Vay tiêu dùng: Cẩn trọng vẫn hơn - Bài 2

•  » Vay tiêu dùng: Cẩn trọng vẫn hơn

Bài 2: “Miếng bánh” to nỗi lo càng lớn

 Cho vay tín chấp đã trở thành sản phẩm nhiều tiềm năng mà các ngân hàng và công ty tài chính (CTTC) đang nhắm đến. Với dân số hơn 90 triệu người, phần đông đang độ tuổi lao động, cho vay tiêu dùng (CVTD) hứa hẹn sẽ sôi động và nhộn nhịp khi có sự tham gia của nhiều đại gia ngân hàng, CTTC. Tuy nhiên, với hệ thống luật ngân hàng còn lỏng lẻo hiện nay, nhiều người lo ngại sẽ tạo ra sự cạnh trạnh không công bằng, mất cân bằng nguồn vốn… khi thị trường tài chính phát triển nhanh như hiện nay.

(Ảnh minh họa)

 Cần hành lang pháp lý

Ông Lê Thành Trung, Phó Tổng Giám đốc Ngân hàng Thương mại cổ phần Phát triển nhà TP.HCM (HDBank) cho biết, tỷ trọng tín dụng tiêu dùng hiện nay ở Việt Nam mới chiếm khoảng 5 - 6% GDP, rất thấp so với các nước trong khu vực và thế giới. Tại Thái Lan, tín dụng tiêu dùng đã bằng 18% GDP, trong khi con số này tại Malaysia lên tới 42%.

Số liệu của Home Credit (Tập đoàn Đầu tư và Tài chính tại Trung và Đông Âu) cho thấy, trong năm 2009, Home Credit chỉ có 43.274 hợp đồng vay; đến năm 2010, số lượng hợp đồng đã tăng hơn gấp 3 lần (lên 160.674 hợp đồng); năm 2012 lên 221.789 hợp đồng. Tính đến hết tháng 8-2014, Home Credit đã có 2 triệu khách hàng. Tuy nhiên, vấn đề được bên cho vay và người đi vay vẫn là hạn mức lãi suất.

Tùy theo độ rủi ro, các ngân hàng và CTTC áp dụng nhiều mức lãi suất khác nhau. Đương nhiên, với các CTTC cho thuê tín chấp sẽ áp dụng lãi suất rất cao đối với người đi vay tín chấp vì đối tượng này có độ rủi ro cao. Theo các chuyên gia ngân hàng, mức lãi suất từ 20 - 25%/năm là cao, dưới 30%/năm là khá cao, dưới 40%/năm là rất cao và nếu khách hàng phải vay với mức lãi suất trên 40%/năm là “cắt cổ”. Còn những khoản vay lãi suất lên đến 70 - 80%/ năm có thể được xem là tín dụng đen. Tuy nhiên, tại Việt Nam, hệ thống pháp luật vẫn chưa có quy định áp dụng cụ thể lãi suất cho vay như thế nào được định danh, cùng với những yếu tố cấu thành tội danh “cắt cổ” hay “tín dụng đen” để có những biện pháp điều chỉnh hợp lý cũng như truy cứu trách nhiệm hình sự để bảo đảm quyền lợi cho bên cho vay cũng như người đi vay.

Ông Hiển nhấn mạnh, hiện nay đang có nhiều dư luận nói rằng lãi suất CVTD quá cao đó là vì không hiểu rõ bản chất của CVTD. Vay tiêu dùng là một loại hình tài chính phổ biến ở nhiều nước trên thế giới. Tín dụng tiêu dùng có hai loại: cho vay trực tiếp khách hàng để tiêu dùng; thứ hai là gián tiếp là tổ chức tín dụng mua các phiếu bán hàng từ những người bán lẻ hàng hóa, tức là hình thức tài trợ bán hàng trả góp. Chúng ta không nên lấy dạng CVTD có thế chấp như cho vay mua bất động sản của ngân hàng thương mại (NHTM) để so sánh với dạng CVTD không thế chấp để mua hàng hóa. Dạng cho vay này có rủi ro lớn về mất vốn, nhưng mặt khác người vay chỉ vay số tiền nhỏ để thỏa mãn nhu cầu tiêu dùng nhanh chóng, thuận lợi của mình như mua điện thoại, tivi… Do vậy, lãi suất loại này có thể lên tới 30 - 40%/năm là bình thường, hợp lý so với lãi suất cho vay có thế chấp an toàn chỉ vào khoản 10%/năm.

Vẫn còn nhiều nỗi lo

Lợi ích CVTD là rất lớn, phù hợp với bối cảnh hiện nay của nền kinh tế Việt Nam. Cái lợi lớn nhất là thuộc về người tiêu dùng, đó là nhiều người có cơ hội tiếp cận với nguồn vốn vay để mua sắm, chi trả chi phí sinh hoạt không qua kênh tín dụng đen. Về mặt kinh tế vĩ mô, CVTD sẽ đẩy mạnh sức mua, kích cầu lan tỏa trong các hoạt sản xuất, kinh doanh do người dân ngày càng dễ tiếp cận với nguồn vốn vay tiêu dùng hơn

Theo các chuyên gia, không nên kỳ vọng và tập trung quá nhiều CVTD, nhất là trong bối cảnh thị trường CVTD phát triển quá nhanh như hiện nay. Theo tính toán, nợ CVTD nằm dưới mức 3% là an toàn, khi tăng nợ xấu tăng lên 6 - 8% là rất đáng lo ngại. Nhưng hầu hết ngân hàng và CTTC hiện nay nợ xấu CVTD vượt ngưỡng 8% là chuyện bình thường. Ông Kiều Hữu Dũng, nguyên Vụ trưởng Vụ các ngân hàng thuộc Ngân hàng Nhà nước cho rằng, vào thời điểm kinh tế ổn định, nợ xấu trong mảng tín dụng tiêu dùng chỉ là 5 - 7%. Nhưng khi kinh tế khủng hoảng, tỷ lệ này có thể lên đến 15 - 20%, nên sẽ là nguy cơ lớn đối với hệ thống ngân hàng.

Nhìn chung, CVTD tại Việt Nam hiện vẫn còn nằm trong ngưỡng an toàn. Tuy nhiên, để nó thật sự là công cụ hiệu quả thúc đẩy kinh tế, bảo đảm trật tự xã hội là bài toán không đơn giản. Sự đổ vỡ thị trường tài chính Mỹ năm 2009 là bài học nhãn tiền.

 PHÙNG HIẾU

• Cả nước tiết kiệm 7.000 tỷ đồng chi thường xuyên trong năm 2024 (05/11)
• Vốn FDI là cơ hội nhưng không phải động lực chính cho kỷ nguyên vươn mình (05/11)
• Ngành sơn mài, gốm sứ vào vụ tết (05/11)
• 10 tháng thu hút 6.565 doanh nghiệp trong nước đăng ký kinh doanh (05/11)
• Triển khai thực hiện nghị định về chi thường xuyên ngân sách Nhà nước (05/11)
• Tăng sức hút đầu tư vào khu công nghiệp (05/11)
• Kỳ vọng các khu công nghiệp thế hệ mới (05/11)
• 18 năm Việt Nam gia nhập WTO: Hành trình hội nhập và phát triển (04/11)