“Giấc mộng Trung Hoa” và “ngoại giao thô lỗ”

Cập nhật: 08-07-2014 | 00:00:00

Bài viết China’s “new” language of diplomacy đăng trên Asia Sentinel phân tích ngọn ngành, gốc rễ của phong cách phát ngôn khiếm nhã, bất lịch sự, thậm chí thô lỗ có tính hệ thống của các quan chức chính trị, ngoại giao Trung Quốc (TQ) trong thời gian gần đây. Tại sao lại có như vậy?

Đưa giàn khoan và tàu lớn vào vùng biển của Việt Nam trái phép nhưng giới chức TQ vẫn cho rằng “mình bị tổn thương”

Những cử chỉ lễ phép, những ngôn từ tôn trọng người khác dường như biến mất trong các bài diễn văn của các quan chức TQ trên diễn đàn quốc tế. Mới đây, sau chuyến viếng thăm Việt Nam, ông Dương Khiết Trì, Ủy viên Quốc vụ viện với thâm niên lâu năm làm chính sách đối ngoại, đã về nước và tuyên bố với báo chí rằng mục tiêu của ông ta đến Việt Nam “đơn giản chỉ là trách mắng (lên lớp) đồng nhiệm người Việt Nam”. Một bộ phận báo chí TQ thậm chí còn gọi Việt Nam là “đứa con hoang”. Những bình luận được đưa ra, nhìn nhận có sự căng thẳng giữa Việt Nam và TQ xoay quanh vấn đề Hoàng Sa. Ngôn từ được các quan chức TQ đưa ra rất kẻ cả, bề trên và hỗn xược.

Fang Kecheng - một blogger người TQ và là thạc sĩ báo chí trường Đại học Peking, vài năm trước đã đếm được số lần phát ngôn viên Bộ Ngoại giao TQ phát biểu một cách chính thức rằng người TQ “đang cảm thấy bị tổn thương” ít nhất là 140 lần, được gây bởi ít nhất 42 quốc gia, kể cả những quốc gia mà sự tổn thương đó xảy đến rất khó hiểu như Iceland và Guatemala cũng như một số tổ chức khác kể từ khi chính quyền TQ phế truất Quốc dân Đảng vào năm 1949. Cụm từ phản ứng phổ biến nhất là “Sự cố/phát biểu này đã can thiệp thô bạo vào công việc nội bộ của TQ, làm tổn thương nghiêm trọng đến cảm xúc của người dân TQ và hủy hoại mối quan hệ song phương cơ bản”.

Victor Mair, một nhà ngôn ngữ học viết trên The Language Log tại Đại học Pennsylvania, Mỹ, đã quyết định kiểm tra xem các quan chức TQ thường xuyên dùng cụm từ “làm tổn thương cảm xúc của người dân TQ” như thế nào trên Google. Người TQ, theo như Mair cho biết, bị tổn thương tổng cộng 17.000 lần cho đến năm 2011. Các quốc gia làm tổn thương TQ đứng đầu là Nhật với 178 lần, kế đến là Mỹ với 5 lần. Vợ chồng Brad Pitt và Angelina Jolie cũng làm tổn thương người TQ một số lần đáng kể. Pitt làm tổn thương vì xuất hiện trong một bộ phim liên quan đến Tây Tạng, còn Jolie thì nhầm lẫn giữa việc đạo diễn Lý An là người Đài Loan hay TQ.

Miệng nói thường xuyên bị tổn thương, nhưng ngược lại, TQ đã sử dụng ngôn ngữ cứng rắn đối với hàng loạt quốc gia. Tháng 12 năm ngoái, ngoại trưởng TQ Vương Nghị đã đưa ra lời công kích đầy ác ý nhắm vào Úc trong buổi nói chuyện với Ngoại trưởng Úc Julie Bishop đang được truyền hình trực tiếp. Một nhà ngoại giao cao cấp của Úc mô tả “tai nạn” này như là một bài diễn văn thô thiển nhất ông từng chứng kiến trong suốt 30 năm hoạt động ngoại giao của mình. Tháng 11-2011, Philippines đã quyết định cấm một quan chức ngoại giao cấp cao TQ tham dự các buổi họp vì có hành vi bất lịch sự. Trong biên bản ghi nhớ của Bộ Ngoại giao Philippines cho biết nhà ngoại giao TQ đã phô diễn “một hành động không xứng đáng là nhà ngoại giao”.

Trong hồi ký gần đây của cựu Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton cho biết năm 2010 tại Diễn đàn khu vực ASEAN tại Hà Nội, Ngoại trưởng TQ Dương Khiết Trì đã mất bình tĩnh và tuôn một mạch độc diễn dài 30 phút sau khi các bộ trưởng ASEAN than phiền TQ đang có hành vi khiêu khích ở biển Đông, gây nên mối lo ngại trong các nước ASEAN. Có lúc ông Dương tuyên bố rằng “TQ là nước lớn và các nước khác là nước nhỏ, đơn giản đó là sự thật” - một kiểu tuyên bố cùn, không liên quan gì đến nội dung cần thảo luận.

Cách hành xử thô lỗ, khiếm nhã của các quan chức TQ ngày nay đang gia tăng và trở nên thông dụng trên các diễn đàn chính trị và ngoại giao thế giới. Mới tháng trước, tại Đối thoại Shangri-La ở Singapore, cả thế giới chứng kiến màn phát ngôn thiếu nhân cách phát ra từ miệng của một vị tướng TQ để đáp trả lời bình luận của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Chuck Hagel và Thủ tướng Nhật Shinzo Abe. Ông Hagel đưa ra một loạt va chạm trên biển Đông và khuyến cáo TQ đang có những hành động gây mất ổn định. Ông Abe nói về những động thái khiêu khích của TQ trên biển Đông, Hoa Đông và khuyến cáo các quốc gia phải tôn trọng luật quốc tế. Đáp lại, Trung tướng Vương Quán Trung, Phó Tổng tham mưu quân đội giải phóng nhân dân TQ cho rằng những lời lẽ của ông Hagel và Abe là “kỳ quái”. Điều đó cho thấy rõ ràng là vị tướng này cảm thấy không thoải mái trước những sự thật.

Thực tế, ngôn từ bất lịch sự trong ngoại giao của TQ cũng không có gì mới. Nhiều tài liệu cho thấy từ thế kỷ thứ XV các hoàng đế Trung Hoa đã sử dụng loại ngôn ngữ xấc xược như một công cụ để đe dọa các nước láng giềng. Một trong những cụm từ các hoàng đế Trung Hoa thích dùng là “TQ là một nước lớn” và cụm từ này đến nay vẫn đang được ưa thích. Ngôn ngữ và văn hóa là truyền thụ. Vì thế, có lẽ cũng không ngạc nhiên lắm khi chứng kiến các quan chức TQ thích nói từ “nước lớn” như ông Dương Khiết Trì đã nói trên diễn đàn thế giới.

Để giúp thế giới ngày càng tốt hơn, người ta trông đợi các nhà ngoại giao sẽ dùng ngôn từ lịch sự và bày tỏ sự tôn trọng chứ không phải loại ngôn từ diễn giải ta đây là kẻ bề trên. Tuy nhiên, ý tưởng đó có vẻ như trở nên quá xa xỉ với nhiều quan chức TQ. Gần đây, nhiều lần đã có những thông tin cho thấy du khách TQ bị phản ánh là có hành vi thiếu văn minh khi du lịch nước ngoài và hành vi đó của họ đã làm tổn hại hình ảnh đất nước TQ. Tương tự, những ngôn từ thiếu nhân cách, cho dù trong hoàn cảnh nào, được phát ra từ miệng các quan chức TQ tại các diễn đàn quốc tế chỉ có thể gây tổn hại đến uy thế của đất nước TQ và những ngôn từ đó chẳng giúp họ chiếm được ưu thế gì trong các cuộc tranh cãi.

Bạn bè quốc tế ủng hộ lập trường của Việt Nam đối với biển Đông

Ngày 6-7, đoàn đại diện Phái đoàn thường trực Việt Nam tại Geneva do Đại sứ, Trưởng Phái đoàn Nguyễn Trung Thành dẫn đầu đã tham dự Lễ hội các Dân tộc và Lễ kỷ niệm 70 năm thành lập Đảng Lao động Bang Geneva (Thụy Sĩ) với tư cách là khách mời danh dự. Đông đảo thành viên Đảng Lao động Bang Geneva, cùng đại diện Đảng Cộng sản Thụy Sĩ, Đảng Lao động Tây Ban Nha, Hiệp hội Thụy Sĩ - Việt Nam và quần chúng địa phương đã tham dự lễ hội.

Trong phát biểu chào mừng đoàn Việt Nam, ông René Ecuyer, Chủ tịch Đảng Lao động Geneva ca ngợi Việt Nam là một đất nước, dân tộc anh hùng, đã kiên cường đấu tranh vì độc lập, tự do và ngày nay tiếp tục đấu tranh cho sự phát triển kinh tế, hướng đến một xã hội công bằng, dân chủ và văn minh.

Phát biểu đáp từ, Đại sứ Nguyễn Trung Thành đã chia sẻ về tình hình chung trong phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam. Trước quan tâm của đông đảo bạn bè, Đại sứ Nguyễn Trung Thành đã thông báo về căng thẳng gần đây ở biển Đông xuất phát từ việc Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương - 981 tại vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam; làm rõ quá trình hình thành tranh chấp đối với các quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam tại biển Đông; đồng thời khẳng định quan điểm nhất quán của Việt Nam là sử dụng mọi biện pháp hòa bình, phù hợp với luật pháp quốc tế trong đó có Công ước Luật Biển 1982 (UNCLOS) để giải quyết tranh chấp, góp phần duy trì hòa bình, ổn định của khu vực cũng như thế giới. Các thành viên Đảng Lao động, bạn bè quốc tế và quần chúng tham dự đánh giá cao nội dung chia sẻ của Việt Nam, giúp hiểu rõ hơn về tình hình phát triển và các vấn đề thời sự đang diễn ra nhất là tình hình trên biển Đông.

Thời gian gần đây, Hội hữu nghị với Việt Nam của nhiều nước gồm Thụy Sĩ, Pháp, Đức, Tây Ban Nha, Đan Mạch, Hà Lan… đã phối hợp cùng ra tuyên bố phản đối mạnh mẽ hành động của Trung Quốc xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam, vi phạm nghiêm trọng luật pháp quốc tế, kiên quyết đòi Trung Quốc chấm dứt ngay mọi hoạt động đe dọa đối với Việt Nam cũng như đối với hòa bình và ổn định trong khu vực.

Cũng tại lễ hội, với sự trợ giúp của Ban tổ chức, Hiệp hội Thụy Sĩ - Việt Nam đã tổ chức gian thông tin và trưng bày các văn hóa phẩm giới thiệu về đất nước và nhân dân Việt Nam. Tại gian thông tin, nhiều ấn phẩm văn hóa, tài liệu lập trường cơ bản của Việt Nam về chủ quyền của Việt Nam tại biển Đông và lập trường của Việt Nam đối với tranh chấp ở biển Đông đã được trưng bày và phân phát cho các đại biểu tham dự.

T.S (tổng hợp)

Chia sẻ bài viết

BÌNH LUẬN