Chung tay đẩy lùi bệnh tan máu bẩm sinh

Bệnh có thể phòng tránh được

Trao đổi với P.V, bác sĩ Hồ Hoàng Vân, Chi cục phó Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình (DS-KHHGĐ) tỉnh, cho biết bệnh TMBS được thế giới phát hiện và nghiên cứu từ năm 1925. Thalassemia là bệnh lý huyết học di truyền phổ biến nhất trên thế giới hiện nay. Bệnh có hai biểu hiện nổi bật, đó là thiếu máu và ứ sắt trong cơ thể. Bệnh nhân TMBS phải điều trị suốt đời, nếu không được điều trị thường xuyên, đầy đủ, sẽ có nhiều biến chứng làm bệnh nhân chậm phát triển thể trạng, giảm sức học tập, lao động...

Thalassemia là một trong những căn bệnh đã và đang gây ra những hậu quả rất nghiêm trọng đến giống nòi. Bệnh ảnh hưởng đến khoảng 200 triệu người trên thế giới, với khoảng 500.000 người mắc bệnh ở thể nặng. Việt Nam có khoảng 13 triệu người - tương đương 13% dân số mang gen bệnh TMBS và có trên 20.000 người bệnh mức độ nặng cần phải điều trị cả đời. Mỗi năm có thêm khoảng 8.000 trẻ em sinh ra bị bệnh TMBS, trong đó có khoảng 2.000 trẻ bị bệnh mức độ nặng và khoảng 800 trẻ không thể ra đời do phù thai. Người bị bệnh và mang gen có ở tất cả các tỉnh, thành phố, các dân tộc trên toàn quốc. Trong đó, tỷ lệ người dân đồng bảo dân tộc miền núi chiếm tỷ lệ khá cao, từ 20 - 40%. Một trong những nguyên nhân chính khiến tỷ lệ người dân mang gen TMBS ở vùng miền núi, đặc biệt là ở các đồng bào dân tộc thiểu số cao là do kết hôn cận huyết.

Điều đáng quan tâm là chất lượng sống của các bệnh nhân bị TMBS rất thấp, số tử vong lớn. Qua báo cáo, từ năm 2001 đến nay, có tới 20% bệnh nhân chết ở lứa tuổi từ 6 - 7, nhiều bệnh nhân tử vong ở độ tuổi 16 - 17, hầu hết các bệnh nhân mắc bệnh nặng không có cơ hội xây dựng gia đình. Số lượng bệnh nhân TMBS hiện nay đã và đang làm các bệnh viện quá tải, tạo áp lực nặng nề lên ngân hàng máu cũng như gánh nặng về chi phí xã hội.

Tuy nhiên, theo bác sĩ Hồ Hoàng Vân, bệnh TMBS có thể phòng tránh hiệu quả từ 90 - 95% bằng các biện pháp như tư vấn và khám sức khỏe trước khi kết hôn, sàng lọc phát hiện sớm cho thai nhi để xác định xem cá nhân có mang gen bệnh hay không, từ đó giúp cho người được tư vấn có sự lựa chọn đúng đắn về hôn nhân cũng như quyết định mang thai và sinh đẻ nhằm sinh ra những đứa con không mắc bệnh TMBS. Đây là biện pháp hiệu quả và chi phí thấp. Nếu cả vợ và chồng đều mang gen bệnh thì có 25% con sinh ra có nguy cơ mắc bệnh ở thể nặng. Trường hợp này cần được thực hiện chẩn đoán trước sinh bằng phương pháp chọc ối hoặc sinh thiết gai nhau và tìm đột biến gen.

Đối với bệnh nhân mức độ nặng và trung bình, cần truyền máu định kỳ và dùng thuốc thải sắt suốt đời; đến khám và điều trị đúng hẹn; khám lại ngay khi có dấu hiệu bất thường như mệt nhiều, đau tim, khó thở, sốt cao, phù...; phẫu thuật cắt lách giúp kéo dài khoảng cách thời gian giữa các đợt truyền máu; ghép tế bào gốc để điều trị bệnh, biện pháp này cần phải đáp ứng điều kiện ngặt nghèo hơn như phải tìm được nguồn tế bào gốc, điều kiện sức khỏe bảo đảm, các chi ghép...

Đẩy mạnh hoạt động truyền thông

Truyền thông là hoạt động có vai trò rất quan trọng, giúp mọi người nâng cao nhận thức và biết cách phòng tránh bệnh TMBS hiệu quả. Nhằm đẩy mạnh công tác truyền thông nhân Ngày Thalassemia năm nay, Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh đã hướng dẫn trung tâm y tế các huyện, thị, thành phố trong tỉnh tổ chức các hoạt động truyền thông hưởng ứng cũng như đẩy mạnh công tác truyền thông về căn bệnh này.

Theo đó, hưởng ứng Ngày Thalassemia năm nay, Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh và trung tâm y tế các huyện, thị, thành phố đã và đang phối hợp với các cơ quan truyền thông tỉnh, các địa phương tăng cường phát sóng, đăng tải các tin, bài, phóng sự về các nội dung bệnh TMBS; tư vấn, tầm soát, chẩn đoán, điều trị sớm một số bệnh tật trước sinh và sơ sinh. Bên cạnh đó, ngành DS-KHHGĐ còn tổ chức cấp phát các sản phẩm truyền thông, tư vấn (tờ rơi, khẩu hiệu…) cho đối tượng, tổ chức treo băng rôn, xe hoa… trên các tuyến đường nhằm tuyên truyền nâng cao nhận thức trong các tầng lớp nhân dân về căn bệnh này.

Bác sĩ Hồ Hoàng Vân cho biết thêm, hoạt động truyền thông còn được mở rộng thông qua các hình thức truyền thông hiện đại để cung cấp thông tin, tư vấn qua internet như trang tin điện tử, mạng xã hội (Facebook, Zalo, Instagram...), điện thoại di động (sms) và các phương tiện truyền tin khác; tăng cường truyền thông trên các trang tin có nhiều người truy cập, các trang tin mà vị thành niên, thanh niên, nam giới và phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ ưa thích và quan tâm.

Với chủ đề “Chung tay đẩy lùi bệnh tan máu bẩm sinh vì sức khỏe cộng đồng, vì tương lai nòi giống”, các hoạt động truyền thông hưởng ứng nhằm kêu gọi hành động từ cấp ủy, chính quyền các cấp, các ngành, các tổ chức, các nhà hoạch định chính sách, các nhà cung cấp dịch vụ y tế và cộng đồng để nâng cao nhận thức của xã hội, cộng đồng, đặc biệt là giới trẻ về tầm quan trọng của việc tầm soát, chẩn đoán và điều trị sớm bệnh tật trước sinh và sơ sinh. Thực hiện tốt điều này sẽ góp phần làm giảm gánh nặng về kinh tế và tinh thần của từng gia đình, cộng đồng, xã hội và nâng cao chất lượng dân số.

 HỒNG THUẬN

• Gần 10 triệu đồng cho “bữa sáng hạnh phúc” (15/11)
• Lời cảm tạ (15/11)
• TP.Dĩ An: Thực hiện nhiều mô hình xây dựng đô thị văn minh (15/11)
• Phát huy sức mạnh đoàn kết, chăm lo cuộc sống của dân (15/11)
• Báo động bệnh suy thận tăng nhanh và ngày càng trẻ hóa (15/11)
• Các địa phương phải có báo cáo thưởng tết năm 2025 trước ngày 15-12 (15/11)
• Ra mắt Câu lạc bộ “Thiện nguyện vì bệnh nhi ung thư tỉnh Bình Dương” (14/11)
• Trình Quốc hội dự án đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam hơn 67 tỷ USD (13/11)