Tác hại khôn lường của việc hút thuốc lá

Tác hại của thuốc lá hầu như ai cũng biết, nhưng để những người nghiện thuốc lá từ bỏ việc hút thuốc là chuyện không dễ dàng. Hút thuốc lá không chỉ gây ảnh hưởng trực tiếp đến người hút mà còn ảnh hưởng rất nhiều đến sức khỏe của những người hít phải không khí có khói thuốc lá…

  Sinh viên trường Cao đẳng Y tế phát tờ rơi tuyên truyền về tác hại của thuốc lá. Ảnh: H.THUẬN

 Bà Nguyễn Thị Thu Hương, Quỹ phòng chống tác hại của thuốc lá (PCTHTL) - Bộ Y tế cho biết, trong khói thuốc lá chứa khoảng 7.000 chất; trong đó có hàng trăm loại có hại cho sức khỏe và 69 chất gây ung thư. Nghiện thuốc lá (nghiện nicotine) là một bệnh có tên trong danh mục phân loại bệnh tật quốc tế. Nicotine là chất rất dễ nghiện và tất cả những người thử hút đều trở thành người hút thuốc.

Nicotine được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ xếp vào nhóm có tính chất dược lý gây nghiện chủ yếu, tương tự như heroin và cocain. Nicotine được hấp thụ qua da, miệng và niêm mạc mũi hoặc hít vào phổi. Người hút thuốc trung bình đưa vào cơ thể 1 - 2mg nicotine trong mỗi điếu thuốc hút. Hút thuốc lá đưa nicotine một cách nhanh chóng đến não, trong vòng 10 giây sau khi hít vào. Tác dụng gây nghiện của nicotine chủ yếu là trên hệ thần kinh trung ương với sự có mặt của các thụ thể nicotine trên các tế bào thần kinh tại “trung tâm thưởng” ở hệ viền não bộ. Các hóa chất trung gian dẫn truyền thần kinh bao gồm dopamin, serotonine, noradrenaline được phóng thích. Chúng gây ra nhiều tác động tâm thần kinh như là cảm giác sảng khoái, tâm trạng vui vẻ, tăng chú ý, tăng hoạt động nhận thức và trí nhớ ngắn hạn. Thiếu nicotine người nghiện có cảm giác khó chịu, mất ngủ, trầm cảm, cáu gắt, lo âu, khó tập trung, chán ăn. Và hậu quả là người nghiện phải tiếp tục hút thuốc lá để duy trì những cảm giác dễ chịu do thuốc lá mang lại và né tránh những cảm giác khó chịu do thiếu thuốc lá gây ra.

Khói thuốc lá chứa nhiều nguy cơ gây bệnh, đặc biệt là các bệnh về đường hô hấp, các bệnh ung thư, các bệnh tim mạch, sức khỏe sinh sản. Theo bà Thu Hương, những người hút thuốc lá thường bài tiết nhiều đờm hơn những người không hút và khả năng đưa đờm ra khỏi đường hô hấp lại kém hơn. Điều này là do hệ thống lông chuyển ở người hút thuốc bị liệt thậm chí bị phá hủy. Khói thuốc làm thay đổi cấu trúc các tuyến tiết nhầy và thành phần của chất nhầy. Đôi khi các tuyến tiết nhầy bị tắc lại làm giảm khả năng bài tiết đờm. Hậu quả là chất nhầy bị nhiễm bởi các chất độc hại và bị giữ lại nhiều trong tổ chức phổi, gây cản trở sự lưu thông trao đổi khí. Hút thuốc lá cũng gây ra hiện tượng tăng tính đáp ứng đường thở. Do ảnh hưởng của các chất độc hại trong khói thuốc, đường thở dễ bị co thắt. Khi điều này xảy ra thì luồng khí hít vào và thở ra đều bị cản trở ở người hút thuốc và do đó hình thành các tiếng ran rít, ran ngáy và có thể bị khó thở. Những người hút thuốc ở tuổi càng trẻ thì thời gian hút để gây ra bệnh liên quan đến đường hô hấp càng ngắn so với những người bắt đầu hút ở tuổi muộn hơn. Điều đáng lưu tâm, hút thuốc lá là nguyên nhân của 75% các ca bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính. Ngoài ra, hút thuốc lá còn làm tăng nhiễm vi rút, tăng nhiễm vi khuẩn, tăng lao phổi và tăng các bệnh phổi mạn tính.

Tại hội nghị tập huấn về nâng cao công tác truyền thông và nhận thức về PCTHTL tại TP.Hồ Chí Minh mới đây, đại diện Quỹ PCTHTL và Văn phòng Health Bridge Việt Nam đều khẳng định, hút thuốc lá và bệnh ung thư phổi có liên quan gần gũi với nhau. Theo đó, có khoảng 90% trong số 660.000 ca được chẩn đoán ung thư phổi hàng năm trên thế giới là người hút thuốc lá. Họ cũng khẳng định, ung thư phổi không phổ biến ở quần thể cộng đồng không hút thuốc. Theo Tổ chức Y tế thế giới, người hút thuốc lá có tỷ lệ ung thư miệng cao gấp 27 và ung thư thanh quản cao gấp 12 lần người không hút thuốc.

Ngoài ra, hút thuốc lá còn liên quan đến bệnh tim mạch. Theo các chuyên gia, nicotine tăng trong máu gây co mạch, tăng huyết áp, tăng nhịp tim, làm tim phải làm việc nhiều hơn, có thể gây ra những rối loạn nhịp tim. Chất cacbon monoxide trong khói thuốc lá còn làm giảm lượng máu và oxy đến các cơ quan trong cơ thể, đặc biệt là thiếu máu đến tim. Những bệnh mà người hút thuốc có nguy cơ mắc cao là xơ vữa động mạch, bệnh mạch vành, đột quỵ, rối loạn nhịp tim, đột tử, nhồi máu cơ tim, phình động mạch chủ. Trong các bệnh trên, bệnh động mạch vành là bệnh phổ biến nhất, ước tính chiếm khoảng hơn một nửa trường hợp tử vong vì bệnh tim do hút thuốc. Không những thế, hút thuốc còn làm mất tác dụng của thuốc điều trị tăng huyết áp.

Hút thuốc lá còn có ảnh hưởng rất nhiều đến sức khỏe sinh sản. Theo các chuyên gia, hút thuốc lá có thể dẫn đến rối loạn tình dục ở nam giới. Những người hút thuốc lá có nguy cơ bị liệt dương cao gấp 2 lần do gây xơ vữa động mạch ở dương vật, làm giảm tưới máu (liệt dương do mạch máu). Các nghiên cứu còn chỉ ra rằng, các chất chuyển hóa chính của khói thuốc được tìm thấy trong tinh dịch kìm hãm hệ thống enzyme choline acetyltransferase, enzyme cần thiết cho tinh trùng có thể hoạt động được. Không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản nam giới, khói thuốc còn gây ra rất nhiều tác hại đối với sức khỏe sinh sản phụ nữ. Tỷ lệ sinh đẻ ở phụ nữ hút thuốc thấp hơn khoảng 30% so với phụ nữ không hút thuốc. Ở những phụ nữ hút thuốc, nguy cơ sẩy thai cao gấp 1,5 lần so với những người không hút. Ngoài ra, khói thuốc còn hạn chế hiệu quả điều trị vô sinh, gây mãn kinh sớm, sinh non…

Hút thuốc lá dù là chủ động hay thụ động (hít phải khói thuốc trong không khí) đều có ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe. Vì thế, thực hiện môi trường không khói thuốc lá sẽ giúp cho người không hút thuốc giảm nguy cơ tiếp xúc thụ động với khói thuốc. Điều này còn giúp những người nghiện thuốc lá có thêm quyết tâm để từ bỏ hoặc giảm mức độ hút thuốc lá. Quan trọng hơn cả, thực hiện môi trường không khói thuốc là bảo vệ sức khỏe của mỗi người trước những căn bệnh liên quan đến thuốc lá.

• CẨM LÝ

• Khám sàng lọc miễn phí bệnh tim bẩm sinh cho gần 2 ngàn trẻ (28/12)
• Ghi nhận thêm một trường hợp tử vong liên quan bệnh sởi ở Đồng Nai (28/12)
• Bộ Y tế đề xuất mở rộng địa điểm cấm hút thuốc lá (28/12)
• Ngành y tế tỉnh: Cơ bản giải quyết được tình trạng thiếu thuốc, vật tư y tế (27/12)
• Những nguyên nhân chủ yếu dẫn đến xu hướng mức sinh xuống thấp (27/12)
• Cứu sống thai phụ bị vỡ tử cung (27/12)
• Kiểm tra tay nghề, chuyên môn bác sĩ (27/12)
• Bộ Y tế triển khai thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về thuốc lá mới và chất gây nghiện (25/12)