Những ngày trốn chạy của Gadhafi

Cuộc chạy trốn của nhà lãnh đạo thất thế Moammar Gadhafi được một người thân cận với ông kể lại, cho thấy rõ hơn về những ngày cuối cùng của viên đại tá.

Ông Moammar Gadhafi. Ảnh: AP

Mansour Dhao Ibrahim, người chỉ huy Vệ binh Nhân dân - một mạng lưới của những người trung thành với ông Gadhafi, ngồi trong một phòng họp lớn mà nay được coi là buồng giam, đắp chăn lên hai chân, mặc áo màu xanh có thể là đồng phục của một công ty điện. Chỉ có vài lính gác ở xung quanh, nhưng họ cũng chẳng màng quan tâm tới Dhao, người nói rằng ông được đối xử tốt từ khi bị bắt và được điều trị các vết thương.

Từ từ và chậm rãi, ông Dhao kể rằng người từng nắm quyền lực tối cao tại Libya sống qua ngày bằng gạo và mì sợi mà những cận vệ lấy được từ các nhà dân bị bỏ hoang ở Sirte. Nhà lãnh đạo bị lật đổ luôn tỏ ra bất chấp và sống dựa vào những ảo tưởng. Cứ vài ngày, Gadhafi lại di chuyển chỗ ở.

Đại tá Gadhafi chạy tới Sirte hôm 21/8, ngày mà Tripoli thất thủ, trong một đoàn xe nhỏ có hành trình lần lượt đi qua các thành trì Tarhuna và Bani Walid. Ông Dhao tới Sirte một ngày sau đó. Quyết định tới ẩn náu tại Sirte của Gadhafi xuất phát từ ý tưởng của con trai Mutassim, người cho rằng thành phố này là một thành trì lâu dài của phe Gadhafi và thường xuyên bị NATO oanh kích nên khó ai có thể ngờ được.

Ông Gadhafi đi cùng 10 người, gồm các nhân vật thân cận và các vệ sĩ. Mutassim, người chỉ huy lực lượng trung thành với Gadhafi, không đi cùng cha mình vì lo ngại chiếc điện thoại vệ tinh mà nhà lãnh đạo thất thế mang theo có thể bị định vị.

Ngoài việc truyền tải các thông điệp qua một kênh truyền hình của Syria, đại tá Gadhafi cắt bỏ hoàn toàn mọi sợi dây liên lạc với thế giới bên ngoài. Ông không có một chiếc máy tính nào và hiếm khi được sử dụng điện. Hầu hết quãng thời gian chạy trốn được Gadhafi sử dụng cho việc đọc kinh Koran.

Ông Dhao trong căn phòng họp nay được sử dụng như một buồng giam. Ảnh: The New York Times

Chịu sức ép từ cuộc vây hãm của quân đội chính phủ mới tại Libya, đại tá Gadhafi dần trở nên mất kiên nhẫn với cuộc sống trốn chạy tại Sirte, nơi ông được sinh ra vào năm 1942. Ông Dhao cho hay viên đại tá 69 tuổi liên tục hỏi vì sao không có điện, vì sao không có nước.

Dhao, người gắn bó với Gadhafi trong suốt thời gian bị vây hãm tại Sirte, cho biết ông và nhiều người thân cận khác đã nhiều lần khuyên đại tá quyết định việc từ bỏ quyền lực hoặc rời khỏi đất nước. Tuy nhiên, ông Gadhafi và con trai Mutassim thậm chí không có ý cân nhắc những lựa chọn này.

Một số người ủng hộ Gadhafi khẳng định cựu lãnh đạo Libya vẫn thể hiện ý chí chiến đấu đến cùng và tự trang bị vũ khí trong suốt thời gian chạy trốn, nhưng ông không thực sự tham gia vào một cuộc giao tranh nào. Thay vào đó, ông dành nhiều thời gian để đọc và thực hiện những cuộc gọi bằng điện thoại vệ tinh. "Tôi có thể cam đoan rằng ông ấy không bắn một phát súng nào", ông Dhao nói.

Dhao và nhiều người khác cũng nhiều lần cố gắng thuyết phục đại tá Gadhafi rằng những người làm nên cuộc đổi thay ở Libya không phải là "những con chuột và những kẻ đánh thuê", mà là những người bình thường. "Ông ấy cũng biết rằng đó là những người Libya đang phẫn nộ", Dhao nói. "Nhưng rồi ông ấy giải thích rằng việc không ra đầu hàng hoặc bỏ trốn ra nước ngoài là cách ông ấy thực hiện 'nghĩa vụ đạo đức phải ở lại', và nói rằng sự dũng cảm đã níu chân mình".

Gadhafi khước từ những lời khuyên về việc từ bỏ quyền lực và nói rằng: "Đây là đất nước của tôi. Tôi đã không nắm quyền lực từ năm 1977". Dhao kể rằng dường như ông Gadhafi có suy nghĩ thoáng hơn trong việc từ bỏ quyền lực so với các con trai, nhưng cuối cùng cánh cửa phòng của ông vẫn đóng lại khi những người thân cận tới khuyên can.

Trong nhiều tuần liền, quân đội chính phủ mới ở Libya nã đạn pháo vào Sirte. Một quả tên lửa hay rocket thậm chí đã rơi trúng ngôi nhà mà ông Gadhafi đang ở khiến 3 vệ sĩ bị thương, Dhao kể lại. Một đầu bếp đi cùng ông Gadhafi cũng bị thương, nên sau đó mọi người phải tự nấu ăn.

Trong hai tuần vừa qua, khi quân đội chính phủ mới đẩy mạnh tấn công, đại tá Gadhafi và các con trai của ông bị kẹt giữa hai tòa nhà ở một khu dân cư được gọi là Quận 2 tại Sirte. Họ bị hàng trăm lính chính phủ mới bao vây và phải hứng chịu những màn mưa đạn từ các vũ khí hạng nặng. "Quyết định duy nhất lúc đó chỉ là sống hay chết", Dhao nói. Ông Gadhafi cuối cùng quyết định rằng đã đến lúc rời đi, và dự định chạy trốn tới một trong các ngôi nhà ở gần đó, nơi ông đã được sinh ra.

Vào ngày thứ năm 20/10, một đoàn xe hơn 40 chiếc chuẩn bị rời đi vào khoảng 3 giờ sáng, nhưng sự hỗn loạn của những người trong phe trung thành với ông Gadhafi khiến giờ xuất phát bị lùi lại 5 tiếng đồng hồ. Trên một chiếc Toyota Land Cruiser, đại tá Gadhafi và giám đốc an ninh, một người họ hàng và ông Dhao cùng rời đi. Gadhafi hầu như không nói gì lúc đó.

Khoảng nửa giờ sau, các máy bay chiến đấu của NATO và lính chính phủ Libya phát hiện ra đoàn xe. Khi một quả tên lửa rơi xuống gần một chiếc xe, các túi khí đã bung ra. Dhao, khi đó bị thương vì một mảnh đạn, đã cùng chạy trốn với ông Gadhafi và một số người khác. Họ tới một nông trại, sau đó chạy ra đường lớn, và hướng tới những ống thoát nước. Dhao bị trúng một mảnh đạn nữa rồi bất tỉnh. Khi tỉnh lại, ông thấy mình đang ở trong bệnh viện.

Theo VNE

• Tình bạn ngày càng khăng khít giữa ông Trump và Elon Musk (23/11)