Bà tỉ phú Yulia Tymoshenko, nổi danh là “nữ thần cách mạng màu da cam”, 2 lần làm thủ tướng Ukraine nhưng hiện đang thụ án 7 năm về tội lạm quyền.Bà Tymoshenko, năm nay 52 tuổi, từng nổi danh khắp 5 châu với tư cách là người cùng với ông  Viktor Yushchenko lãnh đạo cuộc cách mạng màu da cam lật đổ chính quyền thân Nga của ông Leonid Kuchma hồi năm 2005, lập chính quyền thân phương Tây.Từ “công chúa khí đốt” đến “nữ thần cách mạng”Biệt danh “nữ thần cách mạng màu da cam” do những người tham gia biểu tình đặt ra cho bà Tymoshenko. Họ mặc áo hoặc cầm cờ màu da cam (cho nên có tên gọi là cách mạng màu da cam) xuống đường biểu tình mỗi ngày - có lúc lên đến 500.000 người ở Quảng trường Độc Lập, thủ đô Kiev - phản đối kết quả bầu cử tổng thống ngày 21-11-2004 mà họ cho rằng do gian lận mà ra.  Bà Yulia Tymoshenko, nữ thủ tướng đầu tiên của Ukraine. Ảnh: APVới tài hùng biện và bím tóc quấn ngang đầu kiểu thôn nữ Ukraine, nữ chính khách xinh đẹp  Tymoshenko thuyết phục khá dễ dàng người dân đứng về phía ứng cử viên đối lập Yushchenko và chống lại đương kim tổng thống Kuchma. Uy tín của bà mạnh đến nỗi, có lần cảnh sát chống bạo động canh giữ văn phòng làm việc của ông Kuchma  mở cổng cho bà vào một cách tự nguyện.“Nữ thần cách mạng màu da cam” không phải là biệt danh duy nhất của bà Tymoshenko. Khởi nghiệp năm  1988 với số vốn vay mượn 5.000 rúp để mở hợp tác xã cho thuê băng video, chỉ 8 năm sau, kỹ sư kinh tế Tymoshenko trở thành một doanh nhân thành đạt trong ngành khí đốt (gas) và được dân trong ngành đặt tên “công chúa khí đốt” với khối tài sản được xếp vào hạng giàu nhất Ukraine.Tuy nhiên, biệt danh này không được bà Tymoshenko ưa thích bởi nó đi liền với một loạt cáo buộc bà giàu có nhờ bán gas lậu với số lượng khổng lồ và trốn thuế.Trong cuốn Casino Moscow (Sòng bạc Moscow) xuất bản năm 2001, của nhà văn - nhà báo Ukraine Matthew Brzezinski, tác giả dành hẳn một chương viết về bà Tymoshenko có tựa đề “Người phụ nữ 7 tỉ USD” tiết lộ nhiều chi tiết thú vị. Ví dụ, đi đâu bà cũng dẫn theo một tiểu đội vệ sĩ vốn là lính đặc nhiệm Liên Xô. Có lần bà dùng máy bay của một trong 4 công ty hàng không của bà chở tác giả từ Moscow đến Dnipropetrovsk để dùng cơm trưa với bà rồi bay trở lại Moscow ngay trong chiều hôm đó.Nổi loạnBà Tymoshenko tham gia chính trường từ năm 1998 và mau chóng trở thành một trong những chính khách hàng đầu ở Ukraine. Cuộc cách mạng màu da cam thành công, ngày 24-1-2005, Tổng thống Viktor Yushchenko bổ nhiệm chiến hữu Tymoshenko làm nữ thủ tướng đầu tiên của Ukraine.Nhưng không bao lâu, tình bạn chiến đấu giữa bà Tymoshenko và ông Yushchenko mau chóng tan rã. Chưa đầy 9 tháng sau, ông Yushchenko cách chức bà thủ tướng vì bà này gây rối trong đảng cầm quyền.Nhưng cái chính là bà đòi xét lại việc tư hữu hóa 3.000 doanh nghiệp nhà nước và chủ trương đóng băng giá gas trong khi giá dầu thô tăng gây thiếu hụt trầm trọng xăng dầu. Xung đột lợi ích trong giới đặc quyền đặc lợi gia tăng. Báo chí trong nước bắt đầu thắc mắc “công chúa khí đốt” đích thực là ai? Người ta còn nghi ngờ bím tóc quấn ngang đầu là tóc giả.Cuộc bầu cử quốc hội năm 2007 mang lại thắng lợi sít sao cho liên minh Yushchenko-Tymoshenko. Một lần nữa, bà được tổng thống Yushchenko bổ nhiệm làm thủ tướng, lần này kéo dài gần 3 năm. Cuộc chiến ở Nam Osetia giữa Nga và Grudia một lần nữa lại gây chia rẽ sâu sắc giữa hai người. Trong khi ông Yushchenko lên án Nga thì bà Tymoshenko chủ trương đứng trung lập. Bà bị phó văn phòng tổng thống lên án là phản quốc.Năm 2010, với tư cách là chủ tịch khối Yulia Tymoshenko, bà ra tranh cử tổng thống đối đầu với ông Yanukovych thân Nga nhưng thất cử. Bà không chấp nhận kết quả bầu cử, kháng cáo lên tòa thượng thẩm hành chính Ukraine, đồng thời kêu gọi “mọi lực lượng yêu nước” đoàn kết chống lại tổng thống Yanukovych.Tù tộiBà Tymoshenko bắt đầu gặp rắc rối với pháp luật kể từ ngày 12-5-2010 khi Viện Công tố Ukrane mở lại hồ sơ vụ án hình sự năm 2004, theo đó bà Tymoshenko bị cáo buộc hối lộ thẩm phán tòa án tối cao.Tổng cộng, bà bị cáo buộc 10 tội danh, phần lớn là tội trốn thuế, hối lộ và tham nhũng. Một trong những vụ án gây xôn xao dư luận là can dự vào hợp đồng thuê mướn xã hội đen ám sát một doanh nhân ở Donetsk và vợ chồng nghị sĩ Yevhen Shcherban năm 1996. Năm 2011, bà Tymoshenko bị bắt 2 lần mà lần thứ hai khi đang ở trong tù.Ngày 11-10-2011, bà Tymoshenko bị kết án 7 năm tù về tội lạm quyền thủ tướng khi ra lệnh cho Công ty Naftogaz ký kết một hợp đồng khí đốt với Nga năm 2009 gây thương tổn mối quan hệ ngoại giao Ukraine và Liên hiệp châu Âu (EU). Bà  nói chỉ làm theo lệnh của tổng thống chứ không phải lạm quyền. Kháng cáo của bà đã bị bác ngày 23-12-2011. Các nước phương Tây lên án đây là một vụ án chính trị. Bảy ngày sau, bà bị chuyển về trại giam Kachanivska ở Kharkiv.Đầu năm 2012, 3 bác sĩ  Đức và Canada được phép vào thăm khám bà Tymoshenko. Theo họ, “sức khỏe của bà không tốt, đau đớn thường xuyên, cần làm nhiều các xét nghiệm khác nhau”. Nhưng họ không được phép làm gì cả vì chính quyền khẳng định bà đang được chăm sóc đầy đủ. Bà Tymoshenko từng tuyệt thực từ ngày  20-4 đến 9-5 vừa qua. Cũng vì vụ này mà các nhà lãnh đạo EU đã tẩy chay các trận đấu vòng chung kết Euro 2012 tại Ukraine.Kỳ tới: Macapagal-Arroyo, một số phận éo leTheo NLDO