Tự hào di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

 UBND TP.Thủ Dầu Một vừa tổ chức lễ khởi động đề án “Bảo tồn, duy trì và phát triển làng nghề sơn mài Tương Bình Hiệp kết hợp với du lịch thuộc địa bàn TP.Thủ Dầu Một và các vùng lân cận” (gọi tắt là Đề án). Đây là một tín hiệu vui, đáp ứng sự mong chờ của người dân, nghệ nhân làng nghề sau 2 năm công bố, thể hiện sự nỗ lực của chính quyền TP.Thủ Dầu Một trong việc kết nối và xúc tiến các thủ tục liên quan để khởi động một đề án rất ý nghĩa, không chỉ về văn hóa truyền thống mà còn góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

 Lễ khởi động đề án sẽ đáp ứng sự mong chờ của người dân, nghệ nhân làng nghề sau 2 năm công bố

 Một thời vàng son

Sơn mài Tương Bình Hiệp là một trong những làng nghề thủ công truyền thống lâu đời của Thủ Dầu Một, kết hợp giữa tinh hoa văn hóa vùng phía Bắc với thổ nhưỡng, nguyên liệu, lực lượng lao động cần cù sáng tạo ở miền Nam, tạo lập nên những sản phẩm mang nét đặc trưng, có tính riêng biệt, được lưu truyền và phát triển thành các sản phẩm tiểu thủ công nghiệp độc đáo được người tiêu dùng trong và ngoài nước tin dùng.

Tương Bình Hiệp là vùng đất duy nhất ở phía Nam chứa đựng đầy đủ 3 loại hình của sơn mài truyền thống: Sơn mài trang trí, sơn mài ứng dụng và tranh sơn mài nghệ thuật. Tất cả nằm trong một không gian thống nhất nhưng lại rất riêng biệt về ngôn ngữ tạo hình và nghệ thuật. Với những giá trị văn hóa quan trọng của làng nghề thủ công, cùng với những nỗ lực của các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương và các nghệ nhân, ngày 6-4-2016, nghề sơn mài ở Tương Bình Hiệp được Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Theo các nghệ nhân, sản phẩm sơn mài Tương Bình Hiệp vốn nức tiếng cả nước bởi chất lượng, sự tinh xảo, nhẹ nhàng mang đậm phong cách Á Đông. Theo số liệu thống kê, năm 2001 làng nghề sơn mài Tương Bình Hiệp có đến gần 2.000 hộ tham gia sản xuất với gần 4.000 lao động. Thế nhưng hiện nay ở đây chỉ còn vài chục cơ sở và doanh nghiệp (DN) sản xuất hàng sơn mài, chủ yếu giải quyết việc làm cho lao động nhàn rỗi và lớn tuổi tại địa phương. Sự thay đổi quá nhanh của thị trường, những nghệ nhân tâm huyết với làng nghề có phần nào giảm dần theo thời gian, thế hệ trẻ không còn đam mê với nghề sơn mài.

Để không bị mai một, thời gian qua, tỉnh đã có nhiều hỗ trợ cho làng nghề sơn mài Tương Bình Hiệp phát triển, như hỗ trợ xây dựng nhãn hiệu tập thể, triển khai dự án phát triển du lịch liên kết với phát triển làng sơn mài, hỗ trợ vốn cho các cơ sở sản xuất… Điểm chú ý nhất là UBND tỉnh phê duyệt đề án “Bảo tồn và phát triển làng nghề sơn mài Tương Bình Hiệp kết hợp với du lịch trên địa bàn TP.Thủ Dầu Một và các vùng lân cận”.

Đề án được thực hiện tại khu đất công (gò Ông Đốc) với tổng diện tích hơn 54.000m², tọa lạc tại tổ 32, khu phố 8, phường Tương Bình Hiệp, TP.Thủ Dầu Một. Dự kiến thực hiện trong giai đoạn 2020-2023 với các nội dung triển khai thực hiện, như: Xây dựng khu làng nghề sơn mài tập trung với đầy đủ cơ sở hạ tầng với hệ thống xử lý nước thải, khu sản xuất tập trung, khu trưng bày sản phẩm, nhà thờ tổ, cổng chào làng nghề, dịch vụ du lịch... Với mục tiêu tạo điều kiện tốt nhất cho các cơ sở, DN tiếp cận các chương trình, chính sách liên quan đến nghề sơn mài, tạo không gian đủ để quảng bá sản phẩm sơn mài đến với các thị trường tiềm năng và kết hợp giới thiệu quảng bá về các di tích văn hóa, lịch sử, tôn giáo đặc thù ở địa phương lẫn cảnh quan khu vực, phát triển loại hình tham quan, du lịch, mua sắm ở làng nghề và các khu vực lân cận TP.Thủ Dầu Một.

Quyết tâm của cả hệ thống chính trị

Để góp phần lưu giữ và phát triển làng nghề sơn mài Tương Bình Hiệp, lưu giữ và phát triển những giá trị di sản văn hóa tinh thần của các bậc tiền nhân, với sự hỗ trợ và tạo điều kiện của tỉnh và các sở ngành, trong năm 2020, TP.Thủ Dầu Một đã tổ chức lễ công bố đề án.

Tuy nhiên, năm 2021, do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, các mặt về kinh tế, đời sống xã hội của nhân dân đều bị ảnh hưởng nên các hoạt động triển khai thực hiện đề án gặp khó khăn, ảnh hưởng đến tiến độ đã đề ra theo kế hoạch. Bằng sự quyết tâm của cả hệ thống chính trị TP.Thủ Dầu Một cùng với sự phối hợp của các sở, ngành trong tỉnh, hiện nay thành phố đang từng bước thực hiện theo nội dung đề án đã đề ra thông qua việc thực hiệc các bước điều chỉnh quy hoạch 1/500 khu đất xây dựng khu làng nghề và đang chuẩn bị các thủ tục hồ sơ pháp lý để thi công lắp đặt hệ thống bảng chỉ dẫn vào khu làng nghề.

Đến nay, tình hình dịch bệnh đã được kiểm soát, đề án đã nhanh chóng được triển khai, góp phần tạo điều kiện cho các cơ sở, DN làng nghề được tiếp cận các chương trình, chế độ chính sách ưu đãi góp phần phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương thông qua các hoạt động xúc tiến thương mại, xúc tiến du lịch trên địa bàn. Được sự quan tâm chỉ đạo của Tỉnh ủy, UBND tỉnh, UBND TP.Thủ Dầu Một đã tổ chức lễ khởi động đề án. Ông Võ Chí Thành, Phó Chủ tịch UBND TP.Thủ Dầu Một, cho biết việc khởi động đề án sẽ đáp ứng phần nào sự mong chờ của người dân, nghệ nhân làng nghề sau 2 năm công bố, đây cũng là sự nỗ lực của chính quyền TP.Thủ Dầu Một trong việc kết nối và xúc tiến các thủ tục liên quan để khởi động một dự án rất ý nghĩa này.

Có thể nói, việc phát triển du lịch gắn với làng nghề truyền thống góp phần bảo tồn và phát triển làng nghề một cách bền vững. Đây là bước đi đúng đắn, không chỉ mở rộng thị trường, mở ra nhiều cơ hội để thúc đẩy việc phát triển sản xuất các sản phẩm làng nghề truyền thống mà quan trọng hơn là còn góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống trong mỗi làng nghề ở Bình Dương.

 THOẠI PHƯƠNG

• Triển lãm ảnh đồng bào dân tộc thiểu số góp phần xây dựng và phát triển (22/11)
• Nhiều hoạt động nhân dịp 20 năm Khu phố cổ Hà Nội là Di tích Lịch sử Quốc gia (22/11)
• Khai mạc Hội trại “Chung dòng Sông Bé” (21/11)
• Sức sống mãnh liệt của Dân ca Quan họ Bắc Ninh trong đời sống đương đại (21/11)
• UNESCO nâng mức bảo vệ cấp cao nhất cho 34 di sản văn hóa ở Liban (20/11)
• Gìn giữ, phát huy bản sắc một làng nghề (19/11)
• Hoàng thành Thăng Long bừng sáng với đêm nghệ thuật “Cùng nhau giữ nước” (19/11)
• Văn minh từ những “con đường bích họa”  (18/11)