Báo cáo Kết quả kiểm tra, xác minh nội dung phản ánh việc các cơ quan chức năng của tỉnh Bình Dương tiến hành thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về đất đai của Công ty Cổ phần Vinamit tại Nông trại Phú Giáo

Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ giao Bộ trưởng Bộ Nội vụ kiểm tra nội dung phản ánh của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam và ông Trần Văn Thọ, báo cáo Thủ tướng Chính phủ trước ngày 20-6-2020 (theo Công văn số 4647/VPCP-V.I ngày 10-6- 2020 của Văn phòng Chính phủ); ngày 11-6-2020, Bộ Nội vụ đã thành lập Đoàn kiểm tra và tiến hành kiểm tra nội dung phản ánh, làm việc với các tổ chức, cá nhân liên quan tại Công ty Cổ phần Vinamit, UBND tỉnh Bình Dương trong ngày 15-6- 2020, đồng thời xin ý kiến chuyên môn của Thanh tra Chính phủ về nội dung thanh tra của UBND tỉnh Bình Dương.

Trên cơ sở Báo cáo số 128/BC-UBND ngày 17-6-2020 của UBND tỉnh Bình Dương về kết quả triển khai các cuộc thanh tra, kiểm tra tại Công ty Cổ phần Vinamit; Công văn số 991/TTCP-PC ngày 23-6- 2020 của Thanh tra Chính phủ; Báo cáo của Đoàn kiểm tra, Bộ Nội vụ trân trọng báo cáo Thủ tướng Chính phủ như sau:

I. TÓM TẮT NỘI DUNG PHẢN ÁNH

Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam có Văn bản số 0770/PTM-PC ngày 2-6-2020 gửi Thủ tướng Chính phủ, ông Trần Văn Thọ có thư ngày 8-6-2020 gửi Thủ tướng Chính phủ, Công ty Cổ phần Vinamit có Văn bản số 51/CV-VNM’2020 ngày 30-5-2020 đề nghị hỗ trợ giải quyết khó khăn lớn trong kinh doanh gửi Chủ tịch Văn phòng VCCI phản ánh một số nội dung như sau:

Sở TNMT tiến hành kiểm tra việc chấp hành các quy định pháp luật về đất đai tại Nông trại Phú Giáo của Công ty Cổ phần Vinamit; tuy nhiên, Kết luận kiểm tra số 102/ KL-STNMT của Sở TNMT còn nội dung thiếu cơ sở, không nằm trong phạm vi thanh tra, đó là “hiệu quả sử dụng đất sản xuất nông nghiệp chưa có đóng góp vào ngân sách để phát triển kinh tế địa phương”.

Sau đó, UBND tỉnh Bình Dương ban hành Quyết định số 1149/QĐ- UBND thành lập Đoàn thanh tra việc chấp hành các quy định pháp luật tại Dự án sản xuất nông nghiệp tại xã Phước Sang, huyện Phú Giáp của Công ty Cổ phần Vinamit.

Vụ việc nêu trên gây mất uy tín và ảnh hưởng nghiêm trọng, gây khó khăn cho hoạt động của Công ty Cổ phần Vinamit; đề nghị Thủ tướng Chính phủ có chỉ đạo chính quyền địa phương tuân thủ đầy đủ tinh thần Chỉ thị số 20/CT-TTg ngày 17- 5-2017 của Thủ tướng Chính phủ.

II. KẾT QUẢ KIỂM TRA, XÁC MINH

1. Số lượng các cuộc thanh tra, kiểm tra trong năm 2020

Qua kiểm tra, xác minh, từ ngày 17-5-2017 (ngày ban hành Chỉ thị số 20/CT-TTg) đến nay, các cơ quan, tổ chức của tỉnh Bình Dương tiến hành 2 cuộc thanh tra, kiểm tra đối với Công ty Cổ phần Vinamit gồm:

- Kiểm tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về đất đai đối với Công ty Cổ phần Vinamit do Sở TNMT (tiến hành trong năm 2019, kết luận trong tháng 1-2020).

- Thanh tra việc chấp hành các quy định pháp luật tại Dự án sản xuất nông nghiệp tại xã Phước Sang, huyện Phú Giáo của Công ty Cổ phần Vinamit do UBND tỉnh (hiện đang tiến hành thanh tra trực tiếp).

2. Kết quả làm việc với Công ty Cổ phần Vinamit

Ông Nguyễn Lâm Viên, Tổng giám đốc, người đại diện theo pháp luật của Công ty Cổ phần Vinamit khẳng định không có ý kiến về số lượng các cuộc thanh tra, kiểm tra cũng như quy tắc ứng xử, đạo đức văn hóa công vụ của các thành viên tham gia Đoàn thanh tra, kiểm tra do Sở TNMT và UBND tỉnh Bình Dương tiến hành. Đồng thời, đề nghị xem xét nội dung Kết luận số 102/KL-STNMT ngày 8-1-2020 của Giám đốc Sở TNMT và xem xét căn cứ, cơ sở pháp lý để Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương ban hành Quyết định số 1149/QĐ-UBND ngày 29- 4-2020.

3. Kết quả làm việc với UBND tỉnh Bình Dương

a) Về cuộc kiểm tra do Sở TNMT

- Sở TNMT ban hành Quyết định số 970/QĐ-STNMT ngày 22-7-2019 thành lập Đoàn kiểm tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về đất đai đối với Công ty Cổ phần Vinamit. Tại phần căn cứ ban hành, Sở TNMT đã căn cứ vào kiến nghị của cử tri xã Phước Sang, huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương về việc xem xét thu hồi đất của Công ty Cổ phần Vinamit để quy hoạch khu dân cư tập trung dọc hai tuyến đường ĐH504 và ĐH508. Nội dung căn cứ phù hợp với phân công nhiệm vụ cho Sở TNMT tại Văn bản số 3383/UBND-TH ngày 11-7-2019 của UBND tỉnh Bình Dương (nội dung số 91 Phụ lục).

- Theo Biên bản kiểm tra ngày 23-8-2019 của Đoàn kiểm tra Sở TNMT, nội dung kiểm tra tại Công ty Cổ phần Vinamit gồm:

+ Hồ sơ: Giấy chứng nhận (GCN) đăng ký doanh nghiệp, GCN quyền sử dụng đất, Quyết định cấp GCN quyền sử dụng đất thuê, Hợp đồng thuê đất, xác nhận đổi tên doanh nghiệp, xác nhận chuyển đổi hình thức giao đất (có thu tiền sử dụng đất), giấy nộp tiền thuế sử dụng đất vào ngân sách Nhà nước.

+ Hiện trạng đất: Đất sử dụng để trồng mít, chuối, dứa (thơm), rau; đất sử dụng làm vùng đệm, tường rào, đường đi, ao, kênh tưới nước, thoát nước; đất nhà kho, xưởng, văn phòng, nhà ở công nhân, chuồng trại, nhà lưới, nhà kính.

+ Các ý kiến phát biểu tại cuộc họp.

(i) Đại diện UBND huyện Phú Giáo: Khu đất của Công ty Cổ phần Vinamit phù hợp với quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 và kế hoạch sử dụng đất năm 2019 của UBND tỉnh.

(ii) Đại diện UBND xã Phước Sang: UBND xã Phước Sang có đề nghị quy hoạch 2 điểm dân cư và trường THCS, diện tích đất này thuộc khu đất của Công ty Cổ phần Vinamit đang sử dụng; UBND xã đã báo cáo UBND huyện nhưng chưa được phê duyệt việc này do chưa đủ hồ sơ, thủ tục.

(iii) Đại diện Công ty Cổ phần Vinamit: Cam kết tuân thủ đầy đủ yêu cầu, quy định pháp luật trong phạm vi hoạt động của mình; đồng thời sẽ báo cáo cụ thể quá trình sử dụng đất, phương án sử dụng đất trong thời gian tới, nghĩa vụ tài chính đã thực hiện.

- Ngày 4-11-2019, Sở TNMT có Văn bản số 5342/STNMT-CCQLĐ về việc báo cáo kết quả giải quyết kiến nghị của cử tri gửi đến kỳ họp thứ X - HĐND tỉnh khóa IX. Trong đó, trả lời việc sử dụng đất của Công ty Cổ phần Vinamit phù hợp với kế hoạch sử dụng đất năm 2019 và quy hoạch sử dụng đất điều chỉnh đến năm 2020 của tỉnh; do đó việc cử tri đề nghị thu hồi đất của Công ty Cổ phần Vinamit là không có cơ sở; tuy nhiên hiệu quả sử dụng đất đóng góp vào ngân sách để phát triển kinh tế tại địa phương thời gian qua là không có; việc sử dụng đất như trên là chưa phù hợp với nguyên tắc sử dụng đất…; kiến nghị UBND tỉnh chỉ đạo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và UBND huyện Phú Giáo tiến hành kiểm tra, đánh giá…

- Ngày 10-12-2019, Sở TNMT có Báo cáo số 6003/BC-STNMT gửi Chủ tịch UBND tỉnh (nội dung của báo cáo như nội dung tại Kết luận số 102/KL-STNMT nêu dưới đây).

- Đến ngày 8-1-2020, Sở TNMT ban hành Kết luận số 102/KL-STNMT. Theo đó, kết quả kiểm tra đã phù hợp với nội dung kiểm tra tại Biên bản kiểm tra ngày 23-8-2019 nêu trên. Tuy nhiên, tại Mục III Kết luận số 102/KL-STNMT (trang 5), ngoài việc nhận xét, kết luận về nội dung kiểm tra thì còn kết luận:

“Tổng diện tích đất 152,58 ha công ty đang quản lý, sử dụng chủ yếu là để sản xuất nông nghiệp: Trồng mít, chuối, rau… hiệu quả sử dụng đất sản xuất nông nghiệp chưa có đóng góp vào ngân sách để phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương…

Do đó, việc sử dụng đất như trên cần được đánh giá hiệu quả kinh tế, mục đích sử dụng đất đến nay để làm cơ sở xây dựng quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, quy hoạch ngành nông nghiệp theo hướng phát triển của địa phương và phù hợp với nguyên tắc sử dụng đất theo quy định tại Khoản 2 Điều 6 Luật Đất đai 2013 là sử dụng đất phải tiết kiệm, có hiệu quả”.

Đồng thời kiến nghị UBND tỉnh “giao Thanh tra tỉnh chủ trì, phối hợp với các sở, ngành liên quan tiến hành kiểm tra toàn diện đối với dự án sản xuất nông nghiệp tại xã Phước Sang, huyện Phú Giáo của Công ty Cổ phần Vinamit”.

- Theo Báo số 128/BC-UBND, việc Sở TNMT có đánh giá và kiến nghị nêu trên là do quá trình kiểm tra hiện trạng sử dụng đất và ý kiến của Công ty Cổ phần Vinamit sẽ báo cáo cụ thể về quá trình sử dụng đất từ năm 2004 đến nay, nhưng đến ngày 28-8-2019 Sở TNMT vẫn chưa nhận được báo cáo.

- Theo Quyết định số 16/2015/ QĐ-UBND ngày 27-4-2015 quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Sở TNMT thì Sở TNMT có chức năng kiểm tra việc thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được phê duyệt; việc điều tra đánh giá tài nguyên đất; điều tra, khảo sát, đo đạc, đánh giá đất đai; lập, chỉnh lý và quản lý bản đồ địa chính, việc phát triển quỹ đất; quản lý, khai thác quỹ đất; tổ chức việc đấu giá quyền sử dụng đất theo quy định… (không có chức năng kiểm tra hiệu quả sử dụng đất).

b) Về cuộc thanh tra do UBND tỉnh tiến hành trong năm 2020

- Căn cứ Báo cáo số 6003/BC-STNMT, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương chỉ đạo giao Thanh tra tỉnh chủ trì, phối hợp với các sở, ngành, địa phương có liên quan tổ chức thanh tra tình hình tuân thủ các quy định pháp luật tại dự án sản xuất nông nghiệp tại xã Phước Sang, huyện Phú Giáo của Công ty Cổ phần Vinamit.

Ngày 29-4-2020, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương ban hành Quyết định số 1149/QĐ-UBND thành lập Đoàn thanh tra việc chấp hành các quy định pháp luật tại Dự án sản xuất nông nghiệp tại xã Phước Sang, huyện Phú Giáo của Công ty Cổ phần Vinamit.

- Theo báo cáo của UBND tỉnh Bình Dương và nội dung biên bản làm việc ngày 15-6-2020, Đoàn thanh tra đã tiến hành công bố Quyết định thanh tra ngày 8-5-2020; thời hạn thanh tra 45 ngày, trong đó tiến hành thanh tra trực tiếp tại Công ty Cổ phần Vinamit 20 ngày (nhưng thực tế chỉ làm việc 8 ngày), dự kiến kết thúc thanh tra trực tiếp vào ngày 17-7-2020.

- Để bảo đảm chất lượng tham mưu Thủ tướng Chính phủ, Thanh tra Bộ Nội vụ đã có Công văn số 291/TTBNV-PTH ngày 17-6-2020 xin ý kiến Thanh tra Chính phủ về việc UBND tỉnh Bình Dương ban hành Quyết định Thanh tra số 1149/QĐ-UBND và việc xác định đối tượng thanh tra là Công ty Cổ phần Vinamit. Đến ngày 23-6-2020, Thanh tra Chính phủ đã có Công văn số 991/TTCP-PC trả lời “nhận thấy việc Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương ký Quyết định Thanh tra số 1149/QĐ-UBND ngày 29-4-2020 là có căn cứ. Tuy nhiên, việc xác định Công ty Cổ phần Vinamit là đối tượng thanh tra tại Kế hoạch thanh tra số 08/KH-ĐTTr ngày 29-4-2020 là chưa phù hợp với nội dung của quyết định thanh tra”.

III. NHẬN XÉT, KIẾN NGHỊ

1. Nhận xét

a) Ưu điểm

- Số lượng cuộc thanh tra, kiểm tra của các cơ quan, tổ chức tỉnh Bình Dương trong năm 2019, 2020 đối với Công ty Cổ phần Vinamit không vi phạm Chỉ thị số 20/ CT-TTg ngày 17-5-2020 của Thủ tướng Chính phủ về việc chấn chỉnh hoạt động thanh tra, kiểm tra đối với doanh nghiệp (không quá 1 lần/năm).

- Người đại diện theo pháp luật của Công ty Cổ phần Vinamit khẳng định UBND tỉnh và các cơ quan, tổ chức, cá nhân của tỉnh Bình Dương không có hành vi nhũng nhiễu, gây phiền hà, khó khăn cho doanh nghiệp.

- Sở TNMT tiến hành kiểm tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về đất đai đối với Công ty Cổ phần Vinamit trên cơ sở kiến nghị của cử tri, việc ban hành Văn bản số 5342/STNMT-CCQLĐ và Kết luận số 102/KL-STNMT là theo thẩm quyền.

Cuộc thanh tra đột xuất đối với Công ty Cổ phần Vinamit do Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương thành lập, trên cơ sở ý kiến chỉ đạo của Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương là phù hợp Khoản 4 Điều 37 Luật Thanh tra. Đoàn thanh tra đã công khai quyết định thanh tra và tiến hành thanh tra.

b) Tồn tại, hạn chế

- Về cuộc kiểm tra do Sở TNMT tiến hành:

Quá trình kiếm tra, Sở TNMT không kiểm tra về hiệu quả sử dụng đất nhưng tại Kết luận số 102/KL-STNMT vẫn đánh giá, kiến nghị về hiệu quả sử dụng đất của Công ty Cổ phần Vinamit là không thống nhất với nội dung kiểm tra, không khách quan và không đúng chức năng, nhiệm vụ của Sở TNMT quy định tại Quyết định số 16/2015/QĐ- UBND ngày 27-4-2015.

Đồng thời, việc kiểm tra ban đầu là căn cứ vào kiến nghị của cử tri về việc đề nghị thu hồi đất dự án của Công ty Cổ phần Vinamit. Do đó, Sở TNMT kiểm tra và trả lời kiến nghị cử tri về việc không có căn cứ thu hồi đất là phù hợp, đủ nội dung theo kiến nghị; nhưng Sở TNMT trả lời và kiến nghị bổ sung liên quan đến hiệu quả sử dụng đất dự án là ngoài nội dung kiến nghị của cử tri.

- Về cuộc thanh tra do UBND tỉnh Bình Dương tiến hành:

Cuộc thanh tra dựa trên đề nghị của Sở TNMT tỉnh Bình Dương; trong khi đề nghị này không thuộc chức năng nhiệm vụ, không đúng nội dung kiểm tra ban đầu. Do đó, mục đích tiến hành thanh tra là chưa phù hợp quy định tại Điều 2 Luật Thanh tra (bảo đảm việc bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân).

Kế hoạch thanh tra số 08/KH-ĐTTr của Đoàn thanh tra xác định đối tượng thanh tra là Công ty Cổ phần Vinamit là chưa phù hợp với nội dung của Quyết định thanh tra số 1149/QĐ-UBND.

2. Đề xuất

Căn cứ vào kết quả kiểm tra, xác minh và các tài liệu đã nêu trên, Bộ Nội vụ trân trọng báo cáo Thủ tướng Chính phủ giao Văn phòng Chính phủ thông báo ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương:

- Chỉ đạo, giao cơ quan, tổ chức có thẩm quyền kiểm tra lại Kết luận kiểm tra số 102/KL-STNMT của Sở TNMT tỉnh Bình Dương và Kế hoạch thanh tra số 08/KH-ĐTTr ngày 29-4-2020 của Đoàn thanh tra theo quy định pháp luật; bảo đảm việc thanh tra đúng đối tượng và việc kết luận kiểm tra đúng mục đích, nội dung, chức năng, nhiệm vụ, cụ thể:

+ Sở TNMT không kiểm tra về hiệu quả sử dụng đất nhưng vẫn đánh giá, kiến nghị về hiệu quả sử dụng đất của Công ty Cổ phần Vinamit tại Kết luận số 102/KL-STNMT là không thống nhất với nội dung kiểm tra và không đúng chức năng, nhiệm vụ của Sở TNMT quy định tại Quyết định số 16/2015/ QĐ-UBND ngày 27-4-2015. Việc đánh giá hiệu quả sử dụng đất dự án là ngoài mục đích kiểm tra ban đầu theo kiến nghị của cử tri về việc đề nghị thu hồi đất dự án của Công ty Cổ phần Vinamit.

+ Việc xác định Công ty Cổ phần Vinamit là đối tượng thanh tra tại Kế hoạch thanh tra số 08/KH-ĐTTr ngày 29-4-2020 là chưa phù hợp với nội dung của Quyết định thanh tra số 1149/QĐ-UBND.

- Tạm dừng tiến hành thanh tra của Đoàn thanh tra theo Quyết định số 1149/QĐ-UBND ngày 29-4- 2020 của Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương. Trên cơ sở kết quả kiểm tra lại Kết luận kiểm tra số 102/KL-STNMT và Kế hoạch thanh tra số 08/KH-ĐTTr nêu trên, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương căn cứ Chỉ thị số 11/CT-TTg ngày 4-3-2020 của Thủ tướng Chính phủ để xem xét việc tiến hành thanh tra hoặc không thanh tra theo thẩm quyền.

- Báo báo Thủ tướng Chính phủ kết quả thực hiện trước ngày 1-7-2020.

Bộ Nội vụ trân trọng báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, cho ý kiến chỉ đạo.