Brazil: “Vua sống sót” Michel Temer

Giữ được ghế Tổng thống Brazil không phải là chuyện dễ dàng đối với bất kỳ chính khách nào. Đã từng có 2 tổng thống nước này bị luận tội trong 3 thập kỷ qua và một số nhân vật giàu thế lực nhất trong giới chính trị lẫn doanh thương hiện đang phải ngồi sau song sắt. Ngoại trừ một người...

Người đó là Tổng thống Michel Temer, người leo lên ghế Tổng thống Brazil không phải bằng con đường chính trị thông thường - thông qua sự tín nhiệm của người dân trong bầu cử - mà thông qua một con đường tắt ít ai ngờ tới: được đưa lên nhờ vị tổng thống đích thực do dân bầu bị phế truất bằng một cuộc “đảo chính tư pháp”.

Ngoài chuyện đó ra, người ta cho rằng ông Temer có một biệt tài để ngồi trên ghế Tổng thống Brazil trong bối cảnh chính trường chao đảo dữ dội do tham nhũng, bản thân ông cũng đang bị “dính chàm”, lẽ ra đã phải mất ghế từ lâu.

Hôm 25-10, ông Temer đã chứng minh biệt tài “sống sót” bậc thầy của mình khi vượt qua một cuộc bỏ phiếu sống còn ở Hạ viện Brazil. Ông đã giành được 251 phiếu ủng hộ so với 233 phiếu chống, qua đó thành công trong việc dừng cuộc điều tra chống tham nhũng nhắm vào ông, nếu tiến hành sẽ buộc ông phải tạm rời ghế tổng thống trong 6 tháng. Và đây không phải lần đầu ông “sống sót” một cách kỳ lạ như thế.

Cựu Tổng thống Luiz Inacio Lula da Silva sẽ ra tranh cử tổng thống Brazil vào năm tới.

Temer có lẽ là tổng thống đầu tiên trong lịch sử Brazil bị cáo buộc tham nhũng mà vẫn được tại vị và các cáo buộc nhắm vào ông thuộc dạng nghiêm trọng: bị cáo buộc là người đứng đầu một tổ chức tội phạm và cố tình ngăn cản tiến trình thực thi công lý.

Các công tố viên cho biết, vào năm 2006, khi còn là một nghị sĩ, Temer đã xây dựng một kế hoạch hối lộ và kế hoạch đó đã kéo dài cho đến nay. Đảng chính trị của ông bị cáo buộc đã bòn rút hơn 587 triệu reais (khoảng 180 triệu USD) từ các định chế của nhà nước như Petrobras và Công ty Xổ số Brazil (Brazilian Lottery) và chuyển vào túi riêng của các nghị sĩ. Ông cũng bị cáo buộc đã ép doanh nhân tỉ phú Joesley Batista phải bỏ tiền ra để mua sự im lặng của hai nhân chứng chủ chốt đã hợp tác với cảnh sát từ trong trại giam.

Temer bác bỏ mọi cáo buộc, cho rằng mình là nạn nhân của “những kẻ âm mưu đảo chính” nhằm đẩy ông khỏi ghế Tổng thống Brazil trong khi các công tố viên Brazil cho biết, họ có cả “núi bằng chứng”. Có một đoạn video về một trợ lý thân cận của ông Temer nhận các túi đựng đầy tiền, dễ có đến hàng triệu reais, tại một nhà hàng ở Sao Paulo.

Và hai nhân chứng quan trọng đã mô tả Tổng thống Brazil đã “nhón” lấy một phần trong số tiền đó bỏ túi riêng. Các công tố viên cũng nắm trong tay một đoạn ghi âm trong đó ông Temer nghe Joesley Batista báo cáo về việc đưa hối lộ cho các thẩm phán và nhân chứng để họ ém những thông tin, bằng chứng bất lợi cho ông Temer.

Bằng chứng thì có nhiều, nhưng quan trọng là Quốc hội có tán thành luận tội tổng thống hay không.

Năm ngoái, bà Rousseff bị luận tội vì những cáo buộc ít nghiêm trọng hơn nhiều. Nhưng ông Temer bị cáo buộc nhiều tội hơn, lại là tội nặng, mà lại không bị luận tội. Tại sao vậy? Giới phân tích đánh giá, ông Temer đã chứng minh cho thấy ông có kỹ năng rất tốt trong cái gọi là “nghệ thuật tồn tại”. Thứ nhất, người ta cho rằng nền kinh tế có phần ủng hộ ông.

“Vua sống sót” Michel Temer.

Vào thời điểm bà Rousseff bị luận tội, nền kinh tế Brazil trong tình trạng trì trệ tệ hại nhất, còn hiện nay, kinh tế Brazil đang cho thấy những dấu hiệu hồi phục dù còn khiêm tốn. Và Temer đã biết lợi dụng đặc điểm tình hình kinh tế đất nước theo hướng có lợi cho mình.

Cách đây khoảng một tuần, ông đã viết một lá thư gửi các nghị sĩ, trong đó cảnh báo nếu tiến hành điều tra đối với các vụ việc của ông sẽ làm ảnh hưởng đến tâm lý thị trường, từ đó có thể làm đảo ngược đà hồi phục còn yếu ớt của nền kinh tế. Để hỗ trợ ông, chính phủ của ông cũng thương lượng, mặc cả quyết liệt với các nghị sĩ, đề xuất tăng ngân sách chi tiêu lên 12 tỉ reais.

Tiếp đến, Temer còn tuyên bố sẽ nới lỏng luật chống nô lệ và các chương trình tư hữu hóa mà các nghị sĩ đã phản đối. Carlos Melo, chuyên gia về chính trị tại Trường đào tạo Kinh doanh Insper (Brazil) cho rằng, ông Temer đã không sử dụng công cụ pháp lý mà sử dụng nghệ thuật thương lượng thông qua ngòi bút và ngân sách Brazil để giành chiến thắng.

Đây là một động thái “đáng báo động” đặc biệt là trong thời điểm hiện tại khi các vấn đề liên quan đến ngân sách nhà nước đã góp phần gây ra tình trạng trì trệ của nền kinh tế Brazil.

Bên cạnh đó, ông Temer còn có kỹ năng lấy lòng (nịnh) các chính khách đồng nghiệp. Temer cho rằng, mình là “mục tiêu của một cuộc săn phù thủy chống lại giới chính khách”, và điều này đã đánh trúng “tim đen” của các chính khách cũng bị cáo buộc tương tự. 59% số nghị sĩ đứng về phía Tổng thống Temer trong cuộc bỏ phiếu quyết định việc xét xử ông đều là những người cũng đang bị điều tra.

Tuy vậy, đánh giá của công chúng không giống như cuộc mặc cả, mua bán trong hành lang chính trị ở Brazil. Trong các cuộc thăm dò ý kiến công chúng, “vua sống sót” Temer được xem là vị tổng thống có tỉ lệ ủng hộ tệ nhất trong lịch sử Brazil. Vậy tại sao người dân Brazil lại không xuống đường phản đối ông như đã từng làm với bà Rousseff?

Giáo sư Melo cho rằng, công chúng Brazil hiện nay có vẻ an phận và không còn muốn bạo động nữa. Họ có vẻ đã hài lòng với việc đã phế truất bà Rousseff. Mặt khác, các nhà tổ chức xuống đường để phản đối bà Rousseff đều là thành phần ủng hộ các chính sách cải cách kinh tế của ông Temer, cho nên họ không có hứng thú chống đối ông.

Họ cho rằng, biểu tình phản đối ông Temer có thể làm tăng sự ủng hộ dành cho đảng thiên tả Công nhân và ứng cử viên của đảng này trong cuộc bầu cử năm tới là cựu Tổng thống Lula da Silva. 

Theo CAND

• Tình bạn ngày càng khăng khít giữa ông Trump và Elon Musk (23/11)