TP.HCM ô nhiễm không khí, mù giăng kín: 'Thủ phạm' gây bụi mịn vượt chuẩn là gì?

Trung tâm quan trắc Tài nguyên và Môi trường (Sở TN-MT TP.HCM) cho biết các thông số bụi mịn, siêu mịn ở TP những ngày qua vượt chuẩn nhiều lần. Cháy rừng tại Indonesia không phải là nguyên nhân chính gây nên hiện tượng trên.

TP.HCM chìm trong sương mù

Mới đây, ông Cao Tung Sơn (Giám đốc Trung tâm quan trắc Tài nguyên và Môi trường) cho biết, những ngày gần đây (18 - 22.9), trên địa bàn TP, đặc biệt là khu vực nội thành xuất hiện hiện tượng sương mù quang hóa gây cản tầm nhìn và ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân.
Đây là hiện tượng thời tiết bất lợi đặc thù thường xuyên trên địa bàn TP vào tháng cuối mùa mưa (tháng 9, 10) và thời điểm giao mùa đông xuân (tháng 1, 2).

'Cháy rừng ở Indonesia không phải là nguyên nhân chính'

Theo đó, sương mù quang hóa là loại sương mù không phải do độ ẩm không khí gây ra mà là một thuật ngữ sử dụng để miêu tả một dạng ô nhiễm không khí xảy ra ở tầng đối lưu của khí quyển, sinh ra do ánh sáng mặt trời tác dụng lên các loại khí thải như: khí thải động cơ của các phương tiện giao thông, công nghiệp… tạo nên những hợp chất có hại cho sức khỏe con người, làm giảm tầm nhìn ngang.
Tại TP.HCM, mù quang hóa thường được hình thành trong các ngày diễn ra nghịch nhiệt mạnh mẽ làm giảm khả năng hòa trộn và phát tán ô nhiễm dẫn đến việc tích tụ ô nhiễm, đặc biệt là trong khu vực nội thành.
Kết quả quan trắc tại 30 vị trí quan trắc môi trường không khí trong tháng 9.2019 cho thấy chất lượng môi trường không khí từ ngày 3.9 đến 20.9.2019 có sự gia tăng đột biến các chất ô nhiễm như: bụi lơ lửng, PM10, NO2, SO2, CO, PM2,5 trong các ngày 18 - 20.9. Đặc biệt các thông số bụi lơ lửng, PM10, PM2,5 có tỉ lệ vượt chuẩn tăng cao trong ngày 20.9 với các mức lần lượt là 50%, 25%, 50%.
Ông Sơn giải thích hiện tượng sương mù quang hóa xảy ra tại TP.HCM mang tính chu kỳ vào khoảng 6-7 ngày trong khoảng tháng 9, tháng 10. Tình trạng mù quang hóa diễn ra trong những ngày qua do hoạt động của dãy hội tụ nhiệt đới kết hợp với không khí lạnh khuếch tán sâu xuống khiến thời tiết TP luôn ở tình trạng nhiều mây, không có nắng, nền nhiệt thấp, có mưa gián đoạn trên diện rộng, độ ẩm không khí cao và trong khí quyển có các hạt nhân ngưng kết khiến hơi nước bám vào nên xuất hiện sương mù. 

Ngoài ra, do trời không nắng, không có đủ bức xạ làm nóng mặt đất, tạo ra lớp nghịch nhiệt làm cho các khí ô nhiễm (phát thải từ hoạt động giao thông, công nghiệp và sinh hoạt của người dân…) nằm lớp sát mặt đất không phát tán lên cao được khiến cho lớp mù này càng dày đặc, lâu tan.

Dù nhiều chuyên gia môi trường cho rằng, ô nhiễm không khí ở TP.HCM những ngày qua là do cháy rừng ở khu vực đảo Sumatra và Kalimanta của Indonesia. Nhưng, trung tâm quan trắc cho biết, qua tìm hiểu về tình hình phát tán khói mù do cháy rừng tại Indonesia từ 1.9 - 23.9 do Trung tâm Khí tượng Chuyên ngành ASEAN thực hiện và Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Nam Bộ cung cấp thì chưa ghi nhận được hiện tượng mù tại các trạm quan trắc ở Phú Quốc, Thổ Chu và Côn Đảo nên khả năng đây không phải là nguyên nhân chính cho hiện tượng mù quang hóa diễn ra trong những ngày gần đây.

Cảnh báo chậm đến người dân do... quan trắc thủ công

Theo ông Sơn, hiện tượng mù quang hóa ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, dễ gây các bệnh về hô hấp, mắt. Do đó, khi xuất hiện hiện tượng này thì người dân và đặc biệt là trẻ em, người lớn tuổi, phụ nữ mang thai hạn chế ra ngoài tham gia giao thông và các hoạt động ngoài trời, nếu có nhu cầu ra ngoài cần trang bị khẩu trang, đeo kính che mắt… hạn chế sử dụng nước mưa, tránh để ngoài trời các thiết bị, thực phẩm. 
Người dân cần nhỏ mắt, mũi bằng nước muối sinh lý; Tăng cường vệ sinh nhà cửa, phòng ốc, đồ chơi, hệ thống chiếu sáng và làm thông thoáng môi trường sống; Hạn chế phơi thực phẩm, áo quần...
Có thể thấy, tính chu kỳ của mỗi đợt xuất hiện mù quang hóa chỉ từ 6-7 ngày nhưng mất ít nhất 3 ngày trung tâm quan trắc mới có thể cảnh báo đến người dân. Các chỉ số môi trường xuất hiện ở các bảng quang báo trên đường phố cũng hiển thị kết quả của 1 tháng trước. Như vậy, người dân có kịp chuẩn bị các phương pháp để bảo vệ sức khỏe kịp thời?
Trả lời câu hỏi: "Vì sao không cảnh báo đến người dân sớm hơn, trong những ngày TP luôn có một màu trắng đục bao phủ", ông Sơn giải thích: "Hiện nay chỉ thực hiện quan trắc thủ công gián đoạn và chưa được chia sẻ dữ liệu và các báo cáo về tình hình diễn ra nghịch nhiệt từ các cơ quan khí tượng nên việc đánh giá chất lượng và khuyến cáo cho người dân còn hạn chế. Từ khi lấy mẫu về đến khi ra được kết quả, trung tâm mất ít nhất 3 ngày". 

Theo TNO

• Thời tiết ngày 14-12: Không khí lạnh tăng cường, Thủ đô Hà Nội rét đậm (14/12)
• Thời tiết ngày 13-12: Thủ đô Hà Nội rét đậm, nhiệt độ thấp nhất 13 độ C (13/12)
• Không khí lạnh di chuyển xuống Trung Bộ và tiếp tục tăng cường, trời rét (12/12)
• Thời tiết ngày 11-12: Bắc Bộ và Thủ đô Hà Nội chuyển rét, vùng núi 11 độ C (11/12)