển từ ý thức hệ sang có chấp nhận cùng thành lập liên minh cầm quyền với ông Netanyahu hay không.

Các cuộc thăm dò dư luận của kênh truyền hình Channel 12, 13 và Kan 11 của Israel cho thấy đảng Likud do Thủ tướng đương nhiệm Netanyahu lãnh đạo vẫn sẽ trở thành đảng lớn nhất, nhiều khả năng sẽ giành được 30 đến 31 ghế trong tổng số 120 ghế. Đảng Shas - chính đảng thuộc phe chính thống cực đoan, đồng minh truyền thống của ông Netanyahu - sẽ giành được khoảng 9 ghế. Đảng United Torah Judaism và Religious Zionist sẽ có khoảng 6 đến 7 ghế. Đảng Yamina, có thể sẽ gia nhập liên minh của ông Netanyahu, sẽ giành được 7 ghế. 

Nếu đạt được sự ủng hộ của liên minh cánh hữu, ông Netanyahu có thể thành lập được liên minh cầm quyền với 58 đến 61 ghế, có khả năng thành lập được chính phủ. Sau khi kết quả cuộc thăm dò dư luận được công bố, trên Twitter, ông Netanyahu đã tuyên bố đảng Likud giành được thắng lợi lớn và bắt đầu triệu tập lãnh đạo các đảng phái khác nhằm cùng xây dựng một chính phủ cánh hữu.

Israel có nguy cơ phải bước vào cuộc bầu cử Quốc hội lần 5 chỉ trong vòng hơn 2 năm

Bên còn lại, theo kết quả thăm dò, trong số các đảng nêu rõ sẽ không ủng hộ liên minh của ông Netanyahu, đảng Yesh Atid, đảng lớn thứ hai, do Yair Lapid lãnh đạo, sẽ giành được 17 đến 18 ghế; đảng Hy vọng mới của cựu thành viên đảng Likud Gideon Sa'ar chỉ giành được 6 ghế, kém xa con số dự kiến mà đảng này đưa ra khi thành lập vào tháng 12-2020; đảng Yisrael Beytenu có thể giành được 7 ghế; đảng Xanh - Trắng, đảng lớn thứ hai trong cuộc bầu cử năm 2020, sẽ giảm khoảng 7 - 8 ghế. Công đảng Gesher cũng sẽ giành được 7 - 8 ghế; đảng Meretz sẽ giành được 6 - 7 ghế; đảng Joint List, liên minh giữa các đảng của người Israel gốc Arab, sẽ có thể có được 8 - 9 ghế.

Do đảng cánh hữu đã loại bỏ khả năng cùng thành lập chính phủ với đảng người Israel gốc Arab, phe các đảng chống ông Netanyahu sẽ chỉ có thể giành được từ 51 đến 54 ghế, và nếu liên kết các đảng cánh hữu mới có khả năng đạt được 61 ghế.

Các kịch bản liên minh

Theo kết quả các cuộc thăm dò, việc thành lập chính phủ ở Israel có thể xuất hiện 3 kịch bản.

Kịch bản đầu tiên, đó là việc phe của ông Netanyahu giành chiến thắng và ông bước vào nhiệm kỳ thứ 6. Trong thời gian đại dịch COVID-19 hoành hành, chính quyền ông Netanyahu nhiều lần bị chỉ trích do thực hiện các biện pháp phòng dịch kém hiệu quả và dung túng cho phe Do Thái chính thống cực đoan. Tỷ lệ ủng hộ ông cũng từng giảm xuống thấp nhất trong giai đoạn này. Tuy nhiên, từ cuối 2020, ông Netanyahu đã thúc đẩy mạnh mẽ công tác tiêm chủng toàn quốc, đến nay đã có hơn 49,4% dân số Israel tiêm đủ 2 mũi vaccine. Trong hai tuần trước cuộc bầu cử, số ca mắc COVID-19 ở Israel đã giảm mạnh, làm tăng cơ hội chiến thắng cho đảng Likud. Hiện tại, số ghế của đảng Likud vượt xa đảng lớn thứ hai, mang lại lợi thế rõ ràng cho ông Netanyahu trong việc thành lập chính phủ. Vì vậy, tổng thống rất có thể sẽ trao quyền thành lập chính phủ cho ông. 

Nếu ông Netanyahu có thể tận dụng các biện pháp chính trị ưu việt của mình để tập hợp đảng Ra'am, đảng Religious Zionists và đảng Shas, cùng với đảng Cánh hữu mới của ông Naftali Bennett về cùng một phe thì ông có thể thành lập một liên minh cầm quyền chiếm 63 ghế trong Quốc hội và đó cũng sẽ là một chính phủ liên minh Do Thái - Arab chưa từng có. Nếu đảng Cánh hữu mới bắt tay với phe ông Netanyahu thì rất có thể ông sẽ phải cùng ông Bennett thay phiên nhau đảm nhận ghế thủ tướng.

Kịch bản thứ hai đó là phe chống ông Netanyahu thành lập một liên minh cầm quyền. Mặc dù có mục tiêu chung - cùng chống ông Netanyahu - nhưng phe chính trị với nhiều chính đảng bao gồm cả cánh tả, cánh hữu, cực hữu và trung lập này sẽ có lập trường và yêu sách chính trị phức tạp hơn nhiều, cho dù có thể tạm thời thành lập được liên minh cầm quyền nhưng cũng khó thoát khỏi những mâu thuẫn cố hữu và sự bế tắc của việc quyền lực bị phân tán.

Kịch bản thứ ba, đó là việc thành lập chính phủ thất bại và Israel lại phải bước vào cuộc bầu cử lần 5. Theo số liệu thăm dò dư luận hiện tại, trong 2 kịch bản nói trên, cả phe ông Netanyahu và phe chống ông đều có thể không đạt dược 61 ghế ngay cả khi bắt tay với Liên minh các đảng cánh hữu. Theo thỏa thuận về chính phủ liên minh mà đảng Likud và đảng Xanh - Trắng đạt được vào năm 2020, nếu Israel không thể thành lập chính phủ ới vào tháng 11-2021 thì ông Benny Gantz rất có thể sẽ tiếp nhận ghế thủ tướng lâm thời của Israel.

Xem ra, với kết quả thăm dò hiện tại thì vẫn khó phá vỡ thế bế tắc chính trị giữa hai phe trên chính trường Israel. Khả năng diễn ra cuộc bầu cử lần 5 là gần như chắc chắn. Việc các cuộc bầu cử liên tục diễn ra và ngân sách bị gác lại trong 2 năm qua đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến kế hoạch kinh tế dài hạn và xây dựng cơ sở hạ tầng quy mô lớn của Israel. Hiện tại, lãnh đạo các chính đảng của Israel đang nỗ lực để tránh cuộc bầu cử lần thứ 5.

Theo CAND

• Canada: Chính trường lao đao vì sắc thuế của ông Trump (27/12)