Họ là những người có thâm niên bám biển hàng mấy chục năm để tiếp sức cho các ngư dân trên các quần đảo Trường Sa - Hoàng Sa thông qua việc cung cấp nước ngọt, thu mua hải sản, cung cấp lương thực thực phẩm, dầu… và sẵn sàng làm công tác cứu hộ cứu nạn. Họ sống hết mình với biển - đảo quê hương, với một phần thiêng liêng của Tổ quốc.
Cột mốc chủ quyền đảo Trường Sa trên huyện đảo Trường Sa
Cưỡi sóng, đưa nước ngọt ra đảo Đá Tây (Trường Sa)
Quê gốc ở huyện Tĩnh Gia (Thanh Hóa), thuyền trưởng Trương Ngọc Thạch (Công ty TNHH MTV dịch vụ khai thác hải sản biển Đông) cùng gia đình vào lập nghiệp tại TP.HCM từ những ngày đầu đất nước giải phóng. Theo học nghề thủy sản, khi tốt nghiệp ông theo nghề thuyền trưởng. Tình yêu nghề được ông thể hiện bằng việc nhớ rành rọt thời gian bám biển tròn 29 năm 6 tháng, trong đó có 13 năm làm thuyền trưởng tàu khai thác và dịch vụ nghề cá. Năm 2005, công ty của ông được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn giao nhiệm vụ dịch vụ hậu cần nghề cá kết hợp quốc phòng - an ninh trên vùng biển Trường Sa và Cụm kinh tế - Khoa học - Dịch vụ (DK1) bằng việc nuôi trồng thủy sản trên biển, cung ứng nhiên liệu, thực phẩm, thu mua hải sản và đặc biệt là cứu nạn, vận chuyển nước ngọt, sửa chữa tàu thuyền miễn phí cho bà con ngư dân.
Ngày đầu ra đảo Đá Tây, nơi đây hoang sơ với những khối bê tông, nước ngọt chỉ biết trông vào trời. Khi bắt tay xây dựng khu hậu cần nghề cá, ông Thạch cùng đồng nghiệp nghĩ cách thiết kế thêm máng hứng nước từ mái nhà và xây bể nổi diện tích 3.000m2 để chứa nước ngọt. “Chỉ 10 tháng gần đây đã có 1.400 lượt tàu ghé đảo lấy nước ngọt”, ông khoe.
Nói nghe đơn giản, nhưng mỗi tàu vận chuyển một tấn nước ngọt ra được hòn đảo cách đất liền hơn 600km không hề đơn giản. Nhiều lần con tàu chao đảo giữa sóng lớn, mất cả ngày ròng mới cập được đảo an toàn. Có lần chở được nước ngọt từ đất liền nhưng gặp sóng to, tàu không thể cập khu hậu cần để bơm nước lên bể. Ông Thạch chỉ huy các thuyền viên khác bắc đường ống từ đảo ra tàu, chia nhau ngồi trên các thuyền nhỏ giữ chặt để đường ống không bị sóng biển đánh tán và dùng thêm một máy bơm tiếp lực.
Đảo Đá Tây giờ đã thành điểm đến quen thuộc lấy nước ngọt của ngư dân. Để tiết kiệm thời gian và nhiên liệu cho bà con, đoàn tàu hậu cần vẫn chạy ra giữa khơi xa để tiếp nước ngọt. Giữa độ sâu 3.000 - 4.000m, các thuyền không thể neo đậu, những can nước được chuyển xuống tàu nhỏ hơn chạy ra chỗ ngư dân. Hay nhiều khi sóng lớn buộc tàu hậu cần phải bơm nước qua đường ống đưa trực tiếp xuống tàu cá.
Mùa khô hạn, tàu chở nước từ đất liền chưa ra thì ngoài đảo xa đã hết nước. “Tàu cá ngư dân vào đảo xin ứng cứu nước ngọt. Anh em lại vui vẻ tiết kiệm nước sinh hoạt. Có khi tắm nước mặn rồi nhúng khăn vào nước ngọt lau qua người”, ông Thạch kể và hồ hởi khoe sắp tới Nhà nước đầu tư công nghệ tách nước ngọt từ nước mặn, khi đó ngư dân và chính đội thuyền hậu cần sẽ bớt vất vả. Ngoài việc cung cấp nước ngọt cho ngư dân, công ty của ông Thạch còn sửa chữa tàu cá cho ngư dân. Ông Thạch nhớ nhất chuyến tàu đưa đội sửa chữa ra tàu cá, bất ngờ tàu cá rơi chân vịt. Nước từ phía dưới xối xả trào lên. Đang lúc nguy nan, một thuyền viên trẻ tuổi quay sang ông hỏi “Thế là mình chết ở đây à chú?”.
Ông Thạch nhoẻn miệng cười động viên rồi phân công người lặn xuống biển tìm chỗ tàu thủng dùng vật dụng nút lại. Vật lộn suốt 6 tiếng tát nước trong đêm tối, cuối cùng con tàu nổi trên mặt nước. Từ đó ông đúc kết: “Sống ở đời không gì quan trọng hơn niềm tin!”.
Ông thuyền trưởng kể có những đêm trời tối đen, ông đi tuần tra và lặng người khi thấy ngư dân ngồi bất động trên chiếc thuyền thúng mỏng manh để câu mực, đánh đổi cả tính mạng của mình để có được những con cá bán lấy tiền mang về cho vợ con. “Có lẽ tình yêu gia đình là lý do ngư dân đánh ván bài ngửa với biển cả. Chính họ là những cột mốc chủ quyền trên biển Đông”, ông Thạch chiêm nghiệm.
Gia đình có 3 thế hệ làm hậu cần nghề cá
Thuyền nhỏ không thỏa sức vẫy vùng, khi được bố giao lại “chức” thuyền trưởng, ông Lê Mến đầu tư mở rộng công suất tàu hậu cần. Từ chiếc tàu đầu tiên chỉ với 20CV, giờ ông Mến đang sở hữu hai tàu 1.160CV và 502CV làm nghề hậu cần cho các tàu cá Đà Nẵng và một số tàu tỉnh bạn đánh bắt ngoài khơi.
Gia đình ông cũng đăng ký với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chiếc tàu mới đóng số hiệu ĐNa 90444 Ts là tàu hậu cần lớn nhất miền Trung. Đây là con tàu tư nhân đầu tiên của Việt Nam làm dịch vụ nghề cá ngoài khơi theo phương thức hỗ trợ nhau, sẵn sàng đối mặt và ứng phó kịp thời với những bất trắc trên biển.
Theo ông Mến, vì xa khơi, không có dịch vụ tại chỗ, bảo quản kịp thời nên giá trị hải sản của ngư dân mất đi khoảng 30%. Giá bán thấp thì chính những ngư dân là người chịu thiệt thòi nhiều nhất. Nhiều khi tàu cá đang đánh bắt nơi nhiều hải sản cũng đành phải quay vào bờ để tiếp nhiên liệu, tốn thêm 30% chi phí.
Vì vậy, ông đã không chút do dự dốc hết số tiền 3,5 tỷ đồng đóng tàu hậu cần dài 26m, rộng 6m, cao hơn 6m, có 27 khoang chứa với tổng thể tích 120m3. Tổng tải của tàu 150 tấn, khả năng chứa 5.000 - 7.000 lít nhiên liệu, 1.200 - 1.500 cây đá, 20 tấn lương thực, nước uống…
Ngoài cung cấp nước, lương thực, thực phẩm, dầu…, nhiều tàu cá của ngư dân bị nạn cũng được tàu hậu cần của gia đình ông ứng cứu. Có tàu bị hỏng máy, thả trôi giữa biển được tàu của ông kéo vào bờ sửa chữa, hay nhiều ngư dân đau ốm giữa khơi cũng được đưa vào bệnh viện chữa trị. Gia đình thuyền trưởng này cũng kiêm luôn việc thông báo tình hình thời tiết cho cơ quan chức năng.
“Nhờ chiếc tàu lớn này mà trong đợt chạy bão Sơn Tinh vừa qua, tôi đã thu mua một lúc 35 tấn mực của một ngư dân. Nếu tàu công suất nhỏ thì chỉ lấy được 15 tấn, số còn lại ngư dân phải thả trôi xuống biển để chạy vào bờ tránh bão, vừa tổn thất lại vừa làm ô nhiễm môi trường”, ông Mến trải lòng.
Sau khi hạ thủy, ông Lê Mến giao lại con tàu ĐNa 90444 cho con trai là Lê Văn Sang làm thuyền trưởng. Với Sang, đây là niềm mơ ước của thế hệ thứ ba nối nghiệp ông cha. Nói như hét vào điện thoại giữa những cơn sóng Hoàng Sa, Sang kể: “Có khi trời đổ bão, 8 tàu cá xúm lại kéo một tàu bị hỏng vào bờ nhưng không thể chống lại sóng lớn, gió giật cấp 8 - 9. Khi tàu hậu cần đến ứng cứu, mắc dây lai dắt, chiếc tàu lớn kéo phăng tàu bị nạn chạy bão vào bờ an toàn. Mới đây tàu của tôi bị hỏng cùng lúc hai máy, nhưng nhờ tàu dùng 3 động cơ nên may mắn vào được bờ”.
Bạn hàng của gia đình ông Mến đều là những ngư dân chất phác làm ăn bằng chữ tín. Nhiều khi họ thiếu vốn ra khơi, ông Mến cho ứng trước cả 2.000 lít dầu. Họ đánh được cá thì liên lạc qua bộ đàm để ông ra biển thu mua. Khi hải sản vào đến đất liền, ngoài việc phân phối cho người bán buôn, xe đông lạnh của ông Mến lại chất đầy hàng đi khắp miền Trung.
C.T (Tổng hợp)