Để giúp gia đình chống lại thời tiết nắng nóng, phòng ngừa bệnh tật thì việc chế biến những món ăn, đồ uống có tác dụng thanh nhiệt, giải nhiệt là việc mà các bà nội trợ rất cần quan tâm. Xin cung cấp một số món ăn, thức uống được gọi là dược thiện cho mùa nắng, rất dễ làm mà chi phí vừa phải.
Các loại trái cây nếu biết cách chế biến sẽ rất dễ trở thành các thức uống giải nhiệt cho những ngày nắng nóng
- Canh bầu nấu tôm: Bạn hãy cắt thành sợi 1 trái bầu non đã gọt vỏ. Tôm tươi lột vỏ, băm nhỏ, ướp muối, tiêu. Cho ít dầu ăn vào nồi nấu cho đến khi dầu nóng thì cho tỏi vào phi vàng, bỏ tôm vào xào đều rồi cho lượng nước đủ ăn vào và nấu sôi thì cho bầu vào. Bầu vừa chín tới thì nêm vừa ăn, bỏ ít hành lá và ngò. Đông y xác định bầu có vị ngọt, tính hàn, có tác dụng giải nhiệt và trừ độc, tiêu viêm; tôm bạc có vị ngọt, tính ấm, tác dụng bổ thận và giải độc. Khi bầu và thịt tôm kết hợp với nhau thì điều hòa được tính chất hàn nhiệt do tính ấm của tôm giảm bớt tính lạnh của bầu. Lưu ý: người bị lạnh bụng, đầy hơi, hay đi tiêu lỏng thì không nên ăn món này; nếu nấu cho nam giới dương khí kém hay thận suy ăn thì dùng nhiều tôm và giảm bầu.
- Canh tần ô với thịt: Tần ô có vị ngọt nhạt, tính mát, tác dụng rất tốt trong việc kích thích tiêu hóa, trừ đàm nhiệt, đau mắt đỏ hoặc viêm họng do nhiệt. Thịt heo nạc vị ngọt, tính bình, không độc. Để nấu món này, bạn rửa sạch rau tần ô, cắt khúc theo ý muốn; băm nhuyễn thịt với lượng vừa ăn rồi ướp dầu, hành, nước mắm, muối, bột ngọt. Đun sôi nước rồi cho thịt vào, thịt chín thì nêm vừa ăn, cho tần ô vào chờ canh vừa sôi lại là được.
- Canh bồ ngót với hến: Thịt hến vị ngọt, tác dụng thanh nhiệt, giải độc, thông tiểu nên rất tốt cho người bị nhiệt độc sinh mụn nhọt, táo bón. Rau bồ ngót vị ngọt, tính mát, tác dụng giải nhiệt, giải độc. Để làm món này, bạn ngâm hến vào nước rồi rửa sạch, luộc chín, đãi lấy thịt hến, lọc lấy phần nước trong của nước luộc hến. Tuốt lấy lá bồ ngót, rửa sạch, vò sơ; Lấy nước luộc hến đun sôi rồi cho thịt hến vào, nêm vừa ăn, cho bồ ngót vào, đun sôi là được.
Sinh tố giải nhiệt:
- Xay nhuyễn 1 trái táo tây (gọt vỏ) cùng 1 củ cà rốt. Vắt vào 1 muỗng canh nước chanh và khuấy đều. Có thể thêm ít đường, ướp lạnh hoặc thêm đá lạnh tùy thích. Thức uống này vừa giải nhiệt, chống nóng vừa thích tiêu hóa.
- Xay nhuyễn 1 trái lê (gọt vỏ) cùng 1/2 trái thơm (gọt vỏ, bỏ mắt), thêm chút nước, đường hoặc mật ong cùng chút muối cho vừa khẩu vị. Thức uống này bổ sung nước và muối khoáng, sinh tố đồng thời bảo vệ làn da trước nắng nóng.
- Xay nhuyễn 2 trái cà chua cùng chút sữa, nước lọc và 1 muỗng nước chanh. Thức uống này chống nóng, dưỡng da và rất tốt cho cơ thể do giàu sinh tố A và sinh tố C.
- Ép hoặc xay lấy nước 1 trái khổ qua, khuấy đều cùng 2 muỗng nhỏ mật ong và lượng nước lọc vừa phải. Thức uống này có tác dụng giải nhiệt độc, hạ hỏa, phòng ngừa mụn nhọt, rôm sẩy.
Trà thanh nhiệt trừ thấp, thanh tâm bổ tỳ
Đông y quan niệm mùa hè đa hỏa đa thấp, thời tiết viêm nhiệt bậc nhất, là mùa mà dương khí trong cơ thể cực thịnh nhưng công năng của tỳ và vị lại rất dễ bị thương tổn. Những người nghiện trà nên chú trọng việc thanh nhiệt trừ thấp, làm trọng. Để đạt mục đích này, bạn thử làm theo 2 bài sau đây: Bài 1: Trà hãm chung với cúc hoa (tỷ lệ 1 trà 3 cúc); thức uống này thanh nhiệt lợi niệu, dùng rất tốt cho những người hay phiền nhiệt, tiểu tiện sẻn đỏ vào mùa hè. Bài 2: Trà hãm chung với hoa sen (tỷ lệ 1 trà 2 sen, lưu ý lấy cánh hoặc nụ hoa sen vào tháng 7 phơi khô trong bóng râm rồi tán vụn); thức uống này thanh tâm lương huyết, dùng cho người hay bị phiền nhiệt, môi miệng dễ viêm loét, tiểu tiện sẻn đỏ, chảy máu cam, kinh nguyệt kéo dài do huyết nhiệt...
Lương y HOÀNG CHÂU