Thời gian qua, người viết đã tiếp xúc khá nhiều với những nạn nhân từng tham gia bán hàng đa cấp. Người bị lừa ít thì mất vài triệu đồng, nhiều hơn thì cả vài trăm triệu đồng. Nhưng cái mất nhiều nhất chính là lòng tin đối với bạn bè xung quanh, những nạn nhân từng tham gia bán hàng đa cấp. Về góc độ kinh tế, bán hàng đa cấp là cung ứng sản phẩm trực tiếp từ nhà máy đến tận tay người tiêu dùng, không qua trung gian, không tốn kém chi phí quảng cáo. Người tiêu dùng cũng có thể trở thành một bộ phận trong chuỗi bán hàng đa cấp, giúp tiết kiệm nhiều chi phí cho doanh nghiệp khi tung sản phẩm ra thị trường và giúp người tiêu dùng có thêm thu nhập khi tham gia cung cấp lại sản phẩm.
Tuy nhiên, hoạt động bán hàng đa cấp thâm nhập vào Việt Nam đã bị biến tướng rất nhiều, làm mất đi ý nghĩa tốt đẹp ban đầu. Chỉ trong những tháng đầu năm 2016, Bình Dương đã xử lý 59 hồ sơ của 17 doanh nghiệp đăng ký bán hàng đa cấp. Điều đó cho thấy bán hàng đa cấp đang tạo ra sức hút của rất nhiều người, nhất là đối với các bạn sinh viên và những bà nội trợ. Bỏ tiền túi ra vài chục triệu sẽ có thu nhập tiền tỷ trong vòng một vài năm, cơ hội thăng tiến, đi du lịch nước ngoài là những chiêu bài thường thấy ở các buổi hội thảo bán hàng đa cấp.
Thực tế cho thấy, hiện nay, rất ít doanh nghiệp bán hàng đa cấp trong nước có nhà máy trực tiếp sản xuất ra sản phẩm. Đa phần là họ lấy sản phẩm từ các doanh nghiệp nước ngoài về kinh doanh và phân phối qua hệ thống đa cấp. Tâm lý muốn nhanh làm giàu cùng với những lời lẽ mang đầy tính chất phô trương của không ít doanh nghiệp tổ chức hội thảo bán hàng đa cấp thường là cái bẫy cho người tham gia hội thảo. Để bán được sản phẩm, họ lôi kéo bạn bè mua ủng hộ, thậm chí lôi kéo cả người thân của mình vào hệ thống đa cấp để hưởng hoa hồng. Mới đây, hệ thống bán hàng đa cấp của Công ty Liên Kết Việt đổ vỡ, hàng ngàn người tham gia “sống dở chết dở” bởi đã lỡ mua sản phẩm của đơn vị này. Số tiền được cho là lừa đảo của đơn vị này lên đến cả ngàn tỷ đồng. Đây chính là hồi chuông cảnh tỉnh cho mọi người ôm mộng làm giàu nhanh chóng qua bán hàng đa cấp.
Làm giàu không đơn giản khi người ta bỏ vài chục triệu đồng, xây dựng hệ thống phân phối cấp dưới rồi chờ ngày thu lợi. Lợi đâu chưa thấy nhưng những doanh nghiệp đa cấp làm ăn gian dối sẽ cao chạy xa bay, còn nỗi buồn để lại cho những người trót dại tham gia.
HOÀNG PHONG