Phụ gia thực phẩm (PGTP) được sử dụng khá phổ biến trong chế biến, bảo quản thực phẩm (TP). Nếu sử dụng đúng loại, đúng liều lượng, các PGTP có tác dụng tích cực như giữ được chất lượng toàn vẹn của TP cho tới khi sử dụng, kéo dài thời gian sử dụng của TP... Tuy nhiên nếu dùng không đúng liều lượng, chủng loại, nhất là những phụ gia không cho phép dùng trong TP sẽ gây những tác hại cho sức khỏe, có thể gây ung thư.
Chị Lê Thị Kim Loan, Phó Trưởng phòng Thông tin truyền thông và Quản lý ngộ độc - Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm tỉnh cho biết, PGTP là một chất có hay không có giá trị dinh dưỡng, không được tiêu thụ thông thường như một TP và không được sử dụng như một thành phần của sản phẩm. Là một chất chủ ý bổ sung vào TP để giải quyết mục đích công nghệ trong sản xuất, chế biến, bao gói, bảo quản, vận chuyển TP, nhằm cải thiện kết cấu hoặc đặc tính kỹ thuật của TP đó. PGTP tồn tại trong TP với một giới hạn tối đa cho phép đã được quy định.
Nem chả là những TP thường bị sử dụng hàn the, một chất GPTP đọc hại nằm ngoài danh mục cho phép
Các loại PGTP thường dùng là chất điều chỉnh độ acid, chất điều vị, chất ổn định, chất bảo quản, chất chống đông vón, chất chống oxy hóa, chất chống tạo bọt, chất độn, chất ngọt tổng hợp, chế phẩm tinh bột, enzyme, chất khí đẩy, chất làm bóng, chất làm dày, chất làm ẩm, chất làm rắn chắc, chất nhũ hóa, phẩm màu, chất tạo bọt, chất tạo phức kim loại, chất tạo xốp, chất xử lý bột, hương liệu.
Nếu sử dụng đúng loại, đúng liều lượng, các PGTP có tác dụng tích cực như tạo được nhiều sản phẩm phù hợp với sở thích và khẩu vị của người tiêu dùng; giữ được chất lượng toàn vẹn của TP cho tới khi sử dụng; tạo sự dễ dàng trong sản xuất, chế biến TP và làm tăng giá trị thương phẩm hấp dẫn trên thị trường; kéo dài thời gian sử dụng của TP.
Tuy nhiên nếu sử dụng PGTP không đúng liều lượng, chủng loại, nhất là những phụ gia không cho phép dùng trong TP sẽ gây những tác hại cho sức khỏe. Gây ngộ độc cấp tính nếu dùng quá liều cho phép. Dù dùng liều lượng nhỏ nhưng thường xuyên, liên tục, một số chất PGTP tích lũy trong cơ thể, gây tổn hại lâu dài dẫn đến ngộ độc mãn tính. Chẳng hạn như khi sử dụng TP có hàn the, hàn the sẽ được đào thải qua nước tiểu 81%, qua phân 1%, qua mồ hôi 3%, còn 15% được tích lũy trong các mô mỡ, mô thần kinh, dần dần tác hại đến nguyên sinh chất và đồng hóa các aminoit, gây ra một hội chứng ngộ độc mạn tính: ăn không ngon, giảm cân, tiêu chảy, rụng tóc, suy thận mạn tính, da xanh xao, động kinh, trí tuệ giảm sút.
Nguy cơ nặng hơn là có gây hình thành khối u, ung thư, đột biến gen, quái thai, nhất là các chất phụ gia tổng hợp. Ngoài ra thì, PGTP có nguy cơ ảnh hưởng tới chất lượng TP là phá hủy các chất dinh dưỡng, vitamine...
Trước những nguy cơ của PGTP nên Bộ Y tế có quy định về sử dụng PGTP. Cụ thể, chỉ được phép sản xuất, nhập khẩu, kinh doanh tại thị trường Việt Nam các PGTP trong danh mục và phải được chứng nhận phù hợp tiêu chuẩn Chất lượng vệ sinh an toàn TP của cơ quan có thẩm quyền. Việc sử dụng PGTP trong danh mục trong sản xuất, chế biến, xử lý, bảo quản, bao gói và vận chuyển TP phải thực hiện theo “Quy định về Chất lượng vệ sinh an toàn TP của Bộ Y tế”. Việc sử dụng PGTP trong danh mục phải bảo đảm: đúng đối tượng TP và liều lượng không vượt quá giới hạn an toàn cho phép; đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật, vệ sinh an toàn quy định cho mỗi chất phụ gia; không làm biến đổi bản chất, thuộc tính tự nhiên vốn có của TP; các chất PGTP trong danh mục lưu thông trên thị trường phải có nhãn đầy đủ các nội dung theo quy định.
Đối với cơ sở sản xuất, chế biến TP: Trước khi sử dụng một PGTP cần chú ý xem chất phụ gia đó có nằm trong danh mục hay không; chất phụ gia đó có được sử dụng với loại TP mà cơ sở định sử dụng hay không; giới hạn tối đa cho phép của chất phụ gia đó với TP là bao nhiêu (mg/kg hoặc mg/lít); phụ gia đó có phải dùng cho TP hay không, có bảo đảm các quy định về chất lượng vệ sinh an toàn, bao gói, ghi nhãn theo quy định hiện hành hay không...
THU THẢO