Theo Tổ chức Y tế thế giới “thừa cân (TC) là tình trạng cân nặng vượt quá cân nặng nên có so với chiều cao. Còn béo phì (BP) là tình trạng tích lũy mỡ thái quá và không bình thường một cách cục bộ hay toàn thể tới mức ảnh hưởng xấu đến sức khỏe”.
TC và BP là một bệnh về dinh dưỡng quan trọng nhất ở các nước đang phát triển trong 2 thập kỷ qua. Việt Nam, tỷ lệ TC và BP cũng ngày càng gia tăng nhất là ở các thành phố lớn và TC, BP là nguy cơ của các bệnh mạn tính có liên quan đến dinh dưỡng.
Hậu quả của TC, BP:
Tăng tỷ lệ mắc bệnh và tử vong hơn bình thường. Một số vấn đề thường gặp: Rối loạn thở khi ngủ dễ bị ngưng thở khi ngủ và tăng nguy cơ phát triển bệnh hen (suyễn); bệnh gan nhiễm mỡ; xu hướng trưởng thành trước tuổi và trưởng thành sớm về mặt tình dục. Trẻ gái dễ rối loạn hành kinh và có nguy cơ ảnh hưởng khả năng sinh sản khi trưởng thành; rối loạn dung nạp đường và bệnh tiểu đường; nguy cơ mắc bệnh tim mạch; bệnh não.
Ảnh hưởng về mặt tâm lý xã hội cho trẻ: bị bạn trêu đùa, không tự tin trong giao tiếp...
Phòng bệnh TC, BP cho trẻ:
- Phụ nữ trước khi mang thai: Theo dõi sức khỏe tránh để TC, BP, phát hiện sớm và điều trị kịp thời bệnh tiểu đường trước khi mang thai.
- Phụ nữ mang thai: Dinh dưỡng hợp lý, không để suy dinh dưỡng trong mang thai 3 tháng đầu; điều trị bệnh kịp thời để trẻ không bị suy dinh dưỡng bào thai...
Theo dõi thai định kỳ, làm xét nghiệm đường huyết tốt nhất mỗi tháng một lần để phát hiện sớm bệnh tiểu đường thai kỳ.
- Sau khi trẻ được sinh ra: Cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời; ăn dặm đúng thời gian, bảo đảm hợp lý theo lứa tuổi; theo dõi tăng trưởng trẻ định kỳ hàng tháng hoặc ít nhất 3 tháng 1 lần. Nếu trẻ có dấu hiệu TC phải tuân thủ theo hướng dẫn của nhân viên chuyên dinh dưỡng.
Biện pháp:
- Thay đổi chế độ ăn: Cải thiện chất lượng ăn bảo đảm đủ nhu cầu năng lượng và trẻ dễ chấp nhận, giảm nguồn năng lượng từ chất béo, chất bột đường, hạn chế thức ăn chiên xào.
- Thay đổi thói quen ăn, uống: Ăn gì, ăn ở đâu, ăn khi nào, ăn như thế nào; hạn chế ăn quà vặt, nước uống chế biến sẵn, hạn chế ăn thêm vào buổi tối trước khi đi ngủ dưới 1 giờ.
- Tăng cường hoạt động thể lực: Cho trẻ chơi trò chơi hoặc chơi thể thao phù hợp với nhóm tuổi và cường độ luyện tập đúng không quá sức trẻ. Hạn chế xem ti vi, chơi vi tính.
- Đánh giá TC, BP khó nên định kỳ đưa trẻ đến cơ sở y tế theo dõi cân nặng, chiều cao của trẻ để hiệu quả điều trị và nhận thêm những hướng dẫn chế độ duy trì cho trẻ.
Bác sĩ BẠCH TUYẾT