Chương trình tiêm chủng mở rộng - thành quả và thách thức

Bài 2: Những thách thức mới trong chương trình tiêm chủng

Sau một số ca tai biến xảy ra liên quan đến vắc-xin (VX) trong thời gian gần đây ở một số địa phương, tâm lý của người dân có con em trong độ tuổi tiêm chủng đều tỏ ra lo lắng, thậm chí nghi ngờ về chất lượng các loại VX. Tuy nhiên, theo các chuyên gia y tế, trẻ cần được tiêm chủng đầy đủ các loại VX để bảo vệ sức khỏe trước sự lây lan của các căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm…

Trẻ phải được bảo đảm có sức khỏe tốt mới cho tiêm chủng

Sau một số ca tai biến xảy ra liên quan đến VX 5 trong 1 (Quinvaxem) và viêm gan B sơ sinh gần đây, tâm lý người dân có con em trong độ tuổi tiêm chủng đều tỏ ra hoang mang, lo lắng. Theo ghi nhận của chúng tôi trong một buổi tiêm VX 5 trong 1 tại Trạm Y tế phường Tân Đông Hiệp (TX.Dĩ An), số người đưa con em mình đi chủng ngừa rất ít. Theo quy định mới của Bộ Y tế, mỗi buổi tiêm chủng mỗi bàn chỉ được khám và tiêm cho 50 trẻ, nhưng theo bà Nguyễn Thị Hồng Nhung, vào ngày 27- 11 chỉ có 42 trẻ đến tiêm; trước đó vào ngày 25-11 trạm cũng tổ chức tiêm mũi 5 trong 1 nhưng chỉ có 25 trẻ đến tiêm. Bà Nhung nói: “Trước đây, khi chưa xảy ra các vụ tai biến nặng liên tiếp và chưa có quy định của Bộ Y tế về số trẻ/bàn/buổi, mỗi đợt tiêm mũi 5 trong 1 đều quá tải, nhiều khi không đủ thuốc phải hẹn trẻ quay lại đợt tiêm sau. Còn bây giờ, ít khi mà tiêm đủ số lượng 50 trẻ/bàn/buổi…”.

Tìm hiểu tâm lý của một số phụ huynh đang cho con em mình đi tiêm mũi 5 trong 1 tại các trạm y tế, hầu hết họ đều nói rằng, sau khi nghe thông tin một số trẻ tử vong có liên quan đến tiêm VX 5 trong 1 họ rất lo sợ cho tính mạng con em mình. Vì thế, khi trạm y tế triển khai tiêm lại mũi 5 trong 1 (sau một thời gian tạm ngừng), họ thường không dám đưa con em mình đi tiêm liền. Đó cũng là lý do mà chị Nguyễn Thị Kim Hiền ở khu phố Đông Chiêu, phường Tân Đông Hiệp (TX.Dĩ An) chần chừ mãi không chịu đưa con mình đi chủng ngừa. Chị Hiền nói: “Trước đây, nghe có một số trẻ tử vong khi tiêm VX 5 trong 1 em rất hoang mang, lo sợ. Chắc ai cũng có tâm lý như em thôi vì đó là tính mạng của con mình mà. Để chắc ăn, em cũng có ý chờ những người khác tiêm xong xem trẻ có phản ứng gì nặng không. Sau khi Trạm Y tế phường triển khai tiêm lại, nhiều trẻ em trên địa bàn tiêm xong sức khỏe đều bình thường. Qua tìm hiểu thông tin trên các phương tiện truyền thông, em cũng biết các vụ tử vong trong thời gian qua không phải vì chất lượng VX không bảo đảm, nên hôm nay em mới mạnh dạn cho con đi chủng ngừa. Em nghĩ, nếu sức khỏe của con mình tốt, không có bệnh tật gì thì nên cho con đi tiêm để được bảo vệ khỏi bệnh tật nguy hiểm…”. Anh Trần Trung Hiếu ở phường Tân Đông Hiệp cũng bày tỏ: “Nói chung, tiêm cũng lo không tiêm cũng lo. Nghe thông tin cũng sợ thật, nhưng không cho con đi chủng ngừa thì không được. Đến đây, được cán bộ y tế tư vấn, khám sàng lọc đầy đủ trước khi tiêm em mới thấy yên tâm hơn. Tiêm xong, các cô còn dặn cho bé ở lại trạm y tế theo dõi sau tiêm 30 phút…”.

Đó là một trong những thách thức mà chương trình tiêm chủng mở rộng (TCMR) đang đối mặt. Bởi nếu người dân vẫn còn lo lắng, chờ đợi, chưa tin tưởng thì tỷ lệ tiêm chủng sẽ bị giảm xuống; đồng nghĩa số lượng trẻ được tiêm chủng sẽ ít hơn số trẻ trong độ tuổi quy định phải tiêm chủng. Theo lý giải của các chuyên gia y tế, nếu tỷ lệ trẻ tham gia tiêm chủng thấp sẽ ảnh hưởng rất lớn đến chương trình TCMR, số trẻ được chủng ngừa các bệnh truyền nhiễm sẽ giảm và nguy cơ một số bệnh truyền nhiễm quay trở lại rất có thể sẽ xảy ra.

Chuyên gia - VX trong TCMR được bảo đảm an toàn về chất lượng

Giáo sư - Tiến sĩ Nguyễn Trần Hiển, Trưởng ban Điều hành dự án TCMR, Viện trưởng Viện Vệ sinh Dịch tể Trung ương: Đầu tư cho tiêm chủng là đầu tư cho phát triển. VX là một công cụ rất hiệu quả trong dự phòng các bệnh nhiễm trùng. Hiện nay, đã có hơn 30 bệnh nhiễm trùng có thể dự phòng được bằng VX. Tất cả các loại VX trong chương trình TCMR đều được WHO tiền thẩm định về chất lượng nên bảo đảm an toàn về chất lượng.

Bác sĩ Huỳnh Hữu Nhân, Trưởng khoa Kiểm soát dịch bệnh Trung tâm Y tế TX.Dĩ An, cho biết qua gần 1 tháng triển khai lại tiêm VX 5 trong 1, trên địa bàn thị xã đã tiêm được khoảng 3.000 liều (tính từ đầu tháng 11 đến ngày 27- 11). Theo thống kê, trong số đó có 5 trẻ có phản ứng sốt nhẹ sau tiêm, còn các phản ứng khác hầu như không có. So với trước đây, tỷ lệ trẻ được tiêm mũi 5 trong 1 bây giờ có giảm xuống đáng kể. Điều này là do quy định chỉ được tiêm cho 50 trẻ/bàn/ buổi; một phần là do người dân vẫn còn lo lắng, họ chờ đợi và nghe ngóng tình hình xem thế nào mới quyết định cho con em mình đi tiêm… Bà Bùi Thị Minh Huệ, Phó khoa Kiểm soát dịch bệnh Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh, cho biết VX 5 trong 1 được triển khai tiêm lại trên địa bàn tỉnh từ ngày 4-11. Lúc mới triển khai lại, chỉ thực hiện tại một số trạm y tế nhằm rút kinh nghiệm rồi mới triển khai rộng trên toàn tỉnh. Tính từ ngày 4 đến 29-11, toàn tỉnh có 9.266 trẻ được tiêm/41.701 đối tượng cần tiêm VX 5 trong 1; trong đó có 49 trường hợp có phản ứng nhẹ (chủ yếu là sốt) sau tiêm. Bà Huệ nói rằng: “Do một số vấn đề liên quan đến VX 5 trong 1 trong thời gian gần đây nên người dân còn chần chừ chưa dám đưa con em mình đi tiêm liền khi chương trình triển khai lại, vì thế tỷ lệ trẻ đi tiêm còn thấp. Nếu theo tiến độ này, đến cuối năm 2013, Bình Dương sẽ không thể tiêm hết cho các đối tượng cần tiêm. Về vấn đề này, Bộ Y tế đã đồng ý cho Bình Dương triển khai tiêm vét đến hết quý I-2014.

Theo bà Bùi Thị Minh Huệ, thực tế trong thời gian qua, có nhiều người không chịu hợp tác, chỉ muốn được tiêm chứ không tuân thủ việc khai báo tiền sử bệnh tật của con em mình; hoặc khi được khám sàng lọc và chỉ định không tiêm vì lý do nào đó thì họ cũng tỏ ra không bằng lòng. Để bảo vệ sức khỏe cho trẻ, các bậc phụ huynh khi đưa trẻ đi tiêm nên khai kỹ tình hình sức khỏe của con em mình để cán bộ y tế nắm rõ và ra y lệnh cho đúng. Phải bảo đảm trẻ đủ sức khỏe mới cho tiêm. Ngoài ra, nên tuân thủ quy định theo dõi trẻ trong thời gian 30 phút sau tiêm tại điểm tiêm chủng; khi về nhà cũng phải theo dõi thường xuyên sức khỏe của bé, nếu trẻ sốt cao, bỏ bú, quấy khóc nhiều… thì phải đưa đến cơ sở y tế để được khám, theo dõi, xử lý kịp thời.

Qua các vụ tai biến liên quan đến VX 5 trong 1 và viêm gan B, dư luận tỏ ra nghi ngờ về chất lượng của 2 loại VX này và không biết có nên tin tưởng vào chương trình TCMR để đưa con em mình đi tiêm hay không? Liên quan đến VX 5 trong 1 Quinvaxem (phòng bệnh bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B và Hib), bà Nguyễn Liên Hương, dự án Tiêm chủng mở rộng quốc gia, cho biết đây là loại VX đạt tiêu chuẩn của WHO, được WHO khuyến cáo sử dụng từ năm 2006. Tính tới nay, VX đã được sử dụng hơn 400 triệu liều ở 91 quốc gia. Các phản ứng thông thường có thể gặp sau tiêm loại VX này là: Đau, đỏ, sưng nhẹ tại chỗ tiêm (những biểu hiện này thường tự khỏi sau 1 - 3 ngày tiêm) và có thể bị sốt; phản ứng quá mẫn rất hiếm gặp. Tuy nhiên bà Hương cũng khuyến cáo, không nên tiêm VX 5 trong 1 cho trẻ có phản ứng nặng với liều tiêm trước hoặc có phản ứng nặng với VX DPT hoặc VGB; hoãn tiêm cho trẻ nếu trẻ đang sốt hoặc mắc các bệnh cấp tính. Còn với VX VGB, bà Hương khẳng định, nếu liều VX VGB đầu tiên được tiêm trong vòng 24 giờ đầu sau sinh (thậm chí khi mẹ dương tính với viêm gan B) sẽ phòng được khoảng 85% nhiễm trùng (PV - lây từ mẹ sang con). Nếu trẻ khỏe, các bà mẹ nên tiêm cho trẻ trong vòng 24 giờ đầu sau khi sinh, vì nếu để càng muộn thì tỷ lệ phòng bệnh sẽ giảm đi đáng kể, vì thế nên tiêm càng sớm càng tốt. Theo bà Hương, khi tiêm XV VGB thường có những phản ứng sau tiêm, như: Sưng, đau tại chỗ là 5 - 15%, sốt từ 1 - 6%. Còn với sốc phản vệ thì rất hiếm khi gặp và được ghi nhận với tỷ lệ ước tính là 1,1/ triệu liều VX.

 NGỌC THANH - CẨM LÝ

• Đau đầu âm ỉ cảnh báo phình mạch máu não (14/12)
• Hy vọng mới cho bệnh nhân ung thư vú giai đoạn đầu (13/12)
• Tiêm vắc xin uốn ván - bạch hầu cho trẻ (13/12)
• Phẫu thuật 704 người bệnh sứt môi, hở hàm ếch (13/12)
• Sàng lọc trước sinh và sơ sinh: Phát hiện sớm dị tật bẩm sinh, can thiệp kịp thời (13/12)
• Ngủ điều độ giúp giảm gần 30% nguy cơ mắc các bệnh tim mạch (12/12)
• Gần 320 sản phẩm thuốc, vaccine và sinh phẩm y tế được cấp mới, gia hạn lưu hành (11/12)