Mang bầu mà không có bào thai được gọi là mang thai giả. Mang thai giả hay còn gọi là mang thai tưởng tượng, mang thai do căng thẳng thần kinh là một thuật ngữ dùng để chỉ tình trạng bất thường trong đó người hay động vật có các dấu hiệu thực thể, các thay đổi về cân bằng nội tiết tố giống hệt như mang thai nhưng không có hiện tượng thụ thai.
Nguyên nhân
Đa số các nghiên cứu cho thấy mang thai giả có liên quan đến hoạt động của tuyến yên (trung tâm sản xuất nội tiết tố của cơ thể trong quá trình mang thai) và sự tăng cao các nội tiết tố (prolactin, oestrogen...). Các nhà khoa học cho rằng sự khao khát, mong muốn có con hay quá sợ hãi việc có con ở người phụ nữ sẽ khiến cơ thể họ bị rối loạn cảm xúc, căng thẳng tinh thần. Những rối loạn này tác động lên các tuyến nội tiết làm tiết ra các nội tiết tố gây nên những thay đổi trong cơ thể, tạo nên triệu chứng của sự mang thai, khiến người phụ nữ tin rằng mình có thai.
Người ta nhận thấy những phụ nữ tuổi trên 30, 40 bị hiếm muộn, mong mỏi, khao khát có con hoặc từng bị sẩy thai, bị mất con vì một nguyên nhân nào đó, dễ có nguy cơ bị mang thai giả.
Triệu chứng
Tất cả các triệu chứng của mang thai giả giống hệt như mang thai thật, bao gồm: tắt kinh; bụng lớn, tử cung lớn, cổ tử cung mềm; ngực căng to, có thể có tiết sữa. Triệu chứng nghén: nôn ọe, mệt mỏi buổi sáng, thay đổi khẩu vị (thèm ăn chua, thèm ăn ngọt...). Có thể có test phát hiện mang thai dương tính và có thể có các dấu hiệu của sự chuyển dạ. Cử động của thai là triệu chứng bị lầm tưởng vì không có bào thai thì không thể có cử động của thai. Thật ra đó là các nhu động (chuyển động) của ruột non.
Dấu hiệu để nhận biết thai giả là không có tim thai, không có hình ảnh của phôi thai trên siêu âm và các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh khác. Các triệu chứng có thể tồn tại trong 9 tháng nhưng cũng có thể kéo dài nhiều năm.
Điều trị
Mang thai giả thường được người dân tin tưởng là điều kỳ bí, thần bí. Do đó cần giải thích cho họ hiểu rằng hiện tượng này là một tình trạng rối loạn về cảm xúc, thần kinh; các rối loạn này có sức mạnh có thể làm thay đổi sâu sắc hình dáng, hoạt động của cơ thể.
Trước hết phải dùng những phương tiện, kỹ thuật chẩn đoán chứng minh cho người mang thai giả thấy rõ là trong bụng họ không có bào thai. Phát hiện hoặc loại trừ các nguyên nhân khác gây nên các triệu chứng mang thai giả: rối loạn chức năng nội tiết, khối u tử cung. Điều trị các nguyên nhân tiềm ẩn về cảm xúc thần kinh: stress, lo âu, trầm cảm bằng tâm lý liệu pháp và thuốc chống trầm cảm (những người phụ nữ mang thai giả do khao khát, mong muốn có con thường sẽ rất đau khổ và dễ bị trầm cảm nặng khi biết mình mang thai giả). Tăng cường truyền thông giáo dục để người phụ nữ có sự hiểu biết đúng đắn về hiện tượng mang thai giả và có thái độ thích hợp, như không phản bác việc cầu tự, nhưng phải hiểu rõ những rối loạn cảm xúc thần kinh có thể gây nên hiện tượng mang thai giả. Do đó song song với việc cầu tự, các cặp vợ chồng cần đến khám tại các cơ sở y tế về sản khoa để được điều trị hiếm muộn sớm và hiệu quả bằng những phương pháp khoa học.
Khi có dấu hiệu mang thai phải khám kiểm tra thai định kỳ như những phụ nữ mang thai bình thường khác để kịp thời phát hiện hiện tượng mang thai giả nhằm điều trị sớm và giành lại thời gian vàng cho việc điều trị hiếm muộn.
Bác sĩ THU TRANG (Hội Y dược học TP.HCM)