Bước giật lùi của ông Erdogan

Cuộc bỏ phiếu lại tại thành phố Istanbul hôm 23-6 trong cuộc bầu cử chính quyền địa phương năm 2019 ở Thổ Nhĩ Kỳ đã cho kết quả không như mong muốn của Tổng thống Recep Tayyip Erdogan, bởi giành chiến thắng cuối cùng không phải là đảng AKP của ông mà là người của đảng đối lập CHP.

Theo cơ quan thông tấn Anadolu, kết quả được Ủy ban Bầu cử quốc gia công bố chính thức sáng 24-6 cho thấy lần thứ hai ứng cử viên Ekrem Imamoglu thuộc đảng đối lập Cộng hòa Nhân dân (CHP) đã giành chiến thắng với tỉ lệ 54% trước đối thủ Binali Yildirim thuộc đảng cầm quyền AKP, tại cuộc bỏ phiếu hôm 23-6. Đây là cuộc bỏ phiếu lại đối với chức danh Thị trưởng Istanbul trong cuộc bầu cử chính quyền địa phương Thổ Nhĩ Kỳ, sau khi Ủy ban Bầu cử quốc gia hủy bỏ kết quả bầu cử ngày 31-3 theo yêu cầu của Tổng thống Erdogan.

Ngay trong đêm 23-6, khi những thông tin ban đầu về tỉ lệ kiểm phiếu xuất hiện trên truyền thông, đám đông hàng vạn người ủng hộ ông Imamoglu đã đổ ra đường phố reo hò ăn mừng. Ông Imamoglu hào hứng tuyên bố trước đám đông: “Cả nước Thổ Nhĩ Kỳ đã thắng cử, không phải một nhóm người hay đảng phái nào”. Imamoglu ca ngợi sự dũng cảm đứng lên của những người dân đã bỏ phiếu bầu cho ông, cho rằng chính họ đã đứng lên “bảo vệ truyền thống dân chủ có tuổi đời hơn trăm năm”.

Chỉ đạt tỉ lệ phiếu 45%, ông Yildirim đành chấp nhận thất bại và dùng những ngôn từ chính trị để chúc mừng ông Imamoglu, thừa nhận “dân chủ đang hoạt động” tại Thổ Nhĩ Kỳ, đồng thời cầu chúc ông Imamoglu phục vụ tốt cho người dân. “Vì sự phục vụ tốt của ông ấy, chúng tôi sẽ hỗ trợ ông ấy trong công việc” - Yildirim tuyên bố. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ cũng chúc mừng chiến thắng của ông Imamoglu trên mạng xã hội Twitter.

Nhưng khác với Yildirim, ông Erdogan không chúc mừng một cách “vô tư” như thế mà thòng thêm tuyên bố đảng AKP của ông sẽ không từ bỏ các mục tiêu dân chủ, pháp luật, hòa bình thịnh vượng và ổn định”.

Tuy nhiên, có vẻ như chiến thắng của ông Imamoglu là một liều thuốc đắng đối với ông Erdogan. Ngay sau khi kết quả bỏ phiếu ngày 31-3 được công bố với chiến thắng tại Istanbul thuộc về ông Imampoglu, Tổng thống Erdogan lập tức lên tiếng không chấp nhận kết quả bầu cử. Đảng AKP của ông sau đó đã nộp đơn khiếu nại lên Ủy ban Bầu cử quốc gia, cáo buộc có gian lận phiếu bầu. Tiếp sau đó, Ủy ban Bầu cử quốc gia đã ra một quyết định gây tranh cãi là hủy bỏ kết quả bầu cử tranh chức Thị trưởng Istanbul và ra lệnh tổ chức bỏ phiếu lại.

Ông Ekrem Imamoglu mừng chiến thắng đêm 23-6.

Cần lưu ý rằng, cuộc bầu cử chính quyền địa phương hôm 31-3 đã chứng kiến sự thất bại lần đầu tiên của đảng AKP ngay tại căn cứ địa Istanbul, đồng thời cũng lần đầu tiên AKP mất quyền kiểm soát 3 thành phố lớn nhất nước là Ankara, Istanbul và Izmir. Mặc dù vẫn còn kiểm soát đến 2/3 số hội đồng cấp quận của Istanbul nhưng việc mất ghế thị trưởng vào tay đảng đối lập CHP coi như là mất quyền kiểm soát quan trọng nhất đối với thành phố phát triển nhất Thổ Nhĩ Kỳ. Và thất bại này có ý nghĩa đặc biệt nghiêm trọng đối với Tổng thống Erdogan.

Giới bình luận cho rằng cuộc bầu cử lại chức Thị trưởng Istanbul hôm 23-6 có ý nghĩa vượt ngoài chiếc ghế thị trưởng. Đó là một thử thách sống còn của các cuộc bầu cử trước sức ép quyền lực dữ dội của Tổng thống Erdogan. Bởi, đối với ông Erdogan, việc nắm quyền kiểm soát thành phố Istanbul có ý nghĩa rất quan trọng, mà mất nó được xem như một thất bại lớn, một biểu hiện của sự mất đi tín nhiệm của người dân thành phố này.

Không phải ngẫu nhiên ông Erdogan từng tuyên bố Istanbul “ai thắng ở Istanbul, người đó sẽ thắng ở toàn Thổ Nhĩ Kỳ”. Istanbul là thành phố kinh tế quan trọng nhất, đóng góp đến 30% GDP cả nước và là trái tim của Thổ Nhĩ Kỳ cả về kinh tế, chính trị. Riêng đối với Erdogan, Istanbul còn là căn cứ chính trị nhiều năm qua, là nơi đầu tiên ông đặt chân vào chính trị, nâng bước ông trên con đường chính trị suốt hàng chục năm qua.

Vì vậy, Erdogan đã quyết tâm bằng mọi giá không để mất Istanbul, kể cả dùng thủ đoạn gây áp lực chính trị để có được nó. Nhưng, rốt cuộc thì lá phiếu của người dân đã quyết định tất cả, người dân quyết định chọn lựa ai, người đó lên lãnh đạo.

Giới bình luận cho rằng không thể xem kết quả thắng cử hôm 23-6 là một chiến thắng của phe đối lập mà kết quả đó chủ yếu xuất phát từ những sai lầm của đảng cầm quyền AKP và bản thân Tổng thống Erdogan. Thực vậy, việc Erdogan không chấp nhận thua cuộc ngày 31-3 và sau đó là quyết định bầu cử lại chức Thị trưởng Istanbul của Ủy ban Bầu cử quốc gia đã gây nên làn sóng tranh cãi, chỉ trích từ phe đối lập và dư luận công chúng nói chung.

Mặt khác, cuộc bầu cử chính quyền địa phương Thổ Nhĩ Kỳ diễn ra trong bối cảnh chính trị trong nước căng thẳng bởi sự thanh trừng thẳng tay của Tổng thống Erdogan đối với thành phần đối lập, những kẻ chống đối, muốn lật đổ ông. Sau cuộc đảo chính bất thành tháng 7-2016, Thổ Nhĩ Kỳ đã tiến hành một chiến dịch sa thải, bắt bớ chưa từng có và lớn nhất thế giới, với hàng chục ngàn người mất việc và hơn 1.100 người bị xét xử, tuyên án trước tòa.

Ngày 20-6 vừa qua, tòa án tiếp tục tuyên 151 người liên quan vụ đảo chính, trong đó đa số là sĩ quan quân đội, án tù chung thân. Hành động bắt bớ, xét xử thẳng tay đó khiến người dân Istanbul và nhiều thành phố lớn khác cảm thấy không an tâm với sự cầm quyền của đảng AKP và Tổng thống Erdogan. Phản ứng của họ chính là lá phiếu.

Vấn đề còn lại là liệu kết quả thắng cử của ông Imamoglu có tiếp tục bị hủy như lần trước hay không. Giới phân tích cho rằng có lẽ ông Erdogan sẽ không dùng lại lá bài hủy kết quả như lần trước. Sau thất bại hai lần ở Istanbul, có lẽ ông Erdogan sẽ tiến hành việc “thanh lý môn hộ”, tức sàng lọc, loại bỏ những nhân tố yếu kém, gây chia rẽ trong nội bộ làm suy yếu đảng AKP.

Muốn vậy, cách duy nhất là ông sẽ tiến hành một cuộc bầu cử quốc hội trước thời hạn. Ai biết được điều gì sẽ xảy ra khi một cuộc bầu cử như thế được tiến hành.

Theo CAND

• Hành trình ly kỳ của ông Trump từ tổng thống thất cử đến tổng thống đắc cử Mỹ (09/11)