Theo Bảo hiểm xã hội (BHXH) tỉnh, những năm gần đây, số lượng người lao động (NLĐ) rút BHXH một lần trên địa bàn tỉnh tăng, trung bình mỗi năm có khoảng 60.000 người rút vì nhiều lý do khác nhau. Để giúp NLĐ duy trì đóng BHXH, có lương hưu khi về già cùng các chế độ an sinh xã hội (ASXH), BHXH tỉnh đã phối hợp tuyên truyền lợi ích của BHXH đến từng NLĐ tại các doanh nghiệp (DN).
Bảo hiểm xã hội TP.Tân Uyên tuyên truyền Luật BHXH đến NLĐ tại các DN trên địa bàn
Rút BHXH do khó khăn về việc làm, thu nhập
Thống kê gần đây, trung bình mỗi năm có hàng trăm ngàn lao động nghỉ việc bảo lưu sổ BHXH. Giai đoạn từ năm 2018-2022, mỗi năm trên địa bàn tỉnh có khoảng 60.000 người rút BHXH một lần, số người hưởng lương hưu chỉ có 6.738 người, chiếm 0,64% số người tham gia BHXH đến năm 2022 (6.738/1.050.380 người).
Qua phân tích các số liệu cho thấy, độ tuổi nghỉ hưởng BHXH một lần bình quân là 35,81 tuổi đối với nam và 35,65 tuổi đối với nữ; tập trung đông nhất ở nhóm tuổi từ 20 đến đủ 40 tuổi, chiếm 76% trong tổng số người hưởng BHXH một lần. Nhóm tuổi này rút BHXH một lần chủ yếu để thỏa mãn nhu cầu trước mắt cũng như giải quyết áp lực về tài chính như lập gia đình, nuôi con nhỏ nên muốn hưởng một lần hơn là quan tâm hưởng lương hưu khi về già. Về tổng thời gian đóng BHXH, bình quân là khoảng 5 năm đối với nam và 6 năm đối với nữ.
Về nguyên nhân, những năm gần đây, thị trường lao động đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức do dịch bệnh kéo dài, ảnh hưởng suy thoái kinh tế toàn cầu. Bình Dương là tỉnh tập trung nhiều khu, cụm công nghiệp nên chịu ảnh hưởng nặng của tình trạng thiếu việc làm, mất việc làm do DN bị cắt giảm đơn hàng. Qua đó, nhiều NLĐ khó tìm được việc làm mới, gặp khó khăn về tài chính. Sau 12 tháng không tiếp tục đóng BHXH nên họ chọn rút BHXH một lần... Về phía NLĐ, nhiều người cho rằng, thu nhập hiện nay chỉ đủ để bảo đảm cuộc sống trước mắt, tích lũy ít, khi nghỉ việc sẽ hết tiền và dẫn đến xu hướng nhận BHXH một lần.
BHXH tỉnh cho rằng việc nhận BHXH một lần sẽ tác động đến việc bảo đảm nguồn thu nhập của NLĐ khi về già, đã tự đẩy mình ra khỏi hệ thống mạng lưới ASXH ở Việt Nam; làm giảm ý nghĩa của chính sách ASXH, không thể duy trì liên tục thu nhập cho NLĐ trong bối cảnh già hóa dân số hiện nay. Đây là thực trạng đáng quan tâm, không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của NLĐ mà còn ảnh hưởng đến mục tiêu, nỗ lực và quyết tâm của Đảng, Chính phủ thực hiện ASXH cho toàn dân, không để ai ở lại phía sau.
Đẩy mạnh tuyên truyền
Thực tế cho thấy, khi nhận BHXH một lần, NLĐ sẽ nhận ít hơn nhiều so với số tiền đã đóng BHXH. Cụ thể, mức đóng BHXH trong 1 năm của NLĐ bằng 2,64 tháng lương, nhưng khi nhận BHXH một lần chỉ được nhận số tiền tương ứng 1,5 tháng lương cho những năm đóng trước năm 2014 và 2 tháng lương cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi. NLĐ mất cơ hội hưởng lương hưu, nguồn thu nhập ổn định, hữu ích khi về già và mất cơ hội được nhận thẻ bảo hiểm y tế (BHYT) miễn phí khi hết tuổi lao động.
Trong khi đó, người hưởng lương hưu được cấp thẻ BHYT miễn phí từ khi hưởng lương hưu đến khi mất với quyền lợi hưởng cao (mức hưởng BHYT của người nghỉ hưu là 95%, trong khi mức hưởng BHYT của người mua BHYT hộ gia đình là 80%). Trong giai đoạn tuổi già, nhiều người có nguy cơ đối mặt nhiều hơn với ốm đau, bệnh tật nên việc được chia sẻ phần lớn nguồn kinh phí khám, chữa bệnh từ Quỹ BHYT sẽ giảm bớt áp lực kinh tế cho con cháu của họ. Không may người hưởng lương hưu mất thì thân nhân sẽ được hưởng đầy đủ chế độ tử tuất, mai táng phí theo quy định, còn với người không hưởng lương hưu thì không.
Ông Nguyễn Duy Hiểu, Phó Giám đốc BHXH tỉnh, cho biết: “BHXH tỉnh đã và đang phối hợp chặt chẽ với các ngành chức năng có liên quan tại địa phương tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền đến NLĐ các quy định của pháp luật về lợi ích BHXH bằng nhiều hình thức trên các phương tiện mạng xã hội, truyền thông, tờ rơi. Cùng với đó, đơn vị phối hợp với Liên đoàn Lao động, các công đoàn cơ sở ở các huyện, thị, thành phố tuyên truyền trực tiếp đến nhiều DN với nội dung khuyến cáo NLĐ việc mua bán, chuyển nhượng hoặc cầm cố, thế chấp sổ BHXH là các hành vi vi phạm pháp luật; không ký hợp đồng ủy quyền giải quyết hưởng BHXH một lần nếu không có lý do chính đáng”.
BHXH tỉnh phối hợp với cơ quan công an điều tra hành vi mạo danh tài khoản Facebook mang tên cơ quan BHXH của các đối tượng xấu để xử lý theo quy định của pháp luật hiện hành. Ngành công an cũng đã vào cuộc xác minh, điều tra làm rõ, xử lý nghiêm các cá nhân, tổ chức mua sổ của những NLĐ. Cơ quan BHXH tuyên truyền để NLĐ biết khi rời khỏi hệ thống BHXH có rất nhiều thiệt thòi đểNLĐ cân nhắc trước khi quyết định chọn phương án nhận BHXH một lần. Song song đó, BHXH tỉnh tăng cường công tác quản lý việc giải quyết hưởng các chế độ BHXH, bảo đảm quyền lợi cho NLĐ, đồng thời ngăn chặn các hành vi lạm dụng quỹ; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin để phát hiện kịp thời các hành vi trục lợi hưởng BHXH của NLĐ và đơn vị sử dụng lao động...
Ông Nguyễn Kỳ Anh, Phó Giám đốc BHXH TP.Tân Uyên, cho biết: “Trong những tháng gần đây, BHXH TP.Tân Uyên đã phối hợp với Liên đoàn Lao động thành phố, công đoàn cơ sở ở các DN tổ chức tuyên truyền Luật BHXH đến 6 DN, thu hút hàng chục ngàn lao động tham gia. Qua đó, hoạt động này đã giúp NLĐ hiểu rõ hơn về Luật BHXH sửa đổi, lợi ích khi tham gia BHXH dài lâu và hiểu rõ hơn về các chính sách ASXH của Đảng và Nhà nước. BHXH TP.Tân Uyên sẽ tiếp tục thực hiện việc này nhiều hơn trong thời gian tới”.
QUANG TÁM