Tăng thuế có định hướng được tiêu dùng?
Trong phiên thảo luận sáng 4-11, đại biểu Trần Quang Chiểu, Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính và Ngân sách của Quốc hội đề nghị tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá, rượu, bia.
Theo ông Chiểu, tăng thuế đối với các mặt hàng này không hẳn là để tăng nguồn thu mà cơ bản là để hướng dẫn tiêu dùng. Đặc biệt là thuốc lá, cần phải tăng thuế để hạn chế người sử dụng bởi tại thị trường Việt Nam, thuốc lá được bán khắp nơi, giá khá rẻ so với thị trường các nước.
Hạn chế sử dụng thuốc lá, rượu, bia bằng cách tăng thuế tiêu thụ đặc biệt mới nghe qua có vẻ hợp lý, nhưng với người sử dụng các sản phẩm này liệu có “ngăn” được? Tỷ lệ người hút thuốc lá của Việt Nam thuộc hàng cao so với thế giới. Rượu, bia đối với người Việt cũng thuộc hàng “cao thủ”. Bằng chứng của những nhận định trên là nhà máy thuốc lá, nhà máy rượu, bia có mặt khắp các tỉnh, thành. Thậm chí có những tỉnh có tới 2 nhà máy bia. Mức độ tiêu thụ các sản phẩm hại sức khỏe trên của người Việt tăng chóng mặt qua các năm dù giá cả không hề rẻ so với thu nhập trung bình.
Đã có nhiều những thông tư, quy định của các ngành chức năng đưa ra để hạn chế sử dụng. Công tác tuyên truyền tác hại của thuốc lá, rượu bia đối với sức khỏe cũng thường xuyên, rầm rộ và tốn kém nhiều công sức, tiền của nhưng tác dụng mang lại không cao. Bởi vậy tăng thuế tiêu thụ đặc biệt để đẩy giá thuốc lá, rượu bia lên cao, đánh vào “hầu bao” của người tiêu dùng, thiết nghĩ chỉ là một trong nhiều biện pháp cần phải thực hiện đồng bộ để quản lý thị trường mà thôi. Chính sách có thể rất hợp lý nhưng vấn đề cơ bản là làm thế nào để đưa được các thông tư, quy định đi vào cuộc sống một cách sát thực nhất.
Với thị trường Việt Nam, những mặt hàng tiêu dùng trên nhan nhản khắp nơi. Người tiêu dùng bất kể độ tuổi nào cũng đều là “thượng đế”, được phục vụ tận răng, bất kể thời gian, không gian. Chỉ riêng mỗi thuốc lá, đã có quy định cấm sử dụng nơi công cộng, đặc biệt là bệnh viện, ga tàu, bến xe, trường học. Nhưng thử hỏi cái quy định hợp lý đó có đi vào cuộc sống? Không khó để trả lời rằng cái quy định cấm hút thuốc lá nơi công cộng đã “chết yểu” từ lâu. Tại những nơi thuộc phạm vi cấm, khói thuốc vẫn bay tràn lan bất chấp những biển báo nhắc nhở bởi chẳng thấy ai bị xử phạt!
Bởi vậy tăng thuế, đẩy giá thành thuốc lá, rượu bia lên cao để hướng dẫn cho người tiêu dùng hạn chế sử dụng có lẽ là mục tiêu rất khó trở thành hiện thực. Muốn hạn chế người tiêu dùng “đốt tiền” vì thuốc lá, rượu bia cần cả một chiến dịch sâu rộng với nhiều biện pháp đồng bộ từ tuyên truyền, vận động, tăng giá cho đến các hình thực xử phạt nghiêm minh bằng những quy định chặt chẽ đặt ra cho cả người bán và người mua. Mỗi khi văn hóa tiêu dùng, văn hóa kinh doanh thay đổi theo hướng văn minh hơn thì tất yếu những mặt hàng xa xỉ kia sẽ “rời xa” người sử dụng!
CẢNH HƯỞNG
