“Cơn địa chấn” trên chính trường Israel

Sự kiện bà Idit Silman, người đứng đầu đảng Liên minh cánh hữu Israel (Yamina) tuyên bố sẽ rút khỏi Yamina và liên minh cầm quyền hiện nay, đồng thời dự định tham gia đảng Likud - đảng đối lập lớn nhất do cựu Thủ tưởng Benjamin Netanyahu đứng đầu - hồi đầu tháng 4 vừa qua đang gây một cơn địa chấn trên chính trường Israel.

Liên minh mong manh

Theo bài phân tích trên trang thepaper.cn, lý do bà Silman tuyên bố rút lui là vì cho rằng Chính phủ Israel hiện nay đã có những hành động làm tổn hại đến thuộc tính Do Thái của nhà nước và lợi ích của người dân Israel. Bản thân bà không ủng hộ điều này, đồng thời cho biết bà muốn thuyết phục những nghị sĩ có chung lập trường với mình cùng rút khỏi liên minh cầm quyền.

Chính phủ Israel hiện nay là một liên minh 8 đảng do ông Yair Lapid, người đứng đầu đảng Tương lai (Yesh Atid) và ông Bennett, người đứng đầu đảng Liên minh cánh hữu (và là Thủ tướng Israel hiện tại) lãnh đạo, đã phải vất vả để có được hơn một nửa số ghế ở quốc hội (trong tổng số 120 ghế). Trong cuộc biểu quyết của quốc hội vào tháng 6-2021, chính phủ khóa này đã được thông qua với tỷ lệ sít sao 60 phiếu thuận, 59 phiếu chống, 1 phiếu trắng.

Phát biểu của bà Idit Silman đang gây sóng gió trên chính trường Israel.

Liên minh cầm quyền này không chỉ vượt qua cuộc chiến ý thức hệ giữa cánh tả và cánh hữu, mà lần đầu tiên trong lịch sử Israel đã bao gồm một chính đảng Arab (Ra’am). Tuy nhiên, việc thành lập liên minh cầm quyền không loại bỏ được sự đối đầu về ý thức hệ giữa các đảng phái khác nhau và xung đột giữa các nước Arab. Do số nghị sĩ của Liên minh cầm quyền vừa đủ quá bán, không chiếm ưu thế tuyệt đối nên từ khi thành lập đến nay, chính phủ khóa này luôn phải đối mặt với nhiều nguy cơ tan rã. Việc bà Silman rút lui lần này trực tiếp khiến liên minh cầm quyền mất ưu thế đa số trong quốc hội, chính phủ mới vốn như đang đi trên lớp băng mỏng, cuối cùng rơi vào nguy cơ sụp đổ sau 10 tháng tồn tại.

3 lối thoát?

Sau khi bà Silman tuyên bố rút khỏi liên minh, cựu Thủ tướng Netanyahu, người đã từ chức gần 1 năm nay, ngay lập tức đăng dòng tweet bày tỏ lòng kính trọng đối với bà, ca ngơi quyết định của bà là đúng đắn và hoan nghênh bà trở lại Likud là phe cánh hữu và phe dân tộc chủ nghĩa “mang ý nghĩa đích thực. Sự vui mừng của ông Netanyahu hiển nhiên cho thấy ông chắc chắn sẽ là người hưởng lợi từ cơn địa chấn chính trị mang tên Silman vào lúc này.

Trong tình huống không có sự ủng hộ của đa số trong quốc hội, chính phủ hiện nay phải đối mặt với 3 lựa chọn:

Trước hết là các đảng đối lập cùng phát động cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm chính phủ và luận tội thủ tướng. Theo hệ thống chính trị hiện hành của Israel, để thực hiện quyền luận tội một thủ tướng, quốc hội phải đồng thời đề cử một thủ tướng mới. Điều kiện để thông qua bản luận tội không chỉ yêu cầu hơn một nửa số thành viên quốc hội bỏ phiếu bất tín nhiệm đối với chính phủ hiện nay, mà còn phải có hơn một nửa số thành viên ủng hộ ứng cử viên thủ tướng mới thành lập nội các.

Xem xét từ cơ cấu hiện nay của Quốc hội Israel, Likud chiếm 30 ghế, không chỉ là đảng đối lập lớn nhất mà còn là đảng lớn nhất trong quốc hội. Nếu đảng đối lập tiến hành thành công cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm thì ông Netanyahu chắc chắn sẽ được bầu làm ứng cử viên thủ tướng mới. Hiện nay, phe ủng hộ ông chiếm 53 ghế trong quốc hội. Nếu bà Silman có thể lôi kéo thêm 6 nghị sĩ cánh hữu ra khỏi liên minh cầm quyền hiện nay và ủng hộ đảng Likud, hoặc một trong các đảng của chính phủ 8 đảng ly khai, thì động thái bất tín nhiệm đối với chính phủ hiện tại sẽ được thông qua thành công, ông Netanyahu sẽ đảo ngược được quyền lực và sẽ tái xuất.

Lựa chọn thứ hai là Thủ tướng Bennett hiện nay và Thủ tướng luân phiên là ông Lapid (mỗi người làm 2 năm, hiện đang là ông Bennett), sẽ cơ cấu lại thành viên của liên minh cầm quyền, lôi kéo các đảng đối lập khác hoặc các nghị sĩ của phe đối lập tham gia liên minh cầm quyền của họ, lấp chỗ trống của bà Silman và những người khác, để liên minh cầm quyền giành lại đa số trong quốc hội, cho phép tiếp tục chính phủ hiện nay.

Lựa chọn cuối cùng là có thể giải tán quốc hội và bầu cử lại. Có 2 cách để giải tán quốc hội: cách thứ nhất là giải tán quốc hội và tổng tuyển cử trước thời hạn; cách thứ hai là các đảng đối lập đang chiếm ưu thế trong quốc hội cùng tiến hành bỏ phiếu giải tán quốc hội, sau khi cuộc bỏ phiếu được thông qua, quốc hội sẽ tự giải tán và bầu lại.

Tuy nhiên, trong tình hình hiện nay, lựa chọn thứ 3 là không dễ dàng cho các ông Bennett và Lapid. Cuộc bám đuổi sít sao vừa qua đã cho thấy có sự cạnh tranh khá khốc liệt. Các đảng đối lập chủ yếu được chia thành 3 nhóm: đảng Likud, chính đảng Do Thái tôn giáo và chính đảng Arab. Trong số đó, đảng Likud và chính đảng Do Thái tôn giáo đã từng cùng nhau hình thành nền tảng cầm quyền trong nhiệm kỳ thủ tướng của ông Netanyahu trong suốt 10 năm qua, đó là “liên minh chính trị tôn giáo cánh hữu”, mối quan hệ đó là “sống chết có nhau”. Trong khi đó, căng thẳng Palestine - Israel đang gia tăng một lần nữa khiến nhiều người Israel cảm thấy cuộc sống của họ bị đe dọa nghiêm trọng, nếu vội vàng tiến hành cuộc tổng tuyển cử, rất có thể nhiều cử tri trung dung sẽ ngả sang nhóm cánh hữu với lâp trường cứng rắn về an ninh quốc gia. Đảng Yesh Atid theo khuynh hướng trung dung sẽ mất đi sự ủng hộ của nhiều cử tri, ảnh hưởng chính trị bị giảm sút. Trong khi đó thì chính đảng Ra’am khó mà sát cánh với liên minh cầm quyền một lần nữa.

Tuy nhiên, đối với nhiều người Israel, họ tin rằng thời của ông Netanyahu đã qua. Những vấn đề như tham nhũng và những vấn đề hữu khuynh cực đoan của giai đoạn trước vẫn được nhắc đến nhiều và thậm chí còn bị cho rằng nó đã phá hoại nghiêm trọng chế độ dân chủ và hệ sinh thái chính trị của đất nước. Và, điều quan trọng nhất, cơn địa chấn vẫn còn đang ở phía trước.

Theo TTXVN

• Chiến thắng toàn diện của đảng Cộng hòa (18/11)